ΕΚΘΕΣΗ – ΜΕΛΕΤΗ
ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΚΗΛΙΔΩΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΩΝ ΤΗΣ
ΠΟΙΚΙΛΙΑΣ ΚΛΗΜΕΝΤΙΝΗ ΣΤΟΝ ΑΡΓΟΛΙΚΟ ΚΑΜΠΟ
Τώρα, έχει κοπάσει ο θόρυβος από την απελπισία των πρώτων ημερών αναφορικά με το πρόβλημα των μανταρινών της ποικιλίας κλημεντίνη, όπου «το έργο ξαναπαίζεται» το ίδιο και απαράλαχτο χρόνια τώρα, με τις κλημεντίνες της Αργολίδας «να τις τρώει το χώμα», για μια ακόμη φορά...
Για το θέμα αυτό πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στο Ναύπλιο την Πέμπτη, 15-12-2016, όπου συμμετείχαν ο Διοικητής του ΕΛΓΑ κος Φ. Κουρεμπές οι τοπικοί βουλευτές κοι Ι. Γκιόλας, Γ. Ανδριανός και Γ. Μανιάτης, ο κος Αντιπεριφερειάρχης Α. Χειβιδόπουλος, ο Δήμαρχος Ναυπλιέων κος Δ. Κωστούρος, οι κοι Χ. Πετσέλης & Δούρος εκπρόσωποι του Δήμου Άργους-Μυκηνών, εκπρόσωποι των Οργανώσεων Παραγωγών, Συνεταιριστές καθώς επίσης και πολλοί παραγωγοί.
Στην απελπιστική λοιπόν κατάσταση που επικρατεί στην Αργολίδα και συγκεκριμένα στα μανταρινοχώρια, αναγκάζομαι να επικοινωνήσω μαζί σας ελπίζοντας αυτή τη φορά να βρεθεί λύση ή έστω να δοθεί η δυνατότητα για να βρεθεί.
Η κατάσταση είναι πράγματι στα όρια της απελπισίας και αν συνδυαστεί με τη δίσεκτη εποχή που βιώνουμε μόνο έτσι μπορεί να την περιγράψει κανείς.
Όμως, μετά την αρνητική άποψη του ΕΛΓΑ όπου το πρόβλημα δεν μπορεί να ενταχθεί στις δικές του διαδικασίες αφού το ύψος των βροχοπτώσεων δεν ήταν τόσο που να συντελεί στην τεκμηρίωση του προβλήματος, κρίνω σκόπιμο να σας ενημερώσω για το μέγα πρόβλημα που ταλανίζει τόσο τα μανταρίνια όσο και τα νοικοκυριά της Αργολίδας.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Η κηλίδωση των μανταρινιών είναι ένα μεγάλο πρόβλημα που οφείλεται σε μη παθολογικά αίτια μύκητες, βακτήρια, κ.λπ. Το θέμα αυτό είναι γνωστό στην περιοχή και κάθε χρόνο προκύπτει άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο. Συνήθως εκδηλώνεται όταν αρχίζει η ωρίμανση των μανταρινιών της κλημεντίνης, περίπου προς το τέλος Οκτωβρίου τότε που αρχίζει να «σπάζει»το χρώμα των καρπών.
Όμως, το 2013, το πρόβλημα άρχισε όταν ακόμη τα μανταρίνια ήσαν πράσινα, δηλαδή πολύ πρώιμα. Φέτος, θα λέγαμε το πρόβλημα εμφανίστηκε «κανονικά» αφού ωρίμασαν οι κλημεντίνες στις διάφορες περιοχές του αργολικού κάμπου. (Εικ. 1, 2,)
Εικ. 1, 2: Μανταρίνια κλημεντίνες με τις χαρακτηριστικές κηλίδες
Το πρόβλημα αυτό όπως αναφέρθηκε οφείλεται σε μη παθολογικά αίτια και προκύπτει σε περιόδους που επικρατούν ηλιοφάνειες σε συνδιασμό με υψηλές σχετικές υγρασίες. Τότε δημιουργούνται ρωγμές στο φλοιό κυρίως στην κορυφή των καρπών απο την αλλαγή του χρώματος των καρπών μέχρι τη συγκομιδή. Έτσι, στο φλοιό των ζημιωμένων μανταρινιών παρατηρούνται ρωγμές αόρατες με γυμνό μάτι, στην εφυμενίδα και τις εξωτερικές στρώσεις των κυττάρων του φλοιού οι οποίες όμως δεν προκαλούν αλλοιώσεις στη δομή των ελαιωδών αδένων. Οι ρωγμές αυτές των επιδερμικών κυττάρων είναι ορατές μόνο με μικροσκόπιο σαρώσεως. Από τα σημεία αυτά στη συνέχεια, εισέρχονται δευτερογενώς μύκητες κυρίως των γενών Alternaria, Penicillium, Cladosporium.
Το αποτέλεσμα είναι ο καρπός σε αυτά τα σημεία να αρχίζει «να λιώνει» και στη συνέχεια να πέφτει στο έδαφος. (Εικ.: 3, 4)
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου από ολόκληρα κτήματα το ποσοστό των καρπών που συγκομίστηκε να ανέρχεται στο 10-15 % της συνολικής αναμενόμενης παραγωγής. Αυτό δεν αποτελεί υπερβολή και δεν το αναφέρουμε για τη δημιουργία εντυπώσεων, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα.
