Δυστυχώς από τις προηγούμενες κυβερνήσεις και μέσω του «Καλλικράτη» η Τοπική Αυτοδιοίκηση χρησιμοποιήθηκε σαν δοκιμαστήριο και εργαλείο περάσματος των μνημονιακών αντιλήψεων και της λιτότητας. Έφτασε στον «πάτο του βαρελιού» με μεγάλες περικοπές των σταθερών χρηματοδοτήσεων, της υποστελέχωσης των Υπηρεσιών, της σύγχυσης των αρμοδιοτήτων, με πολλαπλούς αντιφατικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς και γραφειοκρατία, με συγκεντρωτική, αυταρχική, αλαζονική και αντιδημοκρατική λειτουργία του θεσμού και κατέχοντας σοβαρή θέση στα φαινόμενα της διαπλοκής και των πελατειακών σχέσεων.
Σήμερα, σχεδόν απ’ όλες τις αυτοδιοικητικές δυνάμεις, επισημαίνεται η ανάγκη για σημαντικές αλλαγές στην Αυτοδιοίκηση που θα την επαναφέρουν στη θέση που της αξίζει σύμφωνα με τα σύγχρονα Ευρωπαϊκά δεδομένα και θα την καταστήσουν σοβαρό μοχλό κοινωνικής ανάπτυξης.
Όσοι πραγματικά πιστεύουμε σ’ αυτόν τον θεσμό πρέπει να θεωρήσουμε θετικές συγκυρίες τα κάτωθι:
– Τις διαχρονικές δεσμεύσεις των κομμάτων που στηρίζουν την σημερινή κυβέρνηση για ουσιαστικές αλλαγές και αναβάθμιση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρωθυπουργός πρόσφατα στην πορεία για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας ενέταξε σαν σημαντικό παράγοντα τον α΄ και β΄ βαθμό αυτοδιοίκησης. Εξ’ ου και η προ ημερών συνάντηση με τους 13 Περιφερειάρχες της χώρας, που τους απασχόλησε ο τρόπος οργάνωσης της συζήτησης, ανάδειξης και στήριξης της Περιφερειακής ανάπτυξης. Για όσους πιθανόν αμφισβητούν αυτή την διάθεση της κυβέρνησης για σημαντικές αλλαγές στην αυτοδιοίκηση βλέποντας «κομματικά καπέλα» ας δουν τα πρώτα θετικά βήματα που γίνονται στην προσπάθεια για ανεξαρτητοποίηση της λειτουργίας του Δημόσιου τομέα.
– Την συνταγματική αναθεώρηση που ετοιμάζει η κυβέρνηση και για την οποία ξεκίνησε τον διάλογο. Μέσα από αυτήν μπορούν να ξεκαθαρίσουν και να δρομολογηθούν οι απαραίτητες θεσμικές αποφάσεις για τις σημαντικές αλλαγές που απαιτούνται για όλους τους φορείς που εμπλέκονται στο έργο των Περιφερειών και των Δήμων.
– Τις θεσμικές αλλαγές που πρότεινε η επιτροπή του Υπουργείου Εσωτερικών για τον «Καλλικράτη». Μια συζήτηση που πρωτόγνωρα, «ανοιχτά», ειλικρινά και αποφασιστικά ξεκίνησε με όλους τους παράγοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης και της κοινωνίας και που πρέπει να ολοκληρωθεί μέσα στο καλοκαίρι.
Πάγιο και ομόφωνο αίτημα των αιρετών της αυτοδιοίκησης είναι η υλοποίηση του τρίπτυχου αποκέντρωση – αρμοδιότητες – πόροι. Στόχος που για να επιτευχθεί πρέπει να «συστρατευτούν» όλοι και να καταθέσουν τις δικές τους εμπειρίες και προτάσεις.
Κατ’ αρχάς πρέπει η κυβέρνηση το συντομότερο δυνατόν, γνωρίζοντας καλύτερα σήμερα – μετά την αξιολόγηση – τις δυνατότητες που υπάρχουν να επανακαθορίσει τους πολιτικούς της στόχους και να καταθέσει αφενός την πρότασή της για τους ρόλους μεταξύ των Υπουργείων, της Αποκεντρωμένης Διοίκησης (για την οποία σχεδόν ομόφωνα οι αιρετοί του α΄ και β΄ βαθμού επιθυμούν την κατάργησή της), των Περιφερειών και των Δήμων και αφετέρου να προσδιορίσει τους πόρους (οικονομικούς και ανθρώπινους) που μπορούν να διατεθούν.
Οι Περιφέρειες και οι Δήμοι που γνωρίζουν καλύτερα από οποιονδήποτε τα τρωτά σημεία της καθημερινής τους λειτουργίας μέσα από εξειδικευμένες προτάσεις πρέπει να καταθέσουν την γνώμη τους.
Σ’ αυτόν τον στόχο επαναπροσδιορισμού και αναβάθμισης του ρόλου της αυτοδιοίκησης δεν μπορούν να λείπουν οι αρχές της δημοκρατίας, της αποτελεσματικότητας, της διαφάνειας, της συμμετοχής, της σύνθεσης, της διαφορετικότητας, της αξιολόγησης, της αναγνώρισης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών, της αποκέντρωσης, της δικαιοσύνης και της ισότητας.
Η καθιέρωση της απλής αναλογικής, των θητειών και των όρων που θα την καθιστούν την αυτοδιοίκηση προσιτή και αποτελεσματική στον δημότη είναι προτάσεις αποδεκτές από την συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας και θα λύσουν πολλά καθημερινά της προβλήματα. Ιδιαίτερα σήμερα η φτώχεια, η κάλυψη των κοινωνικών αναγκών, η ένταξη των ανέργων στον παραγωγικό ιστό και η παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας μέσα από την μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη συμμετοχή της Περιφέρειας πρέπει να απασχολεί καθημερινά τις Περιφέρειες και τους Δήμους.
Όλα τα παραπάνω διασφαλίζουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση να ηγηθεί της προσπάθειας στη χώρα μας για μεγαλύτερη συσπείρωση και ενότητα των δυνάμεων σε ιδεολογική βάση, για ουσιαστικότερη συζήτηση των θεμάτων που απασχολούν την κοινωνία συμβάλλοντας έτσι στην σύντομη ανάκαμψη της χώρας.
Τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για «αντεπίθεση» απέναντι σε ό,τι παλαιό και ξεπερασμένο συνεχίζει να υπάρχει στο χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης, για να πάψουν να «δηλητηριάζονται» οι σχέσεις μεταξύ α΄ και β΄ βαθμού και να συνεργαστούν μεταξύ τους ενεργοποιώντας σημαντικές νέες υγιείς δυνάμεις της κοινωνίας.
Μέσα απ’ αυτές τις σοβαρές αλλαγές, στόχος παραμένει η τοπική αυτοδιοίκηση και σαν μέρος του ευρύτερου δημόσιου τομέα να είναι «μπροστάρης» στην προσπάθεια για ανάκαμψη της χώρας με επίκεντρο τον άνθρωπο και τις ανάγκες του.
ΝΙΚΟΣ ΠΑΤΣΑΡΙΝΟΣ
– Επικεφαλής της παράταξης «Πελοπόννησος Πρώτα»
– Μέλος του Δ.Σ. της ΕΝΠΕ
