Το 8 π.Χ. ο Sextilis μετονομάστηκε σε Αουγκούστους (=σεβαστός), από την τιμητική προσφώνηση στον αυτοκράτορα Οκταβιανό Αύγουστο, στον οποίο αφιερώθηκε, επειδή τον μήνα αυτό ο Οκταβιανός ανήλθε για πρώτη φορά στα υψηλά αξιώματα και σημείωσε μεγάλες επιτυχίες σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο (τερματισμός Εμφυλίου Πολέμου, κατάληψη της Αιγύπτου κ.ά.).
Το 4 π.Χ. ο Οκταβιανός προσέθεσε αυθαίρετα μία επιπλέον ημέρα στον Αύγουστο, που ως τότε είχε τριάντα ημέρες, την οποία απέσπασε από τον Φεβρουάριο, ώστε να μην υστερεί σε διάρκεια από τον Ιούλιο, που ήταν αφιερωμένος στον Ιούλιο Καίσαρα.
Στο αρχαίο Αττικό ημερολόγιο ο Αύγουστος αντιστοιχούσε στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Εκατομβαιώνα και στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Μεταγειτνιώνα. Η Αθήνα ήταν στο πόδι για τον εορτασμό των Παναθηναίων, τη μεγαλύτερη γιορτή της πόλης προς τιμήν της θεάς Αθηνάς. Τον ίδιο μήνα η θεά της Σοφίας είχε την τιμητική της και στην εορτή των Συνοικίων.
Στην χριστιανική εποχή, ολόκληρος ο Αύγουστος είναι αφιερωμένος στην Παναγία, με τις Παρακλήσεις, τη Νηστεία, την Κοίμησή της (15 Αυγούστου), τα Μεθεόρτια, τα Εννιάμερα και την κατάθεση της Αγίας Ζώνης στις 31 Αυγούστου, οπότε τελειώνει το εκκλησιαστικό έτος.
Άλλες ξεχωριστές θρησκευτικές γιορτές του μήνα είναι η Μεταμόρφωση του Σωτήρος (6 Αυγούστου) και του Αγίου Φανουρίου (27 Αυγούστου) με τις φανουρόπιτες των πιστών για την εύρεση χαμένων αντικειμένων και η μνήμη της αποτομής της τιμίας κεφαλής Ιωάννου του Προδρόμου (29 Αυγούστου), που συνοδεύεται από ημερήσια νηστεία.
Με τον Δεκαπενταύγουστο συνδέεται και ο τορπιλισμός του καταδρομικού Έλλη στο λιμάνι της Τήνου (15 Αυγούστου 1940) από το ιταλικό υποβρύχιο Ντελφίνο, που αποτέλεσε το προανάκρουσμα της επίθεσης της φασιστικής Ιταλίας κατά της χώρας μας στις 28 Οκτωβρίου 1940.
Στο λαϊκό καλεντάρι ο Αυγουστος ονομάζεται:
-Συκολόγος (λόγω της συγκομιδής των σύκων)
-Πεντεφάς (επειδή τρώνε πέντε φορές την ημέρα)
-Τραπεζοφόρος
-Διπλοχέστης (ίσως επειδή η μεγάλη κατανάλωση φρούτων προκαλεί αυξημένες ανάγκες)
-Δριμάρης από τις «δρίμες» ή «δρίματα», όπως ονομάζονται οι έξι πρώτες ημέρες του μήνα. Τις μέρες αυτές, σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες, επενεργούν ανεξιχνίαστες δυνάμεις στα νερά και όποιος κάνει μπάνιο στη θάλασσα κινδυνεύει να πάθει μεγάλο κακό (ίσως να συνδέεται με τα μπουρίνια και τα μελτέμια), ενώ όποιος ή όποια πλένει ρούχα αυτά κινδυνεύουν να καταστραφούν.
-Πεντεφάς (επειδή τρώνε πέντε φορές την ημέρα)
-Τραπεζοφόρος
-Διπλοχέστης (ίσως επειδή η μεγάλη κατανάλωση φρούτων προκαλεί αυξημένες ανάγκες)
-Δριμάρης από τις «δρίμες» ή «δρίματα», όπως ονομάζονται οι έξι πρώτες ημέρες του μήνα. Τις μέρες αυτές, σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες, επενεργούν ανεξιχνίαστες δυνάμεις στα νερά και όποιος κάνει μπάνιο στη θάλασσα κινδυνεύει να πάθει μεγάλο κακό (ίσως να συνδέεται με τα μπουρίνια και τα μελτέμια), ενώ όποιος ή όποια πλένει ρούχα αυτά κινδυνεύουν να καταστραφούν.
Μόνο αν ρίξει ένα καρφί στο νερό μπορεί να «καρφώσει» τις δρίμες και να τις εξουδετερώσει.