Εικ.3, 4: Μανταρίνια κλημεντίνες με τις χαρακτηριστικές κηλίδες
Επίσης, είναι δύσκολη η διοχέτευση των μανταρινιών αυτών προς τη χυμοποίηση αφού στην πορεία παρατηρείται συνεχής αποδόμηση των καρπών οποία εξελίσσεται σε σταδιακό «λιώσιμο». Εκτός αυτού υπάρχει και το πρόβλημα της ξεχωριστής οσμής που αποκτούν τα μανταρίνια αυτά λόγω της ανάπτυξης δευτερογενώς άλλων παθογόνων όπως είναι μύκητες, βακτήρια τα οποία δίνουν ξεχωριστή οσμή και στον παραγόμενο χυμό. Για το λόγο αυτό τα συσκευαστήρια της περιοχής αποφεύγουν να χυμοποιούν καρπούς μανταρινών που βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση. Ουσιατικά λοιπόν δεν υπάρχει καμία διέξοδος για αυτά τα μανατρίνια «παρά μόνο να τα φάει το χώμα»…
Ακόμη, κατά την τακτική του ξεσκαρταρίσματος, τα συνεργεία κοπής αναγκάζονται να ρίχνουν τους «πληγωμένους» καρπούς στο έδαφος προκειμένου να γίνει η οριστική επιλογή των καθαρών καρπών. Έτσι, δημιουργούνται εντυπωσιακές εικόνες που φανερώνουν το μέγεθος της ζημιάς σε όλο της το μέγεθος.
Ακόμη, είναι χαρακτηριστική η ταχύτητα της αποδόμησης των καρπών όπου μέρα με τη μέρα γίνεται και χειρότερη με αποτέλεσμα ελάχιστοι καρποί να «ξεφεύγουν». Έτσι, η δημιουργούμενη εικόνα είναι απογοητευτική ειδικά στις περιπτώσεις στις οποίες το εισόδημα των μανταρινιών είναι και το μοναδικό. (Εικ.5, 6, 7, 8).
Εικ.: 5, 6: Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής είναι πεσμένο στο έδαφος
Εικ.: 7, 8: Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής είναι πεσμένο στο έδαφος
Επίσης, όπως αναφέρθηκε πάρα πάνω επειδή οι ρωγμές στην επιδερμίδα των καρπών δεν είναι ορατές με γυμνό μάτι, το πρόβλημα να παρουσιάζεται και στα συσκευασμένα μανταρίνια, οπότε το μέγεθος της ζημιάς είναι κατά πολύ μεγαλύτερο. Αυτός είναι και ο λόγος που σταμάτησε η κοπή των μανταρινών και η εξαγωγή τους όπως αναφέρθηκε.
Το γεγονός έχει οδηγήσει σε απελπισία πολλά νοικοκυριά ειδικά στη ζώνη καλλιέργειας των μανταρινιών όπου η ποικιλία κλημεντίνη κατέχει την πρώτη θέση. Οι περιοχές αυτές βρίσκονται στην ανατολική πλευρά του αργολικού κάμπου ( Α Ζώνη) στην οποία περιλαμβάνονται οι Τ.Κ Δρέπανο, Ασίνη, Τολό, Λευκάκια, Ίρια αλλά και στη δυτική πλευρά (Β Ζώνη), όπου βρίσκονται οι Τ.Κ Σκαφιδάκι, Κεφαλάρι, Ελληνικό, Κιβέρι, Ανδρίτσα. Ωστόσο και άλλες περιοχές διάσπαρτες σε διάφορα σημεία του κάμπου βιώνουν το πρόβλημα χρόνια τώρα.
Κύριε Υπουργέ
Για δύο χρόνια (2005- 2006) το πρόβλημα αυτό είχε μελετηθεί στα πλαίσια ενός ερευνητικού προγράμματος που είχαμε υποβάλλει και είχε εγκριθεί από το Υπ.Α.Α.Τ, τότε Υπουργείο Γεωργίας, με υπεύθυνη τη Δρα Α. Ασημακοπούλου, Γεωπόνο, ειδική σε θέματα μη παρασιτικών ασθενειών, υπάλληλο τότε του ΠΕΓΕΑΛ Ξυλοκάστρου και νυν καθηγήτρια στο ΤΕΙ Καλαμάτας.
Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής ήταν να τεκμηριωθεί επιστημονικά ότι δεν πρόκειται για πάθηση που οφείλεται σε κάποια αίτια όπως μύκητες, βακτήρια, ιούς κ.λπ, αλλά αφείλεται σε αβιωτικούς παράγοντες. Οι παράγοντες αυτοί είναι οι αιφνίδιες αυξομειώσεις κλιματικών παραγόντων όπως η θερμοκρασία και η σχετική υγρασία που μπορεί να οφείλεται σε συνεχείς και παρατεταμένες βροχοπτώσεις και όχι σε διαταρχή της ανόργανης θρέψης.
Τη φετεινή χρονιά όπως αναφέρει Μετεωρολογικός Σταθμός Πυργέλλας, τον Σεπτέμβριο είχαμε 8 ημέρες βροχής με συνολικό ύψος βροχής 104 mm, τον Οκτώβριο είχαμε 9 ημέρες βροχής με συνολικό ύψος βροχής 70 mm και το Νοέμβριο 5 ημέρες βροχής με ύψος βροχής 23 mm. Το γεγονός των υψηλών επιπέδων σχετικής υγρασίας που παρουσιάστηκαν και το οποίο κυμάνθηκε στο 82% τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο σε συνδυασμό με την έντονη ηλιοφάνεια συνετέλεσε στην εμφάνιση του προβλήματος στις κλημεντίνες. Το γεγονός λοιπόν των μειωμένων βροχοπτώσεων δεν είναι λόγος για τη μη εκδήλωση του προβλήματος, αφού και οι βροχοπτώσεις που προέκυψαν ήταν αρκετές για την εκδήλωσή του.
