Η διαχείριση των απορριμμάτων ήταν και είναι ένα από τα σοβαρότερα πρόβλημα που απασχολούν τη τοπική αυτοδιοίκηση Α΄ και Β΄ βαθμού εδώ και δεκαετίες. Η αδυναμία εξεύρεσης λύσης, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και τις αρχές για την προστασία του περιβάλλοντος, οφείλεται σε αρκετούς λόγους.
Ένας απ’ αυτούς ήταν η καλλιέργεια ενός άκρατου τοπικισμού στους δημότες από τους εκάστοτε αιρετούς. Κανένας δεν ήθελε τη δημιουργία μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων στη περιοχή του. Δεν απαντούσαν, όμως, στο ερώτημα τι θα γινόταν με τα ούτως ή άλλως παραγόμενα απορρίμματα.
Θέλοντας, λοιπόν, οι δήμαρχοι να αυξήσουν την εκλογική τους πελατεία και εγκλωβισμένοι στις προεκλογικές εξαγγελίες τους ότι δεν θα επέτρεπαν τη δημιουργία χώρων διαχείρισης απορριμμάτων στη χωρική επικράτεια των δήμων τους, δεν έδιναν λύση στο πρόβλημα. Το πρόβλημα, όμως, παρέμενε και οξύνονταν. Οι προθεσμίες έτρεχαν. Λειτουργούσαν με τη κλασική, ελληνική συνταγή: να φτάσουμε στα χρονικά όρια του προβλήματος και τότε να βρεθεί ή να επιβληθεί μια λύση αναγκαστική, ανεξαρτήτως εάν θα ήταν η ενδεδειγμένη και η καλύτερη για τους δημότες τους. Τα ανωτέρω πρέπει να αναφερθούν για να έχει ο αναγνώστης εικόνα του τι προηγήθηκε των λύσεων που εφαρμόστηκαν ή θα εφαρμοστούν σε κάθε Περιφέρεια της χώρας μας.
Το κόστος της διαχείρισης
Ακριβώς αυτό συνέβη και με τη διαχείριση των αποβλήτων στη Περιφέρεια Πελοποννήσου. Κανένας δεν ήθελε να επωμιστεί το εκλογικό κόστος της αύξησης των δημοτικών τελών που θα έπρεπε, πιθανότατα, να επιβάλλει στους δημότες, εφαρμόζοντας τις οδηγίες της ΕΕ. Λέμε πιθανότατα, γιατί οι περισσότερες λύσεις προβλέπουν αύξηση του κόστους διαχείρισης από τα σημερινά 25-35 ευρώ ανά τόνο αποβλήτων, και κατά συνέπεια αύξηση των τελών καθαριότητας. Υπάρχουν και κάποιες λύσεις, που μας παρουσιάστηκαν στη Τρίπολη από αυστριακή εταιρεία (εφαρμόζονται ήδη σε ευρωπαϊκές πόλεις κατά δήλωση τους), οι οποίες προβλέπουν μηδενική επιβάρυνση δημοτών και κρατικού προϋπολογισμού. Ισχυρίζονται ότι θα εξασφάλιζαν χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς πόρους και από διεθνείς οργανισμούς, και οι Δήμοι θα ελάμβαναν μέρισμα από τα κέρδη της διαχείρισης των αποβλήτων, που θα μείωνε και το τωρινό κόστος διαχείρισης.
Πάνω στην ανάγκη εξεύρεσης λύσης για τη διαχείριση των απορριμμάτων, με γνώμονα την οικονομικότερη λύση για τους πολίτες και τη καλύτερη για το περιβάλλον, σχηματίστηκαν δημοτικές παρατάξεις, έχοντας κάνει προεκλογική τους θέση και δέσμευση την απόρριψη του προτεινόμενου από τη περιφέρεια Πελοποννήσου ΣΔΙΤ. Οι λόγοι αρκετοί. Κύριοι το υψηλό κόστος ανά τόνο αποβλήτων που καλούνταν να πληρώσουν οι Δήμοι (δημότες), η χρονική διάρκεια της σύμβασης και ο ποιοτικός έλεγχος των αποβλήτων. Οι παρατάξεις αυτές πήραν σάρκα και οστά και συμμετείχαν στις δημοτικές εκλογές το Μάιο του 2014. Η δική μας δημοτική παράταξη, «Άλλος Δρόμος», στο Δήμο Άργους- Μυκηνών έλαβε ποσοστό 21,05%, καταλαμβάνοντας τη θέση της μείζονος αντιπολίτευσης στο Δημοτικό Συμβούλιο.
