“Θέλω πρώτα απ' όλα να καλωσορίσω στο Κοινοβούλιο τα μέλη της Παγκόσμιας Διακοινοβουλευτικής Ένωσης Ελληνισμού. Η σημερινή συνεδρίαση έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς τα θέματα που μας απασχολούν – η έρευνα και η καινοτομία, η κατάρτιση και η μαθητεία, καθώς και η προώθηση και ενίσχυση της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας στο εξωτερικό, απαιτούν όντως μια πανεθνική στρατηγική και τη συστράτευση του Ελληνισμού, στην Ελλάδα και τη διασπορά, για την επίτευξη των θετικών προσδοκόμενων αποτελεσμάτων. Είναι γι' αυτό ιδιαίτερα σημαντικό να δούμε τρόπους δημιουργίας και ενίσχυσης συνεργιών που θα ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα των δράσεών μας.
Αυτό ισχύει μάλιστα ιδιαίτερα στη σημερινή συνθήκη, όπου η μακρόχρονη οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας, καθώς αποτρέπει τις επιχειρήσεις να προχωρήσουν σε προσλήψεις, περιορίζοντας τις δυνατότητες απασχόλησης των νέων.
Η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας των νέων στην Ευρώπη, παρά τις χρηματοδοτήσεις που δίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εγγύηση απασχόλησης των νέων. Οι δυνατότητες απασχόλησης σχετίζονται βέβαια και με το επίπεδο σπουδών.
Ειδικά για τους απόφοιτους μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης το ποσοστό ανεργίας ανέρχεται στο 28% σύμφωνα με τη σχετική μελέτη του ΙΟΒΕ. Όπως μάλιστα έχουν δείξει άλλες μελέτες, σήμερα οι ελληνικές επιχειρήσεις δύσκολα προσλαμβάνουν κάποιον που δεν έχει επαγγελματική εμπειρία. Όμως, ένας νέος δεν μπορεί εύκολα να αποκτήσει εμπειρία αφού οι επιχειρήσεις φοβούνται να αναλάβουν το κόστος της εκπαίδευσής και της πιθανής λάθος επιλογής. Έτσι οδηγούμαστε σε ένα φαύλο κύκλο που τροφοδοτεί την ανεργία.
Γίνεται λοιπόν φανερή η ανάγκη να δημιουργηθεί ένας διαρκής μηχανισμός μέσω του οποίου οι σπουδαστές θα έχουν την ευκαιρία να μπουν στην αγορά εργασίας και ταυτόχρονα, οι επιχειρήσεις θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν νέους επαγγελματίες.
Ο θεσμός της μαθητείας υπηρετεί αυτή ακριβώς τη στόχευση. Αν και η μαθητεία εφαρμόζεται με επιτυχία στις σχολές του ΟΑΕΔ εδώ και δεκαετίες, η συστηματοποίηση και η επέκταση της για τους αποφοίτους των Επαγγελματικών Λυκείων και των ΙΕΚ νομοθετήθηκε το 2013 και συνιστά μια από τις σημαντικότερες παρεμβάσεις στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση.
Για την εφαρμογή της μαθητείας, δεσμεύτηκαν κονδύλια 300 περίπου εκατ. Ευρώ από το ΕΣΠΑ στον 2ο Ειδικό Στόχο της 4ης επενδυτικής προτεραιότητας του Προγράμματος για την εκπαίδευση, που η Κομισιόν ενέκρινε το Δεκέμβριο του 2014.
Με αυτά τα κονδύλια καλύπτεται η αμοιβή και οι ασφαλιστικές εισφορές των μαθητευόμενων. Οι επιχειρήσεις καλύπτουν με ιδίους πόρους την εργοδοτική συμμετοχή στην ασφάλιση των μαθητευομένων.
Μπροστά μας λοιπόν έχουμε την πρόκληση της πλήρους εφαρμογής του θεσμού μαθητείας και πρακτικής άσκησης για τους απόφοιτους των Επαγγελματικών Λυκείων και των ΙΕΚ με όρους ποιότητας και εκπαιδευτικής επάρκειας.
Ο δρόμος δεν είναι εύκολος, καθώς η ελληνική αγορά εργασίας αποτελείται από πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις χωρίς μεγάλη εμπειρία στο θεσμό και την πρακτική της μαθητείας. Επιπρόσθετα, η ύφεση και η οικονομική στασιμότητα επιδρούν αρνητικά στη διάθεση των επιχειρήσεων να επενδύσουν στη μαθητεία, ως ένα μεσοπρόθεσμο μέσο ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητάς τους.