Κύριε Υπουργέ
Από τις 15 Νοεμβρίου 2015, είχαμε υποβάλλει ένα νέο Ερευνητικό Πρόγραμμα σε συνεργασία με το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, Εργαστήριο μη παρασιτικών ασθενειών όπου υπεύθυνος είναι ο Δρας Γεράσιμος Τρωγιάνος, για να συνεχίσουμε την έρευνα ώστε να βρεθεί λύση ή έστω μια κάποια λύση. Δυστυχώς ούτε φωνή, ούτε ακρόαση. Σε προφορική επικοινωνία με την Δρα Δήμητρα Γκιπλάθη της Δ/νσης Προστασίας της Φυτικής Παραγωγής το μόνο που αποκόμισα ήταν ότι δεν είναι δυνατή η χρηματοδότηση αφού δεν υπάρχουν διαθέσιμα κονδύλια για Ερευνητικά Προγράμματα. Όμως, χάθηκε πολύτιμος χρόνος, ενώ ακόμη περιμένουμε μια απάντηση…
Το θέμα είναι, τι να πεις στα νοικοκυριά, που στηρίζουν την οικονομία τους στο προϊόν αυτό και βλέπουν το κόπο τους να τον «τρώει το χώμα», στην κυριολεξία. Τι να πείς και πως να δικαιολογηθείς ως Υπηρεσία ότι, δεν υπάρχουν 15.000 € που χρειάζονται για να προχωρήσει η μελέτη, όπως αυτή αναλύεται διεξοδικά στο συνημμένο αντίγραφο που σας διαβιβάζουμε. Τι να πείς στα σκυμμένα κεφάλια των παραγωγών που ξέρουν να καλλιεργούν το μανταρίνι πολύ καλά, αλλά τελικά αυτό καταλήγει να σαπίζει στα χωράφια.
Θεωρώ ότι βρισκόμαστε σε αυτές τις θέσεις για να δίνουμε λύσεις σε προβλήματα που προκύπτουν πέρα από δημοσιοϋπαλληλικές νοοτροπίες του βολέματος και του «δε βαριέσαι». Αυτό το σκοπό είχε και η σύνταξη της Μελέτης που σας διαβιβάζουμε για το πρόβλημα της κηλίδωσης των μανταρινιών, ελπίζοντας να έχουμε απάντηση αυτή τη φορά και να μην είμαστε «στο περίμενε»…
Κύριε Υπουργέ
Τα εσπεριδοειδή ήταν αυτά που έκαναν νοικοκυραίους την Αργολίδα και την έφτασαν μέχρι τη δεύτερη θέση συγκριτικά με του υπόλοιπους νομούς της χώρας από πλευράς δυναμικότητας και οικονομικής ευμάρειας. Όμως, τα τελευταία χρόνια η θέση της έχει κατρακυλήσει στα τάρταρα και προσπαθεί απεγνωσμένα να κρατηθεί «με νύχια και με δόντια» αλλά «εις μάτην» αφού με τα προβλήματα που προκύπτουν κάτι τέτοιο είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί.
Κύριε Υπουργέ
Η Αργολίδα στήριζε και στηρίζει την οικονομία της σε μεγάλο ποσοστό στο γεωργικό τομέα. Αποτελεί σημαντικό εξαγωγικό κέντρο αφού δραστηριοποιούνται κάθε χρόνο περίπου 35 συσκευαστήρια εσπεριδοειδών από τα οποία ορισμένα συνεχίζουν τη δραστηριότητά τους όλο το χρόνο αφού συσκευάζουν στη συνέχεια βερίκοκα, σταφύλια και διάφορα κηπευτικά.
Η ποιότητα της δουλειάς τους είναι τέτοια που μπορεί να σταθεί επάξια δίπλα στη δουλειά άλλων ανταγωνιστριών χωρών όπως η Ισπανία, η Ιταλία, το Μαρόκο, η Βραζιλία, η Νότιος Αφρική. Αυτό το αναφέρω ύστερα και από την προσωπική εμπειρία στις μεγάλες αγορές της Ολλανδίας, όπου βρέθηκα για θέμα Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου, στα πλαίσια ενός προγράμματος εναρμόνισης της χώρας στα θέματα αυτά, σύμφωνα με τις κοινοτικές προδιαγραφές.
Όμως, με το πρόβλημα που προέκυψε και φέτος συνετέλεσε στο να μη συσκευάσουν μανταρίνια τα συσκευαστήρια της περιοχής, αφού μόλις προέκυψε το πρόβλημα οι εξαγωγές «κόπηκαν με το μαχαίρι». Είναι μέγα ρίσκο να συσκευάζεις ένα προϊόν που έχει αόρατες πληγές οι οποίες θα φανούν στην πορεία, δηλαδή στο συσκευασμένο τελάρο. Τότε, πάει, την έχασες τη αγορά. Σημειώνουμε ότι ενώ υπήρχαν παραγγελίες σε συσκευαστήρια, αυτές δεν μπορούσαν να εκτελεστούν ενώ και σε όσες περιοχές δεν υπήρχε πρόβλημα η τιμή των κλημεντινών καταβαραθρώθηκε.
Κύριε Υπουργέ
Όταν λέμε αγορά, εννοούμε τόσο την εσωτερική αγορά όσο και τις 32 χώρες που έφτασαν τα πορτοκάλια και τις 23 χώρες, για τα μανταρίνια της Αργολίδας το 2015-2016. Αυτό είναι αποτέλεσμα της εξαγωγικής δραστηριότητας των επιχειρήσεων που ασχολούνται με τα εσπεριδοειδή τόσο της Αργολίδας όσο και με προιόντα άλλων περιοχών. Τέτοιες περιοχές είναι η Λακωνία από την οποία διακινείται προς τα συσκευαστήρια της Αργολίδας μεγάλες ποσότητες πορτοκαλιών της όψιμης ποικιλίας Βαλέντσια, αλλά και από τη ανερχόμενη περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας όπου διακινούνται μεγάλες ποσότητες της πρώιμης ποικιλίας πορτοκαλιάς Ναβελίνα αλλά και της μεσοπρώϊμης ποικιλίας Μέρλιν.
Στον παρακάτω Πίνακες 1 & 2 φαίνονται οι χώρες και οι ποσότητες πορτοκαλιών και μανταρινιών που εφτασαν σε αυτές από τα συσκευαστήρια της Αργολίδας από την αρχή της φετινής εξαγωγικής περιόδου (Οκτώβριος 2016) μέχρι τις 15-12-2016.
