Οι ανώτατοι δικαστικοί, που αντιλαμβάνονται ότι οι παθογένειες της ελληνικής δικαιοσύνης την καθιστούν αναποτελεσματική και εξαιρετικά αργή, προτείνουν, πέραν των άλλων, αλλαγές και στη δικαστική χωροταξία, καθώς η κατάσταση, η οποία επικρατεί σήμερα, μοιάζει «τρελή».
Οπως προκύπτει από την εμπεριστατωμένη μελέτη του εν ενεργεία ανώτατου δικαστικού, συμβούλου του ΣτΕ Μιχάλη Πικραμένου (συνωνυμία με τον πρώην πρόεδρο του Δικαστηρίου και πρώην πρωθυπουργό), στη χώρα μας υπάρχουν σήμερα διάσπαρτα 30 διοικητικά πρωτοδικεία. Σχεδόν κάθε πόλη διαθέτει πρωτοδικείο, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι μικρά, έχουν το πολύ 10 δικαστές, από τους οποίους ελάχιστοι μένουν στις πόλεις όπου είναι τα δικαστήρια.
Και ενώ κάθε πόλη έχει και πρωτοδικείο, ανεξάρτητα αν το πλησιέστερο είναι πολύ κοντά, η Αθήνα που καλύπτει τις ανάγκες του Λεκανοπεδίου διαθέτει μόνον ένα πρωτοδικείο (!) το οποίο είναι υδροκέφαλο και στο οποίο εισάγονται κάθε χρόνο χιλιάδες υποθέσεις προς εκδίκαση. Η δικαστική χωροταξία, που φαίνεται ότι διαμορφώθηκε –όπως πολλά άλλα– με κριτήριο την ικανοποίηση τοπικών παραγόντων, τοπικιστικών αιτημάτων, αλλά και τη στρεβλή πολιτική άποψη για την ανάπτυξη της περιφέρειας, διά της ανεγέρσεως δημοσίων υπηρεσιών, βρίθει περιπτώσεων όπου η ύπαρξη των δικαστηρίων δεν εξυπηρετεί πραγματικές ανάγκες.
Η Πελοπόννησος είναι ενδεικτικό παράδειγμα. Διαθέτει έξι πρωτοδικεία (Πάτρα, Τρίπολη, Κόρινθος, Καλαμάτα, Ναύπλιο, Πύργος), ενώ έχει και μεταβατικό πρωτοδικείο στη Σπάρτη. Το ίδιο συμβαίνει στην Κρήτη, όπου όλες οι πόλεις διαθέτουν πρωτοδικείο, ενώ στην Αιτωλοακαρνανία πρωτοδικεία έχουν το Μεσολόγγι και το Αγρίνιο, έστω κι αν απέχουν περί τα 35 χιλιόμετρα. Οι περισσότερες αποστάσεις από το ένα δικαστήριο στο άλλο έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια με την ανάπτυξη των οδικών δικτύων, όμως τα δικαστήρια παραμένουν ουσιαστικά πολλά, ενώ αρκετά από αυτά υπολειτουργούν.
Την κατάσταση του κατακερματισμού που δυσκολεύει τη γρήγορη και σύγχρονη απονομή της δικαιοσύνης, έχει περιγράψει με χαρακτηριστικό τρόπο ο πρώην πρόεδρος του Αρείου Πάγου και νυν πρόεδρος του Εθνικού Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου Αθ. Κουτρομάνος, ο οποίος μιλώντας σε δημόσια εκδήλωση προ έτους διηγήθηκε το εξής περιστατικό: Οταν δικαστικός ρώτησε κυβερνητικό παράγοντα που επισκέφθηκε επαρχιακή πόλη, τι χρειάζονται τρία ειρηνοδικεία στην περιοχή, αφού έχουν μηδενικό έργο, πήρε την απάντηση από τον παριστάμενο δήμαρχο. «Α, μην ανοίγετε τέτοιο θέμα. Μας τα έκανε “δώρο” υπουργός πριν από 25 χρόνια»!
Και ενώ στη χώρα μας κάθε πόλη έχει και πρωτοδικείο, με αποτέλεσμα μια αναποτελεσματική και ακριβή δικαιοσύνη που δεν παράγει ουσιαστικά, οι συγκρίσεις με τις ευρωπαϊκές χώρες απογοητεύουν. Χώρες με ανάλογο με τον δικό μας πληθυσμό, ή και μεγαλύτερο, και με αντίστοιχες γεωγραφικές δυσκολίες (ορεινές κ.λπ.) διαθέτουν δυσανάλογα μικρό αριθμό πρωτοδικείων. Οπως αναφέρει σε εμπεριστατωμένη μελέτη ο επίτιμος πρόεδρος του ΣτΕ Χρήστος Γεραρής, Αυστρία, Σουηδία και Πορτογαλία έχουν από εννέα έως δώδεκα πρωτοδικεία αντίστοιχα σε όλη την επικράτειά τους (εμείς 30). Αλλά και η Γαλλία με 60 εκατ. πληθυσμό έχει 42 πρωτοδικεία, η Ιταλία 29 και η Γερμανία μόνον 52.
