“Για μια ακόμα φορά, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, τα χρονικά περιθώρια επεξεργασίας του νομοσχεδίου είναι ασφυκτικά και το επισήμαναν και οι εταίροι σας, ο κύριος εισηγητής των ΑΝΕΛ πριν από λίγο, όταν ήθελε παραπάνω χρόνο και δεν μπόρεσε να τον έχει για να κάνει επιπλέον μια πρόταση. Και πρέπει να τονιστεί το γεγονός, ότι από τα συνολικά 89 άρθρα του νομοσχεδίου, γιατί εδώ ακούσαμε τους συναδέλφους της πλειοψηφίας να λένε ότι έγινε ευρεία διαβούλευση, τα 69 άρθρα τέθηκαν σε δημόσια διαβούλευση ενώ τα υπόλοιπα, παρουσιάστηκαν με την κατάθεση του κειμένου στη Βουλή.
Σε ό,τι αφορά τώρα το περιεχόμενο του νομοσχεδίου, είναι σαφές ότι χαρακτηρίζεται από μια προσπάθεια υπερσυγκεντρωτισμού, οπισθοδρόμησης και επιστροφής στην εσωστρέφεια. Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο, που δεν διακρίνεται από κανένα όραμα για την ενίσχυση της εκπαίδευσης και της ποιότητας της, για την ανάπτυξη των τριτοβάθμιων ιδρυμάτων, ή έστω για τη διασφάλιση της οικονομικής τους επιβίωσης. Μάλιστα, ο Υπουργός, μίλησε προχθές για το υψηλό επίπεδο των πανεπιστημίων. Κανένας δεν το αμφισβητεί. Το έχουμε επισημάνει επανειλημμένως και λέμε ότι αυτό το υψηλό επίπεδο έγινε σε κάποιο νομοθετικό πλαίσιο. Γιατί υπάρχει, λοιπόν κριτική, τόσο αυστηρή γι' αυτό το προηγούμενο ή τα προηγούμενα νομοθετικά πλαίσια;
Μίλησε ο Υπουργός για λίγες ανορθογραφίες που θέλει να διορθώσει. Από τη μια μεριά λοιπόν, μιλάμε για σημαντικό έργο, από την άλλη μεριά μιλάμε για λίγες ανορθογραφίες, αλλά εδώ, έχουμε 89 άρθρα και διατάξεις, που δεν νομίζω ότι έρχονται να διορθώσουν αυτές τις λίγες ανορθογραφίες. Και πιστεύω ότι αυτό το νομοθετικό πλαίσιο, ανεξάρτητα αν έχει κάποιες διάσπαρτες ρυθμίσεις σε θετική κατεύθυνση, δεν διασφαλίζει τη συνέχιση αυτού του σημαντικού έργου που επιτελούν τα πανεπιστήμιά μας και παραδέχεστε και εσείς οι ίδιοι - και η Κυβέρνηση και οι Βουλευτές της πλειοψηφίας.
Χαρακτηριστικό λοιπόν παράδειγμα, είναι τα προβλεπόμενα στο άρθρο 36 που αφορά τα μεταπτυχιακά προγράμματα, όπου αφαιρούνται τα κίνητρα για τη δημιουργία προγραμμάτων και για τη διδασκαλία σε αυτά. Αντί λοιπόν να ενθαρρύνουμε το αυτοδιοίκητο και την ανάληψη δημιουργικών πρωτοβουλιών από τα τριτοβάθμια ιδρύματα, δημιουργείτε ένα ασφυκτικό πλαίσιο, όπως για παράδειγμα με το δικαίωμα του Υπουργού για να ακυρώνει την απόφαση της Συγκλήτου για ίδρυση μεταπτυχιακού προγράμματος, ή με τη διάταξη που προβλέπει ότι δεν θα απονέμεται μεταπτυχιακός τίτλος σε φοιτητές εξωτερικού, των οποίων οι βασικοί τίτλοι δεν θα έχουν αναγνωριστεί από τον ΔΟΑΤΑΠ. Πρόκειται για μια ρύθμιση που θα δημιουργήσει πολλά και σημαντικά προβλήματα, την ώρα που είναι αυτονόητο ότι οφείλουμε να επενδύσουμε στην προσέλκυση μεταπτυχιακών φοιτητών από το εξωτερικό.
Βεβαίως παρόμοιο αποτέλεσμα θα έχει και η υποχρέωση τα ξενόγλωσσα προπτυχιακά προγράμματα να γίνονται μέσω του Διεθνούς Πανεπιστημίου. Γιατί να μην έχουν λοιπόν τη δυνατότητα τα ιδρύματα να παίρνουν αυτόνομα πρωτοβουλίες; Εδώ βλέπουμε στην Κύπρο αυτή τη στιγμή να λειτουργούν μεταπτυχιακά, ιδιωτικά πανεπιστήμια και να προσελκύουν φοιτητές από παντού.
Στην ίδια λοιπόν κατεύθυνση κινούνται και τα άρθρα για την εκλογή αντιπρυτάνεων από ξεχωριστά ψηφοδέλτια, την κατάργηση των συμβουλίων ιδρύματος και την ενίσχυση του μικροκομματισμού. Πρόκειται για ρυθμίσεις που γυρνάνε τα ιδρύματα χρόνια πίσω σε γνωστά και δισεπίλυτα προβλήματα χωρίς να προσθέτουν απολύτως τίποτα το θετικό. Βεβαίως, στο ακαδημαϊκό άσυλο εμείς είμαστε ξεκάθαροι. Το ακαδημαϊκό άσυλο αφορά την ελεύθερη διάδοση των ιδεών, όχι την προστασία της παραβατικότητας.