Επίσης, όπως αναφέρθηκε πάρα πάνω επειδή οι ρωγμές στην επιδερμίδα των καρπών δεν είναι ορατές με γυμνό μάτι, το πρόβλημα να παρουσιάζεται και στα συσκευασμένα μανταρίνια, οπότε το μέγεθος της ζημιάς είναι κατά πολύ μεγαλύτερο. Αυτός είναι και ο λόγος που σταμάτησε η κοπή των μανταρινών και η εξαγωγή τους όπως αναφέρθηκε.
Το γεγονός έχει οδηγήσει σε απελπισία πολλά νοικοκυριά ειδικά στη ζώνη καλλιέργειας των μανταρινιών όπου η ποικιλία κλημεντίνη κατέχει την πρώτη θέση. Οι περιοχές αυτές βρίσκονται στην ανατολική πλευρά του αργολικού κάμπου ( Α Ζώνη) στην οποία περιλαμβάνονται οι Τ.Κ Δρέπανο, Ασίνη, Τολό, Λευκάκια, Ίρια αλλά και στη δυτική πλευρά (Β Ζώνη), όπου βρίσκονται οι Τ.Κ Σκαφιδάκι, Κεφαλάρι, Ελληνικό, Κιβέρι, Ανδρίτσα. Ωστόσο και άλλες περιοχές διάσπαρτες σε διάφορα σημεία του κάμπου βιώνουν το πρόβλημα χρόνια τώρα.
Κύριε Υπουργέ
Για δύο χρόνια (2005- 2006) το πρόβλημα αυτό είχε μελετηθεί στα πλαίσια ενός ερευνητικού προγράμματος που είχαμε υποβάλλει και είχε εγκριθεί από το Υπ.Α.Α.Τ, τότε Υπουργείο Γεωργίας, με υπεύθυνη τη Δρα Α. Ασημακοπούλου, Γεωπόνο, ειδική σε θέματα μη παρασιτικών ασθενειών, υπάλληλο τότε του ΠΕΓΕΑΛ Ξυλοκάστρου και νυν καθηγήτρια στο ΤΕΙ Καλαμάτας.
Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής ήταν να τεκμηριωθεί επιστημονικά ότι δεν πρόκειται για πάθηση που οφείλεται σε κάποια αίτια όπως μύκητες, βακτήρια, ιούς κ.λπ, αλλά αφείλεται σε αβιωτικούς παράγοντες. Οι παράγοντες αυτοί είναι οι αιφνίδιες αυξομειώσεις κλιματικών παραγόντων όπως η θερμοκρασία και η σχετική υγρασία που μπορεί να οφείλεται σε συνεχείς και παρατεταμένες βροχοπτώσεις και όχι σε διαταρχή της ανόργανης θρέψης.
Τη φετεινή χρονιά όπως αναφέρει Μετεωρολογικός Σταθμός Πυργέλλας, τον Σεπτέμβριο είχαμε 8 ημέρες βροχής με συνολικό ύψος βροχής 104 mm, τον Οκτώβριο είχαμε 9 ημέρες βροχής με συνολικό ύψος βροχής 70 mm και το Νοέμβριο 5 ημέρες βροχής με ύψος βροχής 23 mm. Το γεγονός των υψηλών επιπέδων σχετικής υγρασίας που παρουσιάστηκαν και το οποίο κυμάνθηκε στο 82% τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο σε συνδυασμό με την έντονη ηλιοφάνεια συνετέλεσε στην εμφάνιση του προβλήματος στις κλημεντίνες. Το γεγονός λοιπόν των μειωμένων βροχοπτώσεων δεν είναι λόγος για τη μη εκδήλωση του προβλήματος, αφού και οι βροχοπτώσεις που προέκυψαν ήταν αρκετές για την εκδήλωσή του.
Κύριε Υπουργέ
Από τις 15 Νοεμβρίου 2015, είχαμε υποβάλλει ένα νέο Ερευνητικό Πρόγραμμα σε συνεργασία με το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, Εργαστήριο μη παρασιτικών ασθενειών όπου υπεύθυνος είναι ο Δρας Γεράσιμος Τρωγιάνος, για να συνεχίσουμε την έρευνα ώστε να βρεθεί λύση ή έστω μια κάποια λύση. Δυστυχώς ούτε φωνή, ούτε ακρόαση. Σε προφορική επικοινωνία με την Δρα Δήμητρα Γκιπλάθη της Δ/νσης Προστασίας της Φυτικής Παραγωγής το μόνο που αποκόμισα ήταν ότι δεν είναι δυνατή η χρηματοδότηση αφού δεν υπάρχουν διαθέσιμα κονδύλια για Ερευνητικά Προγράμματα. Όμως, χάθηκε πολύτιμος χρόνος, ενώ ακόμη περιμένουμε μια απάντηση…
Το θέμα είναι, τι να πεις στα νοικοκυριά, που στηρίζουν την οικονομία τους στο προϊόν αυτό και βλέπουν το κόπο τους να τον «τρώει το χώμα», στην κυριολεξία. Τι να πείς και πως να δικαιολογηθείς ως Υπηρεσία ότι, δεν υπάρχουν 15.000 € που χρειάζονται για να προχωρήσει η μελέτη, όπως αυτή αναλύεται διεξοδικά στο συνημμένο αντίγραφο που σας διαβιβάζουμε. Τι να πείς στα σκυμμένα κεφάλια των παραγωγών που ξέρουν να καλλιεργούν το μανταρίνι πολύ καλά, αλλά τελικά αυτό καταλήγει να σαπίζει στα χωράφια.
Θεωρώ ότι βρισκόμαστε σε αυτές τις θέσεις για να δίνουμε λύσεις σε προβλήματα που προκύπτουν πέρα από δημοσιοϋπαλληλικές νοοτροπίες του βολέματος και του «δε βαριέσαι». Αυτό το σκοπό είχε και η σύνταξη της Μελέτης που σας διαβιβάζουμε για το πρόβλημα της κηλίδωσης των μανταρινιών, ελπίζοντας να έχουμε απάντηση αυτή τη φορά και να μην είμαστε «στο περίμενε»…
Κύριε Υπουργέ
Τα εσπεριδοειδή ήταν αυτά που έκαναν νοικοκυραίους την Αργολίδα και την έφτασαν μέχρι τη δεύτερη θέση συγκριτικά με του υπόλοιπους νομούς της χώρας από πλευράς δυναμικότητας και οικονομικής ευμάρειας. Όμως, τα τελευταία χρόνια η θέση της έχει κατρακυλήσει στα τάρταρα και προσπαθεί απεγνωσμένα να κρατηθεί «με νύχια και με δόντια» αλλά «εις μάτην» αφού με τα προβλήματα που προκύπτουν κάτι τέτοιο είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί.