Ετσι, ο επίτιμος πρόεδρος του ΣτΕ Χρήστος Γεραρής εκπόνησε σχέδιο για ριζική μεταρρύθμιση στα δικαστήρια όλης της χώρας. Προτείνει, λοιπόν, τα 30 πρωτοδικεία να γίνουν 10 κεντρικά και 20 περιφερειακά, όπου τα κεντρικά θα λειτουργούν ουσιαστικά ως πυλώνες για την οργάνωση των δικαστικών υπηρεσιών σε μια περιφέρεια. Εκεί θα είναι όλοι οι δικαστές και από εκεί θα πηγαίνουν στα «γύρω γύρω» δικαστήρια προς επίλυση των διαφορών που προκύπτουν. Με το σχέδιο αυτό δικαστήρια δεν κλείνουν, αλλά σταματά ο κατακερματισμός τους και η αναποτελεσματικότητά τους. Για τις ριζικές αλλαγές του δικαστικού συστήματος ο κ. Μιχ. Πικραμένος παρουσιάζει στις 30 του μήνα εμπεριστατωμένη μελέτη από τη Νομική Βιβλιοθήκη.
Ποιο θα είναι το νέο μοντέλο λειτουργίας
Ο εν ενεργεία σύμβουλος του ΣτΕ Μιχάλης Πικραμένος τονίζει σχετικά στην «Κ»: «Η μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος, όπως και του ελληνικού κράτους γενικά, τίθεται επιτακτικά στην εποχή της κρίσης, στην πραγματικότητα όμως ήταν μια ανάγκη που πρόβαλλε διαρκώς τις τελευταίες δεκαετίες, χωρίς όμως να βρίσκει ανταπόκριση. Πυλώνες αναδιοργάνωσης της διοικητικής δικαιοσύνης είναι, κατά την ευρωπαϊκή εμπειρία, η αναδιάρθρωση της χωροταξίας των δικαστηρίων και οι νέες μέθοδοι διαχείρισης των υποθέσεων τόσο από τις διοικήσεις των δικαστηρίων όσο και από τους δικαστές. Το σύγχρονο μοντέλο στηρίζεται στη δημιουργία λιγότερων, μεσαίου μεγέθους δικαστηρίων όπου υπηρετούν τουλάχιστον 20-30 δικαστές και εξειδικευμένο υπαλληλικό προσωπικό, με δίκτυο τεχνολογικών υποδομών που επιτρέπει την, με ηλεκτρονικό τρόπο, εισαγωγή και διαχείριση των υποθέσεων καθώς και τη διεξαγωγή των δικών με τηλεσυνεδρίαση. Ετσι, μειώνεται η χρήση του χαρτιού και δεν απαιτείται η φυσική παρουσία των δικηγόρων και διαδίκων, ενώ ενισχύεται η αρχή της εγγύτητας καθώς και κάτοικοι απομακρυσμένων περιοχών έχουν πρόσβαση και παρουσία με ηλεκτρονικά μέσα στα δικαστήρια».
Και ενώ κάθε πόλη έχει και πρωτοδικείο, ανεξάρτητα αν το πλησιέστερο είναι πολύ κοντά, η Αθήνα που καλύπτει τις ανάγκες του Λεκανοπεδίου διαθέτει μόνον ένα πρωτοδικείο (!) το οποίο είναι υδροκέφαλο και στο οποίο εισάγονται κάθε χρόνο χιλιάδες υποθέσεις προς εκδίκαση. Η δικαστική χωροταξία, που φαίνεται ότι διαμορφώθηκε –όπως πολλά άλλα– με κριτήριο την ικανοποίηση τοπικών παραγόντων, τοπικιστικών αιτημάτων, αλλά και τη στρεβλή πολιτική άποψη για την ανάπτυξη της περιφέρειας, διά της ανεγέρσεως δημοσίων υπηρεσιών, βρίθει περιπτώσεων όπου η ύπαρξη των δικαστηρίων δεν εξυπηρετεί πραγματικές ανάγκες.
Η Πελοπόννησος είναι ενδεικτικό παράδειγμα. Διαθέτει έξι πρωτοδικεία (Πάτρα, Τρίπολη, Κόρινθος, Καλαμάτα, Ναύπλιο, Πύργος), ενώ έχει και μεταβατικό πρωτοδικείο στη Σπάρτη. Το ίδιο συμβαίνει στην Κρήτη, όπου όλες οι πόλεις διαθέτουν πρωτοδικείο, ενώ στην Αιτωλοακαρνανία πρωτοδικεία έχουν το Μεσολόγγι και το Αγρίνιο, έστω κι αν απέχουν περί τα 35 χιλιόμετρα. Οι περισσότερες αποστάσεις από το ένα δικαστήριο στο άλλο έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια με την ανάπτυξη των οδικών δικτύων, όμως τα δικαστήρια παραμένουν ουσιαστικά πολλά, ενώ αρκετά από αυτά υπολειτουργούν.