Όμως, οι αναμενόμενες δυσκολίες δεν θα πρέπει να μας οδηγήσουν στον εύκολο δρόμο της εφαρμογής του σχήματος μαθητείας σε επιχειρήσεις και υπηρεσίες του δημόσιου τομέα. Η τοποθέτηση των εκπαιδευόμενων στο δημόσιο τομέα, δεν δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του θεσμού της μαθητείας, καθώς κάποια στιγμή θα μειωθούν οι χρηματοδοτήσεις της Ε.Ε. Η συμμετοχή της ιδιωτικής χρηματοδότησης είναι ένας βασικός δείκτης για την επιτυχία της μαθητείας.
Όταν μια επιχείρηση αποφασίζει να επενδύσει στην εκπαίδευση ενός νέου, δείχνει ότι πραγματικά θέλει να κινηθεί αναπτυξιακά και αναζητά τον νέο με τις κατάλληλες δεξιότητες για να καλύψει τις ανάγκες της.
Δεν είναι τυχαίο ότι το 78% των εργοδοτών σύμφωνα με την έρευνα “Endeavor Greece” αναφέρει δυσκολίες στο να βρει υπάλληλο με εξειδικευμένες δεξιότητες. Ταυτόχρονα όμως, το 70% των νέων πιστεύει ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν επενδύουν στην καθοδήγηση και στην κατάρτιση των υπαλλήλων τους και ότι τους αξιοποιούν σε εργασίες που δεν ανταποκρίνονται στα προσόντα τους. Αυτό το εύρημα εξηγεί γιατί ακόμη και στη σημερινή Ελλάδα της κρίσης και της υψηλής ανεργίας, κάποιοι αντιμετωπίζουν με καχυποψία το θεσμό της μαθητείας.
Σε εμάς, είναι ξεκάθαρο ότι τα σχήματα μαθητείας στοχεύουν στην εκπαίδευση του μαθητευόμενων και την ομαλή ένταξή τους στην εργασία και όχι στην εφήμερη υποκατάσταση των μισθωτών υπαλλήλων από μαθητευόμενους. Γι’ αυτό είναι απαραίτητη η υιοθέτηση κανόνων ποιότητας, η ανάπτυξη και η αυστηρή τήρηση προγράμματος σπουδών για τη μαθητεία, και η εποπτεία του μαθητευόμενου από έμπειρους και καταρτισμένους καθοδηγητές μέσα στην επιχείρηση.
Η μαθητεία λοιπόν θα πρέπει να σχεδιαστεί με γνώμονα το όφελος των εκπαιδευόμενων και την μέσο - μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Αυτό δεν μπορεί να γίνει ερήμην των εργοδοτών, στα γραφεία της πολιτικής και υπηρεσιακής ηγεσίας των συναρμόδιων Υπουργείων. Η ουσιαστική συνεργασία με την επιμελητηριακή κοινότητα και τους κοινωνικούς εταίρους είναι όρος επιτυχίας του όλου εγχειρήματος. Και βεβαίως εδώ, η υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών και η συνεργασία με το εξωτερικό, στο πλαίσιο και των προγραμμάτων ανταλλαγής μαθητών, μπορεί να έχει σημαντικά θετικά αποτελέσματα.
Η εμπειρία από την εφαρμογή σχημάτων μαθητείας σε χώρες της Ε.Ε. καταδεικνύει αυτή ακριβώς την αναγκαιότητα, αυτή είναι η σύσταση της Ευρωπαϊκών Οργάνων και αυτό οφείλει να πράξει και η Κυβέρνηση.
Γεγονός είναι ότι στη χώρα μας δεν έχουμε αναπτυγμένη παράδοση συνεργασίας του εκπαιδευτικού συστήματος με την αγορά. Ειδικά, στο επίπεδο της δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης η εκπαίδευση και η αγορά είναι δύο διαφορετικοί κόσμοι – ξένοι μεταξύ τους. Όμως, είναι ανάγκη σήμερα να ξεπεραστούν αυτά τα στεγανά και να αλλάξουν νοοτροπίες που καθηλώνουν τη χώρα μας στο χθες”.