Κύριε Υπουργέ
Η Αργολίδα στήριζε και στηρίζει την οικονομία της σε μεγάλο ποσοστό στο γεωργικό τομέα. Αποτελεί σημαντικό εξαγωγικό κέντρο αφού δραστηριοποιούνται κάθε χρόνο περίπου 35 συσκευαστήρια εσπεριδοειδών από τα οποία ορισμένα συνεχίζουν τη δραστηριότητά τους όλο το χρόνο αφού συσκευάζουν στη συνέχεια βερίκοκα, σταφύλια και διάφορα κηπευτικά.
Η ποιότητα της δουλειάς τους είναι τέτοια που μπορεί να σταθεί επάξια δίπλα στη δουλειά άλλων ανταγωνιστριών χωρών όπως η Ισπανία, η Ιταλία, το Μαρόκο, η Βραζιλία, η Νότιος Αφρική. Αυτό το αναφέρω ύστερα και από την προσωπική εμπειρία στις μεγάλες αγορές της Ολλανδίας, όπου βρέθηκα για θέμα Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου, στα πλαίσια ενός προγράμματος εναρμόνισης της χώρας στα θέματα αυτά, σύμφωνα με τις κοινοτικές προδιαγραφές.
Όμως, με το πρόβλημα που προέκυψε και φέτος συνετέλεσε στο να μη συσκευάσουν μανταρίνια τα συσκευαστήρια της περιοχής, αφού μόλις προέκυψε το πρόβλημα οι εξαγωγές «κόπηκαν με το μαχαίρι». Είναι μέγα ρίσκο να συσκευάζεις ένα προϊόν που έχει αόρατες πληγές οι οποίες θα φανούν στην πορεία, δηλαδή στο συσκευασμένο τελάρο. Τότε, πάει, την έχασες τη αγορά. Σημειώνουμε ότι ενώ υπήρχαν παραγγελίες σε συσκευαστήρια, αυτές δεν μπορούσαν να εκτελεστούν ενώ και σε όσες περιοχές δεν υπήρχε πρόβλημα η τιμή των κλημεντινών καταβαραθρώθηκε.
Κύριε Υπουργέ
Όταν λέμε αγορά, εννοούμε τόσο την εσωτερική αγορά όσο και τις 32 χώρες που έφτασαν τα πορτοκάλια και τις 23 χώρες, για τα μανταρίνια της Αργολίδας το 2015-2016. Αυτό είναι αποτέλεσμα της εξαγωγικής δραστηριότητας των επιχειρήσεων που ασχολούνται με τα εσπεριδοειδή τόσο της Αργολίδας όσο και με προιόντα άλλων περιοχών. Τέτοιες περιοχές είναι η Λακωνία από την οποία διακινείται προς τα συσκευαστήρια της Αργολίδας μεγάλες ποσότητες πορτοκαλιών της όψιμης ποικιλίας Βαλέντσια, αλλά και από τη ανερχόμενη περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας όπου διακινούνται μεγάλες ποσότητες της πρώιμης ποικιλίας πορτοκαλιάς Ναβελίνα αλλά και της μεσοπρώϊμης ποικιλίας Μέρλιν.
Στον παρακάτω Πίνακες 1 & 2 φαίνονται οι χώρες και οι ποσότητες πορτοκαλιών και μανταρινιών που εφτασαν σε αυτές από τα συσκευαστήρια της Αργολίδας από την αρχή της φετινής εξαγωγικής περιόδου (Οκτώβριος 2016) μέχρι τις 15-12-2016.
Από τους παραπάνω Πίνακες φαίνεται η σημαντική συνεισφορά της Αργολίδας στην εξαγωγική δραστηριότητα της χώρας, ως στοιχείο καθοριστικό στην οικονομία της.
Ακόμη, να αναφέρουμε ότι η φετινή περίδος είναι δύσκολη, λόγω κυρίως των κλιματικών συνθηκών που επικράτησαν κυρίως της παρατεταμένης ανυδρίας, με αποτέλεσμα να υπάρχει εκτεταμένη μικροκαρπία στα πορτοκάλια αλλά και μειωμένη παραγωγή.
Για την εμπορική λοιπόν περίοδο 2016-2017 η προβλεπόμενη παραγωγή των κλημεντινών είναι μειωμένη περίπου στους 22.000 tn, από τους οποίους πρόλαβαν και εξήχθησαν 7.814,223 tn, αφού μετά την εκδήλωση του προβλήματος όπως αναφέρθηκε αυτές μηδενίστηκαν.
Κύριε Υπουργέ
Ύστερα από όλα αυτά θεωρώ ότι πρέπει να προκύψουν ευήκοα ώτα, πέρα από το τυπικό «Δεν υπάρχουν χρήματα…» της κας Γκιλπάθη… Για το πρόβλημα πρέπει να βρεθεί λύση αν όχι στο 100%, όμως πρέπει να βρεθεί λύση και στον ορίζοντα φαίνεται ότι υπάρχει σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία των τελευταίων ετών. Ύστερα από όλα όσα αναφέρθηκαν συμπερασματικά προτείνονται τα παρακάτω:
1) Να αποζημιωθεί η φετεινή παραγωγή πέρα από όσα αναφέρει ο ΕΛΓΑ ότι δηλαδή δεν τεκμηριώνεται καθεστώς αποζημίωσης, αφού δεν εντάσεται στα ζημιογόνα αίτια που καλύπτονται από αυτόν όπως ο παγετός, το χαλάζι, η ανεμοθύελλα, και η πλημμύρα. Το φετεινό ύψος βροχόπτωσης είναι μικρότερο και από το περσινό. Ωστόσο το πρόβλημα δεν είναι το ύψος της βροχόπτωσης αλλά οι συνθήκες της υψηλής σχετικής υγρασίας που δημιουργούν οι βροχοπτώσεις ανεξάρτητα από το ύψος τους, οι οποίες σε συνδυασμό με την εμφανιζόμενη ηλιοφάνεια συντελούν στη δημιουργία των ρωγμών-πληγών στην επιδερμίδα των μανταρινιών.