Την κατάσταση του κατακερματισμού που δυσκολεύει τη γρήγορη και σύγχρονη απονομή της δικαιοσύνης, έχει περιγράψει με χαρακτηριστικό τρόπο ο πρώην πρόεδρος του Αρείου Πάγου και νυν πρόεδρος του Εθνικού Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου Αθ. Κουτρομάνος, ο οποίος μιλώντας σε δημόσια εκδήλωση προ έτους διηγήθηκε το εξής περιστατικό: Οταν δικαστικός ρώτησε κυβερνητικό παράγοντα που επισκέφθηκε επαρχιακή πόλη, τι χρειάζονται τρία ειρηνοδικεία στην περιοχή, αφού έχουν μηδενικό έργο, πήρε την απάντηση από τον παριστάμενο δήμαρχο. «Α, μην ανοίγετε τέτοιο θέμα. Μας τα έκανε “δώρο” υπουργός πριν από 25 χρόνια»!
Και ενώ στη χώρα μας κάθε πόλη έχει και πρωτοδικείο, με αποτέλεσμα μια αναποτελεσματική και ακριβή δικαιοσύνη που δεν παράγει ουσιαστικά, οι συγκρίσεις με τις ευρωπαϊκές χώρες απογοητεύουν. Χώρες με ανάλογο με τον δικό μας πληθυσμό, ή και μεγαλύτερο, και με αντίστοιχες γεωγραφικές δυσκολίες (ορεινές κ.λπ.) διαθέτουν δυσανάλογα μικρό αριθμό πρωτοδικείων. Οπως αναφέρει σε εμπεριστατωμένη μελέτη ο επίτιμος πρόεδρος του ΣτΕ Χρήστος Γεραρής, Αυστρία, Σουηδία και Πορτογαλία έχουν από εννέα έως δώδεκα πρωτοδικεία αντίστοιχα σε όλη την επικράτειά τους (εμείς 30). Αλλά και η Γαλλία με 60 εκατ. πληθυσμό έχει 42 πρωτοδικεία, η Ιταλία 29 και η Γερμανία μόνον 52.
Ετσι, ο επίτιμος πρόεδρος του ΣτΕ Χρήστος Γεραρής εκπόνησε σχέδιο για ριζική μεταρρύθμιση στα δικαστήρια όλης της χώρας. Προτείνει, λοιπόν, τα 30 πρωτοδικεία να γίνουν 10 κεντρικά και 20 περιφερειακά, όπου τα κεντρικά θα λειτουργούν ουσιαστικά ως πυλώνες για την οργάνωση των δικαστικών υπηρεσιών σε μια περιφέρεια. Εκεί θα είναι όλοι οι δικαστές και από εκεί θα πηγαίνουν στα «γύρω γύρω» δικαστήρια προς επίλυση των διαφορών που προκύπτουν. Με το σχέδιο αυτό δικαστήρια δεν κλείνουν, αλλά σταματά ο κατακερματισμός τους και η αναποτελεσματικότητά τους. Για τις ριζικές αλλαγές του δικαστικού συστήματος ο κ. Μιχ. Πικραμένος παρουσιάζει στις 30 του μήνα εμπεριστατωμένη μελέτη από τη Νομική Βιβλιοθήκη.
Ποιο θα είναι το νέο μοντέλο λειτουργίας
Ο εν ενεργεία σύμβουλος του ΣτΕ Μιχάλης Πικραμένος τονίζει σχετικά στην «Κ»: «Η μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος, όπως και του ελληνικού κράτους γενικά, τίθεται επιτακτικά στην εποχή της κρίσης, στην πραγματικότητα όμως ήταν μια ανάγκη που πρόβαλλε διαρκώς τις τελευταίες δεκαετίες, χωρίς όμως να βρίσκει ανταπόκριση. Πυλώνες αναδιοργάνωσης της διοικητικής δικαιοσύνης είναι, κατά την ευρωπαϊκή εμπειρία, η αναδιάρθρωση της χωροταξίας των δικαστηρίων και οι νέες μέθοδοι διαχείρισης των υποθέσεων τόσο από τις διοικήσεις των δικαστηρίων όσο και από τους δικαστές. Το σύγχρονο μοντέλο στηρίζεται στη δημιουργία λιγότερων, μεσαίου μεγέθους δικαστηρίων όπου υπηρετούν τουλάχιστον 20-30 δικαστές και εξειδικευμένο υπαλληλικό προσωπικό, με δίκτυο τεχνολογικών υποδομών που επιτρέπει την, με ηλεκτρονικό τρόπο, εισαγωγή και διαχείριση των υποθέσεων καθώς και τη διεξαγωγή των δικών με τηλεσυνεδρίαση. Ετσι, μειώνεται η χρήση του χαρτιού και δεν απαιτείται η φυσική παρουσία των δικηγόρων και διαδίκων, ενώ ενισχύεται η αρχή της εγγύτητας καθώς και κάτοικοι απομακρυσμένων περιοχών έχουν πρόσβαση και παρουσία με ηλεκτρονικά μέσα στα δικαστήρια».
Πηγή: kathimerini.gr