ΕΘΙΜΑ-ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ:
Οι πρώτες έξι ή δώδεκα μέρες του Αυγούστου, κατά τη δεισιδαιμονική αντίληψη, οι δρίμες (εξ ου και Δριμάρης), είναι επικίνδυνες, κι όποιος λούζεται σ’ αυτές ή πλένει ρούχα, κινδυνεύει να πάθει κακό ο ίδιος, στην πρώτη περίπτωση ή να καταστραφούν τα ρούχα, στη δεύτερη. Κι όπως εκδιώκονται με τον αγιασμό οι καλικάντζαροι, έτσι ξορκίζουν και τις δρίμες με αγίασμα από την ακολουθία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα (6/8).
Επίσης οι ημέρες αυτές λέγονται και «μερομήνια», αφού αυτές τις ημέρες γίνονται προγνώσεις για τον καιρό της χρονιάς.
Οι πρώτες έξι ή δώδεκα μέρες του Αυγούστου, κατά τη δεισιδαιμονική αντίληψη, οι δρίμες (εξ ου και Δριμάρης), είναι επικίνδυνες, κι όποιος λούζεται σ’ αυτές ή πλένει ρούχα, κινδυνεύει να πάθει κακό ο ίδιος, στην πρώτη περίπτωση ή να καταστραφούν τα ρούχα, στη δεύτερη. Κι όπως εκδιώκονται με τον αγιασμό οι καλικάντζαροι, έτσι ξορκίζουν και τις δρίμες με αγίασμα από την ακολουθία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα (6/8).
Επίσης οι ημέρες αυτές λέγονται και «μερομήνια», αφού αυτές τις ημέρες γίνονται προγνώσεις για τον καιρό της χρονιάς.
ΑΓΙΟΦΙΔΑ Ή ΦΙΔΑΚΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ: Η Κεφαλονιά έχει χαρακτηριστεί νησί των μυστηρίων. Κι αυτό γιατί στο νησί συμβαίνουν κάποια παράξενα φαινόμενα τα οποία και η επιστήμη δεν μπορεί να ερμηνεύσει.
Ένα από τα πιο γνωστά φαινόμενα είναι η εμφάνιση των αγιόφιδων που παρατηρείται κάθε χρόνο τον Αύγουστο. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται στο χωριό Μαρκόπουλο. Στα ερείπια του παλιού καμπαναριού της εκκλησίας που είναι αφιερωμένη στην Παναγιά και στην εκκλησία του ορεινού χωριού Αργίνια, όπου εμφανίζονται κάθε καλοκαίρι από τις 6 Αυγούστου εμφανίζονται μικρά φιδάκια, τα οποία σιγά - σιγά γεμίζουν το εσωτερικό της εκκλησίας. Αυτό συμβαίνει μέχρι και τις 15 Αυγούστου όπου μυστηριωδώς εξαφανίζονται. Τα φιδάκια αυτά είναι εντελώς ακίνδυνα και μη δηλητηριώδη. Οι πιστοί συνηθίζουν να τα παίρνουν στο χέρι και να τα παρατηρούν. Χαρακτηριστικό τους είναι ο σταυρός που έχουν στο κεφάλι τους.
Τις ημέρες αυτές, 6 - 15 Αυγούστου πλήθος πιστών που παραθερίζουν στο νησί σπεύδουν να δουν από κοντά τα φιδάκια της Παναγιάς.
Σύμφωνα με τη φυσική εξήγηση του περίεργου αυτού φαινομένου πρόκειται για μια σπάνια ράτσα φιδιών που αναπαράγεται σ’ αυτήν την περιοχή. Το κλίμα, ο τόπος αλλά και η συμπεριφορά των ανθρώπων ευνοούν την αναπαραγωγή τους.
Η εμφάνισή τους λοιπόν, αλλά και η εξαφάνισή τους, έχει να κάνει με την εποχή της αναπαραγωγής τους. Το φαινόμενο αποδίδεται στο δυνατό ήχο της καμπάνας που αναστατώνει τα φιδάκια και βγαίνουν από τις φωλιές τους.
Η ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ: Μία νηστεία που την τηρούσαν με μεγάλη ευλάβεια.
Στο Ζαγόρι Ηπείρου, «πρωί-πρωί, πριν βάλουν τίποτα στο στόμα τους, τρώγουν κόκκινα κράνα (ήταν γνωστό αντιπυρετικό τότε), για να είναι γεροί όλο το χρόνο».
Με το γάλα που δεν κατανάλωναν την περίοδο της νηστείας, έφτιαχναν τραχανάδες, χυλοπίτες κ.ά.
Την 1η Αυγούστου, σε διάφορα μέρη της πατρίδας μας, συνήθιζαν να πλένουν τα χάλκινα σκεύη & να προσφέρουν σταφύλια, σύκα και ελιές σ’ όσους δεν είχαν για να φάνε εκείνη την ημέρα.
Την 6η Αυγούστου (Μεταμόρφωση του Σωτήρα) έφερναν στην εκκλησία κι ευλογούσαν τα πρώτα σταφύλια, με ειδική ευχή. Κατόπιν τα μοίραζαν στο εκκλησίασμα.