Σε ό,τι αφορά λοιπόν τώρα τις επιμέρους ρυθμίσεις που σχετίζονται με τη δια βίου μάθηση και την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, θέλω να σταθώ στο άρθρο 48 που δίνει τη δυνατότητα στα ΑΕΙ να ιδρύουν κέντρα επιμόρφωσης και δια βίου μάθησης. Δύο εξ αρχής παρατηρήσεις:
Πρώτον, η θεσμοθέτηση των Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ. των ΑΕΙ είναι εντελώς αποκομμένη από το γενικό πλαίσιο της δια βίου μάθησης. Για παράδειγμα στην πιστοποίηση των δομών, στην εφαρμογή συστήματος ποιότητας των παρόχων υπηρεσιών δια βίου, αν και εκδίδουν πιστοποιητικά με βάση τις διατάξεις του νόμου 3879/2010, αυτή λοιπόν δυσαρμονία πιθανόν να οδηγήσει σε νομικά προβλήματα στη λειτουργία των κέντρων και στη χρηματοδότησή τους από τα ταμεία της Ε.Ε..
Δεύτερον, δεν παρέχεται ρητά η δυνατότητα παροχής προγραμμάτων σε ξένη γλώσσα αν και δίνεται η δυνατότητα συνεργασίας με ΑΕΙ της αλλοδαπής. Η αγορά είναι σημαντική και θα προσέφερε οφέλη σε τμήματα που υπηρετούν κλάδους των ανθρωπιστικών επιστημών - φιλοσοφία, κλασσική φιλολογία, αρχαιολογία κλπ. - όπου τα ελληνικά ΑΕΙ έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Βεβαίως πρέπει να δούμε το ζήτημα που δημιουργείται ως προς την απόκτηση του επιπέδου 5 του ευρωπαϊκού πλαισίου προσόντων. Σήμερα οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ μπορούν με 9 μήνες άσκηση να αποκτήσουν το επίπεδο 5 και ταυτόχρονα να πληρώνονται, να είναι ασφαλισμένοι και να γνωρίζουν από πρώτο χέρι τον κόσμο της πραγματικής εργασίας. Το ίδιο ισχύει και για τον απόφοιτο του ΙΕΚ. Τώρα, με το νομοσχέδιο αυτό για το ίδιο επίπεδο 5 θα προσφέρεται και με 24 μήνες παραμονής στο ΤΕΙ. Αυτό είναι μάλλον αντιφατικό και πρέπει να το δείτε πιο προσεκτικά.
Επίσης, πρέπει να επανεξετάσετε στο πλαίσιο του νόμου τα ποσοστά εισαγωγής των αποφοίτων των ΕΠΑΛ στα ΑΕΙ και ΤΕΙ, ώστε να ενισχυθούν τα κίνητρα για να κάνουν οι μαθητές την επιλογή αυτή.
Τέλος, υφίσταται και ένα νομοτεχνικό ζήτημα, πιστεύω, καθώς οι υφιστάμενες δομές δια βίου μάθησης των ΑΕΙ, τα ΚΕΚ και τα Ινστιτούτα καταργούνται με διαπιστωτική πράξη από τον Υπουργό Παιδείας. Οι μεταβατικές διατάξεις, στο άρθρο 86, δεν αποσαφηνίζουν πως θα διευθετηθούν οι υποχρεώσεις των υφιστάμενων δομών μετά την κατάργησή τους, όπως οι πληρωμές προς τους προμηθευτές, οι συμβάσεις έργου που λήγουν εντός του 2018 κλπ. Η νομοθέτηση λοιπόν είναι πρόχειρη και θα δημιουργήσει σωρεία διοικητικών, οικονομικών εκκρεμοτήτων που θα χρειαστούν νέα ρύθμιση για να επιλυθούν.
Παρά κάποιες επιμέρους διάσπαρτες ρυθμίσεις που έχουν θετικά στοιχεία κ. Υπουργέ, τις απαριθμήσατε πριν από λίγο, γιατί εμείς σε αυτές τις ρυθμίσεις δεν έχουμε αντίθετη άποψη - πιστεύω ότι στην Ολομέλεια θα το δείτε - όπως τις προβλέψεις για τους πολύτεκνους και τους τρίτεκνους του άρθρου 78, επίσης τις 15 επιπλέον ημέρες αναρρωτικής άδειας στους αναπληρωτές και βεβαίως την καταβολή υπερωριακής αποζημίωσης στους υποδιευθυντές και διευθυντές των σχολείων δεύτερης ευκαιρίας τα οποία πράγματι επιτελούν σημαντικό έργο - το νομοσχέδιο αυτό δεν κινείται στη σωστή κατεύθυνση. Γυρίζει πίσω την εκπαίδευση στη χώρα μας, υπονομεύει την αυτονομία και τη δημιουργική πρωτοβουλία των ιδρυμάτων και εξυπηρετεί μικροκομματικούς σκοπούς”.