Ιστορικό παρεμβάσεων
Τη θέση της δημοτικής μας παράταξης για τα απορρίμματα, αποδέχθηκε στη πορεία και η παράταξη της πλειοψηφίας του δήμου. Όταν ξεκίνησαν, λοιπόν, οι συζητήσεις στο Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) Πελοποννήσου για τη διαχείριση, άρχισε να ξετυλίγετε ένα κουβάρι διάφορων παρεμβάσεων στη λειτουργία του Φορέα. Με απόφαση του γγ Αποκεντρωμένης Διοίκησης (γγΑΔ) Πελοποννήσου – Δυτ. Ελλάδας – Ιονίου, στις αρχές του 2012, οι αρμοδιότητες του ΦΟΔΣΑ εκχωρήθηκαν στη Περιφέρεια Πελοποννήσου, επειδή λειτουργούσαν δύο ΦΟΔΣΑ στη Περιφέρεια μέχρι εκείνη τη χρονική στιγμή. Στη συνέχεια με απόφαση του γγΑΔ, το Μάιο του 2012, συνεστήθη ο ΦΟΔΣΑ Πελοποννήσου. Οι αρμοδιότητες διαχείρισης των αποβλήτων παρέμειναν, όμως, στη Περιφέρεια. Η ανάγκη και η βιασύνη να εκχωρηθούν οι αρμοδιότητες στη Περιφέρεια, όταν το Μάϊο του 2012 συστάθηκε ο ΦΟΔΣΑ, δεν μπορεί να τεκμηριωθούν εύκολα. Τα συμπεράσματα δικά σας. Οι αρμοδιότητες και οι ευθύνες για την είσπραξη των τελών παραμένουν στην αρμοδιότητα των Δήμων (ΦΟΔΣΑ), επειδή δεν έχει αρμοδιότητα η Περιφέρεια. Έχουμε λοιπόν το οξύμωρο. Άλλος διαπραγματεύεται τη σύμβαση ΣΔΙΤ (Περιφέρεια) και άλλος είναι αρμόδιος για τη διαχείριση των αποβλήτων και την επιβολή των δημοτικών τελών (ΦΟΔΣΑ-Δήμοι).
Οι συνεδριάσεις στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΦΟΔΣΑ Πελοποννήσου είναι θυελλώδεις. Διαμορφώνονται σε όλες τις συζητήσεις πλειοψηφίες ή μειοψηφίες με πολύ μικρές διαφορές των ενός ή δύο ψήφων. Στη συζήτηση της 18-7-2016 για τη σύνταξη του ΠΕΣΔΑ Πελοποννήσου 2020, όμως, επιτέλους υπήρξε ομοφωνία των μελών ως προς το περιεχόμενο του νέου ΠΕΣΔΑ, ο οποίος μεταξύ άλλων προβλέπει την εκτέλεση Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης (ΤΣΔ) αποβλήτων, αλλά και τη κεντρική διαχείριση. Αυτή η ομόφωνη απόφαση επιχειρήθηκε να αλλοιωθεί και στάλθηκε τροποποιημένο κείμενο στο αρμόδιο υπουργείο. Στην επόμενη συνεδρίαση του ΔΣ, αφού είχε γίνει αντιληπτή αυτή η απαράδεκτη ενέργεια και αφού είχαν κοινοποιηθεί και εξώδικα προς τους υπευθύνους του ατοπήματος, επιβεβαιώθηκε η ομοφωνία στην απόφαση για τον τροποποιημένο ΠΕΣΔΑ Πελοποννήσου.