ΦΑΝΟΥΡΟΠΙΤΕΣ (27/8). Είναι πίτες (τάματα) που κάνουν οι πιστοί προς τιμή του Αγ. Φανουρίου, που γιορτάζει εκείνη την ημέρα, άπαξ ή 3 Σάββατα συνεχόμενα, ζητώντας απ’ τον άγιο να τους φανερώσει κάτι που έχασαν ή κάτι που προσδοκούν (π.χ. οι ανύπαντρες κοπέλες στην Κρήτη, να τους φανερώσει έναν καλό γαμπρό).
Η Φανουρόπιτα παρασκευάζεται με 9 λογιών υλικά: αλεύρι, νερό, ζάχαρη, καρύδια, κανελογαρύφαλλα, λάδι, ξύσματα πορτοκαλόφλουδας, χυμό πορτοκαλιού ή λεμονιού, σταφίδες και αλάτι.
ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΑΠΟΚΕΦΑΛΙΣΤΗ (29/8). Προστάτης από την ελονοσία.
ΓΙΟΡΤΕΣ:
Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΑ (6/8). Μια φωταυγής καταδήλωση, με αποδέκτη κάθε ανθρώπινο ον.
Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ (15/8). Θεωρείται το Πάσχα του καλοκαιριού. Η κορυφαία εορτή της πιο οικείας μορφής στον χριστιανικό λατρευτικό κύκλο, σ’ όλη την Ελλάδα με επίκεντρο το ναό της Παναγίας στο νησί της Τήνου.
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ:
«Αύγουστε, καλέ μου μήνα, να ‘σουν δυο φορές το χρόνο!».
«Αύγουστε, τραπεζοφάη, να ‘σουν τρεις βολές τον χρόνο».
«Από Αύγουστο χειμώνα κι από Μάρτη καλοκαίρι».
«Επάτησεν ο Αύγουστος η άκρη του χειμώνα, παύει ο φτωχός το δειλινό κι ο άρχοντας τον ύπνο».
«Του Αυγούστου οι δρίμες στα πανιά (σκώρος) και του Μαρτιού στα ξύλα (σαράκι)».
«Κάθε πράγμα στον καιρό του κι ο κολιός τον Αύγουστο».
«Καλός ο ήλιος του Μαγιού, του Αυγούστου το φεγγάρι».
«Της Αγίας Μαρίνας ρόγα και τ’ Άη Λιος σταφύλι και της Παναγιάς τον Αύγουστο, γεμάτο το κοφίνι».
«Αν ίσως βρέξει ο τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο».
«Από Μάρτη πουκάμισο κι από Αύγουστο σεγκούνι».
«Τον Αύγουστο τον χαίρεται, όπ’ έχει να τρυγήσει».
«Αυγουστοκοδέσποινα‚ καλαντογυρεύτρα» [δηλ. Η σπάταλη νοικοκυρά τον Αύγουστο, τα Χριστούγεννα ζητιανεύει]
«Αύγουστος άβρεχτος, μούστος άμετρος».
«Δεκαπέντησεν ο Αύγουστος, πυρώσου και μην εντρέπεσαι».
«Επλάκωσεν ο Αύγουστος, η άκρια του χειμώνα».
«Ζήσε, Μάη μου, να φας τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι».
«Ήρθε ο Αύγουστος, πάρε την κάπα σου».
«Θεός να φυλάει τα λιόδεντρα απ' το νερό τα Αυγούστου».
«Καλή λαβιά τον Αύγουστο και γέννα τον Γενάρη».
«Μακάρι σαν τον Αύγουστο να ‘ταν οι μήνες όλοι».
«Να ‘σαι καλά τον Αύγουστο που ‘ναι παχιές οι μύγες».
«Να ’σαι καλά τον Αύγουστο με δεκαοχτώ βελέντζες».
«Ο Αύγουστος και ο τρύγος δεν είναι κάθε μέρα».
«Ο Αύγουστος πουλά κρασί κι ο Μάης πουλά σιτάρι» [δηλ. Από τον Αύγουστο μπορείς να καταλάβεις αν θα είναι καλή η παραγωγή κρασιού, όπως κι από το Μάη μπορείς να καταλάβεις αν θα παραχθεί πολύ σιτάρι]
«Όποιος φιλάει τον Αύγουστο, τον Μάη θερίζει μόνος».
«Ούτε ο Αύγουστος χειμώνας, ούτε ο Μάρτης καλοκαίρι».
«Τ' Αυγούστου και του Γεναριού τα δυο χρυσά φεγγάρια».
«Τ’ Αυγούστου το νερό αρρώστια στον λειόκαρπο».
«Το Μάη με πουκάμισο, τον Αύγουστο με κάπα».
«Τον Αύγουστο τον χαίρεται οπόχει να τρυγήσει».