Στο σημείο αυτό να αναφέρω την προσωπική εμπειρία, όπου το 2006, συμμετείχα στην επιτροπή τεκμηρίωσης της πρωτοφανούς ακαρπίας που παρατηρήθηκε στα εσπεριδοειδή της Αργολίδας και όχι μόνο. Τότε με την επιστημονική επιτροπή που συστάθηκε, μεταβήκαμε σε όλες τις περιοχές της χώρας, όπου υπάρχουν εσπεριδοειδή, για να σχηματίσουμε εικόνα για την επικρατούσα κατάσταση, σχετικά με αυτό το πρόβλημα που προέκυψε την χρονιά αυτή. Μετά την υποβολή της έκθεσης-πόρισμα που υποβάλαμε ο ΕΛΓΑ προχώρησε στην αποζημίωση των πληγέντων παραγωγών.
Ακόμη, αναφέρω την περίπτωση που αντιμετωπίστηκε το 2007 στην Τριφυλλία, όπου η παραγωγή τομάτας καταστράφηκε από τον ιό Τοmato Yellow Leaf Carl Virus (TYLCV). Έτσι, και στην περίπτωση αυτή υποβλήθηκε Έκθεση-Πόρισμα από επιστημονική επιτροπή η οποία τεμηρίωσε το πρόβλημα και στη συνέχεια αποζημιώθηκαν οι πληγέντες παραγωγοί.
Η πρόταση είναι να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα με την ίδια διαδικασία τη σύσταση δηλαδή επιστημονικής επιτροπής η οποία θα τεκμηριώσει την αιτία του προβλήματος και στη συνέχεια να ακολουθηθεί η ίδια διαδικασία με τις περιπτώσεις που σας ανέφερα.
2) Σε περίπτωση που δεν μπορεί να «τρέξει» η παραπάνω πρόταση να εξετασθεί το ενδεχόμενο ένταξης της ζημιάς στο Πρόγραμμα De minimis, δηλαδή μέσα από τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας, ώστε να δοθεί τουλάχιστον ένα βοήθημα στους παραγωγούς που επλήγησαν, βάσει διαδικασίας που θα καθορισθεί.
Από τους παραπάνω πίνακες φαίνεται ότι από την συνολικά αναμενόμενη φετεινή παραγωγή των 22.000 tn, πρόλαβαν και εξήχθησαν 7.814,223 tn ενώ στην εσωτερική κατανάλωση οδηγήθηκαν περίπου 8.000 tn. Δηλαδή συνολικά απορροφήθηκαν 16.000 tn. Η υπόλοιπη παραγωγή των 6.000 tn είναι αυτή που καταστράφηκε και η οποία αντιστοιχεί σε ποσοστό περίπου 30-35% της συνολικής παραγωγής. Η παραγωγή αυτή αντιστοιχεί σε 2000 στρ. Από την έκταση αυτή τα 1500 στρ ανήκουν στη Α΄ Ζώνη και τα υπόλοιπα 500 στρ. ανήκουν στη Β΄ Ζώνη. Αναφορικά με το συνολικό κόστος της απώλειας αν υπολογισθεί ότι η μέση τιμή για τις κλημεντίνες κατά τη φετεινή περίοδο κυμάνθηκε στα 30 λεπτά τότε το συνολικό κόστος κυμαίνεται στα 1.800.000 € περίπου.
3) Να γίνει επέκταση του κανονισμού του ΕΛΓΑ, ώστε να περιλαμβάνονται και άλλα αίτια εκτός από τα 4 βασικά που καλύπτονται και τα οποία είναι ο παγετός, η ανεμοθύελλα, η πλημμύρα, το χαλάζι. Έτσι, οι παραγωγοί θα μπορούν να συνεισφέρουν μέσω του προγράμματος αποζημιώσεων μέσω του ΟΣΔΕ, για άλλα αίτια που είναι εξίσου σημαντικά και καταστροφικά.
4) Να βρεθεί το απαιτούμενο κονδύλι, δηλαδή το «ιλιγγιώδες» ποσό των 15.000 € (!!!) και να ξεκινήσει από την νέα καλλιεργητική περίοδο το Ερευνητικό Πρόγραμμα που έχουμε υποβάλλει ώστε να βρεθεί λύση, η όποια λύση, σε αυτό το σημαντικό πρόβλημα που κάθε χρόνο επιδεινώνεται λόγω και της κλιματικής αλλαγής.
4) Να δίνεται απάντηση στα ερευνητικά προγράμματα που υποβάλλονται προκειμένου να μελετώνται τα προβλήματα που προκύπτουν και να δίνεται λύση η όποια λύση. Συγκεκριμένα εκτός από το Πρόγραμμα των μανταρινιών που έχουμε υποβάλλει πέρυσι στις 26-11-2015, έχουμε υποβάλλει από τις 27/10/2015 πρόγραμμα μελέτης για το θέμα ενός νέου σαλιγκαριού που καταστρέφει τις αγκινάρες στον κάμπο των Ιρίων. Αλλά και για αυτό μέχρι σήμερα δεν έχουμε πάρει καμία απάντηση από τη Δ/νση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής του Υπ.ΑΑΤ. Ακόμη στον προηγούμενο Υφυπουργό κο Μ. Μπόλαρη είχαμε διαβιβάσει, όπως μας ζητήθηκε, «Πρόγραμμα μελέτης νέων υποκειμένων για τα εσπεριδοειδή ανθεκτικών στην Τριστέτσα», αφού το πρόβλημα του ιού της Τριστέτσας των εσπεριδοειδών χρόνο με το χρόνο «μεγαλώνει» και όχι μόνο στην Αργολίδα, αλλά και για άλλες περιοχές της χώρας με εσπεριδοειδή, αλλά και από εκεί ούτε φωνή ούτε ακρόαση.