Στις 24-4-2017 ήρθε προς ψήφιση στο ΔΣ του ΦΟΔΣΑ σχέδιο προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του ΦΟΔΣΑ και της Περιφέρειας Πελοποννήσου που ζητούσε την εκχώρηση των αρμοδιοτήτων του ΦΟΔΣΑ στη Περιφέρεια για την ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων με ΣΔΙΤ. Το σχέδιο στο άρθρο 3 ανέφερε: «Ο συνολικός προϋπολογισμός του Έργου της παρούσης Προγραμματικής Σύμβασης ανέρχεται στο ποσό των ………….ευρώ άνευ ΦΠΑ λαμβανομένης υπόψη συμμετοχής στη χρηματοδότηση κατασκευής του Έργου από κοινοτικούς πόρους (ΕΣΠΑ) σε ποσοστό …..% . ………..ενώ το κόστος κατασκευής του Έργου εκτιμάται σε …………… ευρώ άνευ ΦΠΑ». Κανένα ποσό και ποσοστό δεν αναφέρονταν. Στο επόμενο άρθρο 4 του σχεδίου αναφέρεται πως η διάρκεια της σύμβασης εκχώρησης έχει διάρκεια μέχρι να ολοκληρωθεί το έργο και αφού θα έχει αποπληρωθεί στο σύνολο του προς την ιδιωτική εταιρεία και εφόσον θα έχει ο ΦΟΔΣΑ πλήρη επιχειρησιακή επάρκεια και οργάνωση για να ασκεί τις αρμοδιότητες του. Άρα μπορεί και ποτέ. Στη συνεδρίαση παρευρέθηκαν και συλλογικότητες οι οποίες μετά τις τοποθετήσεις της συντριπτικής πλειονότητας των συμβούλων (πλην μιας), όπου καταδίκασαν τη ΣΔΙΤ και τις μεθοδεύσεις της Περιφέρειας, ξέσπασαν σε χειροκροτήματα υπέρ της μη έγκρισης ουσιαστικά της σύμβασης εκχώρησης. Να σημειωθεί ότι το 2015 είχαν δοθεί από το υπουργείο Εσωτερικών από 600.000 ευρώ στους Δήμους Άργους-Μυκηνών και Ναυπλίου, προκειμένου να υλοποιήσουν σχέδιο Τοπικής Διαχείρισης απορριμμάτων.
Τα μέχρι στιγμής δεδομένα
Τα δεδομένα, λοιπόν, αυτή τη στιγμή είναι: Πρώτον, άλλος είχε την ευθύνη για τη διαχείριση των απορριμμάτων από το 2012 (Περιφέρεια) και σε άλλον επιβάλλονται τα πρόστιμα (Δήμοι-Δημότες). Δεύτερον, άλλος διαπραγματεύθηκε και ενέκρινε τη ΣΔΙΤ και άλλος καλείται να επιβάλλει τα δυσβάσταχτα τέλη στους δημότες και να κάνει τον εισπράκτορα. Τρίτον, οι τιμές που έχουν συμφωνηθεί για κάθε τόνο αποβλήτων δεν είναι σαφείς και είναι πολύ ακριβότερες από άλλες περιφέρειες της χώρας. Στις τιμές ανά τόνο πρέπει να συμπεριληφθεί και ο ΦΠΑ, αφού είναι μη εκπιπτόμενος από τους Δήμους και άρα θα επιβαρύνει τους Δημότες. Τέταρτον, ποια θα είναι η επιπλέον οικονομική επιβάρυνση που θα επιφέρει ο ποιοτικός έλεγχος των απορριμμάτων; Θα έχει οροφή το τυχόν πρόστιμο που θα επιβάλλεται στους δήμους (δημότες), αφού τα τέλη καθαριότητας είναι ανταποδοτικά; Πέμπτον, δεν είναι σε γνώση των μελών του ΦΟΔΣΑ το πλήρες κείμενο του ΣΔΙΤ. Έκτον, καλούνται να αποφασίσουν τα μέλη για εκχώρηση αρμοδιοτήτων με κενά ποσά και ποσοστά, όπως αναφέρεται ανωτέρω. Έβδομον, κινδυνεύουν οι δημοτικές παρατάξεις που υποστήριξαν προεκλογικά τη θέση για κατάργηση ή ουσιαστική αλλαγή της υφιστάμενης ΣΔΙΤ να βρεθούν ξεκρέμαστοι και έκθετοι στη κοινωνία. Όγδοον, παραμένει το ερώτημα τι πρέπει να γίνει τελικά από τους εκλεγμένους αιρετούς που έχουν αριστερή άποψη και ιδεολογία. Πρέπει να ακολουθήσουν τη συνείδηση τους ή όχι; Τελικά, αξίζει το οποιοδήποτε τίμημα που θα πληρωθεί γι’ αυτό το γεγονός; Πρέπει να αποδεχθούμε όλες αυτές τις μεθοδεύσεις και τις παρανομίες και μάλιστα να τις επιβραβεύσουμε με τη μεταφορά χρημάτων από τις τσέπες των οικονομικά αδύναμων, στους λογαριασμούς ιδιωτικών επιχειρήσεων;
Δεν μπορεί σχεδόν όλα τα μέλη του ΔΣ του ΦΟΔΣΑ και οι πολίτες της Πελοποννήσου να έχουν πάθει ομαδική παράκρουση. Κάτι δεν πάει καλά με το προτεινόμενο σχέδιο διαχείρισης.
*Μέλος ΦΟΔΣΑ Πελοποννήσου.
