Κομπογιαννίτες: Πως πήραν το όνομά τους;

 Η λέξη κομπογιαννίτης σήμερα σημαίνει τον άνθρωπο που προσφέρει ιατρικές υπηρεσίες χωρίς να έχει σπουδάσει ή και, σκωπτικά, τον ακατάρτιστο γιατρό που υποπίπτει σε σοβαρά επιστημονικά σφάλματα. 

Δημιουργήθηκε από το ρήμα «γιαίνω», δηλαδή θεραπεύω, και το ουσιαστικό «κόμπος», και αναφερόταν στους πρακτικούς γιατρούς που θεράπευαν με πατροπαράδοτους τρόπους.
Οι κομπογιαννίτες φορούσαν στον λαιμό τους ένα μεγάλο μαντήλι που το έδεναν σε κόμπους. Στον κάθε κόμπο τοποθετούσαν και από ένα βότανο. Από τα βότανα αυτά δημιούργησαν τς συνταγές τους για τις διάφορες παθήσεις.

Γιατροσόφια

Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας οι περισσότεροι γιατροί στον ελλαδικό χώρο ήταν Κρητικοί και Εβραίοι, σπουδαγμένοι στην Πάδοβα. Όταν ο ασθενής είχε πυρετό, τον συμβούλευαν να αποφεύγει τα λιπαρά και να κάνει αυστηρή δίαιτα. 

Σε πυρετό που διαρκούσε δεκαπέντε μέρες πρόσφεραν στον ασθενή μόλις δύο ελαφρές πανάδες (ψίχα λιωμένη σε ζεστό νερό και λίγη ζάχαρη) ή δύο σούπες ρύζι.

Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι ασθενείς να μένουν πετσί και κόκαλο. 

Αν ο άρρωστος υπέφερε από πονοκεφάλους, γνωμάτευαν ότι είχε «αερικό» και τον συμβούλευαν να καλέσει τον παπά, για να του διαβάσει εξορκισμούς και να του ραντίσει το στρώμα με αγιασμένο νερό.

Η συνταγή για φαλάκρα

Οι φαρμακοτρίφτες επινοούσαν κάθε είδους συνταγή για τις αρρώστιες. Φαίνεται ότι και η φαλάκρα ήταν για τους άντρες σπουδαίο πρόβλημα, που τους απασχολούσε ιδιαίτερα. Για να κατασκευαστούν οι αλοιφές που υποτίθεται ότι τη θεράπευσαν, έπρεπε να βρεθούν σπάνιες και περίεργες πρώτες ύλες. Για παράδειγμα, μια συνταγή για την τριχοφυϊα , που προέρχεται μάλιστα από το Άγιο Όρος, προέβλεπε αλοιφές που ως πρώτη ύλη είχαν βδέλλες ψητές, φλούδα φτελιάς, απήγανο, αχινούς, σαύρες και ρίζες από καλάμι, μέλι και ξίγκι από λούτσο.

Εμβόλιο για την ευλογιά

Η σύζυγος του Άγγλου πρεσβευτή Μόνταγκιου στην Κωνσταντινούπολη (1716-1717) έκπληκτη αναφέρει σε επιστολή της ότι η μάστιγα της ευλογιάς, που θανάτωνε πλήθος ανθρώπων στη Δύση, αντιμετωπιζόταν με επιτυχία στην Πόλη με εμβολιασμό.

Αυτός γινόταν τον Σεπτέμβριο, όταν σταματούσαν οι ζέστες ως εξής:

Σε κάποιο σπίτι συγκεντρώνονταν 15-20 άτομα και εκεί μια γριά ερχόταν με ένα καρυδότσουφλο γεμάτο πύον από φουσκάλες ευλογιάς ήπιας μορφής.  Με μια βελόνα χάραζε καθέναν σε 4-5 σημεία του σώματος του και έβαζε στην αμυχή όσο πύον κολλούσε στη μύτη της βελόνας.  Η μέθοδος είχε απόλυτη επιτυχία και γι’αυτό η λαίδη Μόνταγκιου εμβολίασε τον γιο και την κόρη της και φρόντισε να εισαχθεί η μέθοδος αυτή και στην Αγγλία.