Το πρόβλημα αυτό το πληρώνουμε ακριβά ως αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης, του Διεθνούς Εμπορίου, αλλά και της μη ύπαρξης συνόρων για τις χώρες της Ε.Ε. Είναι γνωστό ότι σε πιστοποιημένο πολλαπλασιαστικό υλικό (δενδρύλλια πορτοκαλιάς) από την Ισπανία, εντοπίστηκε στην Αργολίδα το 2000 και το 2001, ο ιός της Τριστέτσας των εσπεριδοειδών (CTV).
Ακόμη, δεν ξέρουμε τι μας επιφυλλάσει το μέλλον με την τελευταία Εκτελεστική Απόφαση 2016/715/ΕΕ, σύμφωνα με την οποία, μπορούν να εισάγονται στις χώρες της Ε.Ε καρποί εσπεριδοειδών για χυμοποίηση από τρίτες χώρες, όπως η Βραζιλία, η Ν. Αφρική, η Ουρουγουάη, η Αργεντινή. Σημειώνουμε ότι οι χώρες αυτές αντιμετωπίζουν τεράστιο πρόβλημα από τον μύκητα Phyllosticta citricarpa (McAlpine) Van der Aa πρώην Quinardia citricarpa, ο οποίος με τις κηλίδες που δημιουργεί στους καρπούς, τους καθιστά μη εμπορεύσιμους.
Δεν γίνεται λοιπόν να μη απαντώνται τέτοια αιτήματα και να «Περιμένουμε τον Γκοντό» να έρθει, που αναφέρει ο σπουδαίος Σάμουελ Μπέκετ στο μνημειώδες ομώνυμο έργο του και αυτός να μην έρχεται…
Ο Προϊστάμενος της Υπηρεσίας
Δημήτρης Δήμου
Γεωπόνος
Ακόμη, να αναφέρουμε ότι η φετινή περίδος είναι δύσκολη, λόγω κυρίως των κλιματικών συνθηκών που επικράτησαν κυρίως της παρατεταμένης ανυδρίας, με αποτέλεσμα να υπάρχει εκτεταμένη μικροκαρπία στα πορτοκάλια αλλά και μειωμένη παραγωγή.
Για την εμπορική λοιπόν περίοδο 2016-2017 η προβλεπόμενη παραγωγή των κλημεντινών είναι μειωμένη περίπου στους 22.000 tn, από τους οποίους πρόλαβαν και εξήχθησαν 7.814,223 tn, αφού μετά την εκδήλωση του προβλήματος όπως αναφέρθηκε αυτές μηδενίστηκαν.
Κύριε Υπουργέ
Ύστερα από όλα αυτά θεωρώ ότι πρέπει να προκύψουν ευήκοα ώτα, πέρα από το τυπικό «Δεν υπάρχουν χρήματα…» της κας Γκιλπάθη… Για το πρόβλημα πρέπει να βρεθεί λύση αν όχι στο 100%, όμως πρέπει να βρεθεί λύση και στον ορίζοντα φαίνεται ότι υπάρχει σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία των τελευταίων ετών. Ύστερα από όλα όσα αναφέρθηκαν συμπερασματικά προτείνονται τα παρακάτω:
1) Να αποζημιωθεί η φετεινή παραγωγή πέρα από όσα αναφέρει ο ΕΛΓΑ ότι δηλαδή δεν τεκμηριώνεται καθεστώς αποζημίωσης, αφού δεν εντάσεται στα ζημιογόνα αίτια που καλύπτονται από αυτόν όπως ο παγετός, το χαλάζι, η ανεμοθύελλα, και η πλημμύρα. Το φετεινό ύψος βροχόπτωσης είναι μικρότερο και από το περσινό. Ωστόσο το πρόβλημα δεν είναι το ύψος της βροχόπτωσης αλλά οι συνθήκες της υψηλής σχετικής υγρασίας που δημιουργούν οι βροχοπτώσεις ανεξάρτητα από το ύψος τους, οι οποίες σε συνδυασμό με την εμφανιζόμενη ηλιοφάνεια συντελούν στη δημιουργία των ρωγμών-πληγών στην επιδερμίδα των μανταρινιών.
Στο σημείο αυτό να αναφέρω την προσωπική εμπειρία, όπου το 2006, συμμετείχα στην επιτροπή τεκμηρίωσης της πρωτοφανούς ακαρπίας που παρατηρήθηκε στα εσπεριδοειδή της Αργολίδας και όχι μόνο. Τότε με την επιστημονική επιτροπή που συστάθηκε, μεταβήκαμε σε όλες τις περιοχές της χώρας, όπου υπάρχουν εσπεριδοειδή, για να σχηματίσουμε εικόνα για την επικρατούσα κατάσταση, σχετικά με αυτό το πρόβλημα που προέκυψε την χρονιά αυτή. Μετά την υποβολή της έκθεσης-πόρισμα που υποβάλαμε ο ΕΛΓΑ προχώρησε στην αποζημίωση των πληγέντων παραγωγών.
Ακόμη, αναφέρω την περίπτωση που αντιμετωπίστηκε το 2007 στην Τριφυλλία, όπου η παραγωγή τομάτας καταστράφηκε από τον ιό Τοmato Yellow Leaf Carl Virus (TYLCV). Έτσι, και στην περίπτωση αυτή υποβλήθηκε Έκθεση-Πόρισμα από επιστημονική επιτροπή η οποία τεμηρίωσε το πρόβλημα και στη συνέχεια αποζημιώθηκαν οι πληγέντες παραγωγοί.
Η πρόταση είναι να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα με την ίδια διαδικασία τη σύσταση δηλαδή επιστημονικής επιτροπής η οποία θα τεκμηριώσει την αιτία του προβλήματος και στη συνέχεια να ακολουθηθεί η ίδια διαδικασία με τις περιπτώσεις που σας ανέφερα.
2) Σε περίπτωση που δεν μπορεί να «τρέξει» η παραπάνω πρόταση να εξετασθεί το ενδεχόμενο ένταξης της ζημιάς στο Πρόγραμμα De minimis, δηλαδή μέσα από τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας, ώστε να δοθεί τουλάχιστον ένα βοήθημα στους παραγωγούς που επλήγησαν, βάσει διαδικασίας που θα καθορισθεί.
Από τους παραπάνω πίνακες φαίνεται ότι από την συνολικά αναμενόμενη φετεινή παραγωγή των 22.000 tn, πρόλαβαν και εξήχθησαν 7.814,223 tn ενώ στην εσωτερική κατανάλωση οδηγήθηκαν περίπου 8.000 tn. Δηλαδή συνολικά απορροφήθηκαν 16.000 tn. Η υπόλοιπη παραγωγή των 6.000 tn είναι αυτή που καταστράφηκε και η οποία αντιστοιχεί σε ποσοστό περίπου 30-35% της συνολικής παραγωγής. Η παραγωγή αυτή αντιστοιχεί σε 2000 στρ. Από την έκταση αυτή τα 1500 στρ ανήκουν στη Α΄ Ζώνη και τα υπόλοιπα 500 στρ. ανήκουν στη Β΄ Ζώνη. Αναφορικά με το συνολικό κόστος της απώλειας αν υπολογισθεί ότι η μέση τιμή για τις κλημεντίνες κατά τη φετεινή περίοδο κυμάνθηκε στα 30 λεπτά τότε το συνολικό κόστος κυμαίνεται στα 1.800.000 € περίπου.
3) Να γίνει επέκταση του κανονισμού του ΕΛΓΑ, ώστε να περιλαμβάνονται και άλλα αίτια εκτός από τα 4 βασικά που καλύπτονται και τα οποία είναι ο παγετός, η ανεμοθύελλα, η πλημμύρα, το χαλάζι. Έτσι, οι παραγωγοί θα μπορούν να συνεισφέρουν μέσω του προγράμματος αποζημιώσεων μέσω του ΟΣΔΕ, για άλλα αίτια που είναι εξίσου σημαντικά και καταστροφικά.
4) Να βρεθεί το απαιτούμενο κονδύλι, δηλαδή το «ιλιγγιώδες» ποσό των 15.000 € (!!!) και να ξεκινήσει από την νέα καλλιεργητική περίοδο το Ερευνητικό Πρόγραμμα που έχουμε υποβάλλει ώστε να βρεθεί λύση, η όποια λύση, σε αυτό το σημαντικό πρόβλημα που κάθε χρόνο επιδεινώνεται λόγω και της κλιματικής αλλαγής.
4) Να δίνεται απάντηση στα ερευνητικά προγράμματα που υποβάλλονται προκειμένου να μελετώνται τα προβλήματα που προκύπτουν και να δίνεται λύση η όποια λύση. Συγκεκριμένα εκτός από το Πρόγραμμα των μανταρινιών που έχουμε υποβάλλει πέρυσι στις 26-11-2015, έχουμε υποβάλλει από τις 27/10/2015 πρόγραμμα μελέτης για το θέμα ενός νέου σαλιγκαριού που καταστρέφει τις αγκινάρες στον κάμπο των Ιρίων. Αλλά και για αυτό μέχρι σήμερα δεν έχουμε πάρει καμία απάντηση από τη Δ/νση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής του Υπ.ΑΑΤ. Ακόμη στον προηγούμενο Υφυπουργό κο Μ. Μπόλαρη είχαμε διαβιβάσει, όπως μας ζητήθηκε, «Πρόγραμμα μελέτης νέων υποκειμένων για τα εσπεριδοειδή ανθεκτικών στην Τριστέτσα», αφού το πρόβλημα του ιού της Τριστέτσας των εσπεριδοειδών χρόνο με το χρόνο «μεγαλώνει» και όχι μόνο στην Αργολίδα, αλλά και για άλλες περιοχές της χώρας με εσπεριδοειδή, αλλά και από εκεί ούτε φωνή ούτε ακρόαση.
Το πρόβλημα αυτό το πληρώνουμε ακριβά ως αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης, του Διεθνούς Εμπορίου, αλλά και της μη ύπαρξης συνόρων για τις χώρες της Ε.Ε. Είναι γνωστό ότι σε πιστοποιημένο πολλαπλασιαστικό υλικό (δενδρύλλια πορτοκαλιάς) από την Ισπανία, εντοπίστηκε στην Αργολίδα το 2000 και το 2001, ο ιός της Τριστέτσας των εσπεριδοειδών (CTV).
Ακόμη, δεν ξέρουμε τι μας επιφυλλάσει το μέλλον με την τελευταία Εκτελεστική Απόφαση 2016/715/ΕΕ, σύμφωνα με την οποία, μπορούν να εισάγονται στις χώρες της Ε.Ε καρποί εσπεριδοειδών για χυμοποίηση από τρίτες χώρες, όπως η Βραζιλία, η Ν. Αφρική, η Ουρουγουάη, η Αργεντινή. Σημειώνουμε ότι οι χώρες αυτές αντιμετωπίζουν τεράστιο πρόβλημα από τον μύκητα Phyllosticta citricarpa (McAlpine) Van der Aa πρώην Quinardia citricarpa, ο οποίος με τις κηλίδες που δημιουργεί στους καρπούς, τους καθιστά μη εμπορεύσιμους.
Δεν γίνεται λοιπόν να μη απαντώνται τέτοια αιτήματα και να «Περιμένουμε τον Γκοντό» να έρθει, που αναφέρει ο σπουδαίος Σάμουελ Μπέκετ στο μνημειώδες ομώνυμο έργο του και αυτός να μην έρχεται…
Ο Προϊστάμενος της Υπηρεσίας
Δημήτρης Δήμου
Γεωπόνος
