Λιβελούλα: Ο βιολογικός εχθρός των κουνουπιών

Οι Λιβελούλες ζουν σε υδροβιότοπους, πηγές και γενικά όπου υπάρχει νερό. Το όνομά τους προέρχεται από την λατινική λέξη libella που σημαίνει υδρόμετρο ή υδροστάτης και συσχετίζεται με το μέρος που ζουν. Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται για τη βιολογική καταπολέμηση των κουνουπιών, διότι τρέφονται με τα αυγά και τις προνύμφες τους. 

Υπάρχουν είδη που μπορούν να βλέπουν μέχρι 150 εικόνες ανά δευτερόλεπτο, να κινούν τις πτέρυγες άνω και κάτω μέχρι 30 φορές ανά δευτερόλεπτο, και να επιταχύνουν μέχρι την ταχύτητα των 50 χιλιόμετρων την ώρα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Οι πρόγονοί τους ζούσαν ήδη πριν από 320 εκατομμύρια χρόνια. Ο μύθος λέει ότι οι νεράιδες, όταν είδαν ότι δεν μπορούν πλέον να συνυπάρξουν με τους ανθρώπους, μεταμορφώθηκαν σε λιβελούλες, ώστε να κρατήσουν τα φτερά τους και συνάμα να μένουν κοντά στους ανθρώπους και να τις αναγνωρίζουν μόνο όσοι είναι άξιοι. 

Τα Οδοντόγναθα (Odonata, αεροπλανάκια, λιβελλούλες) είναι μια τάξη στην ομοταξία των εντόμων. Περιλαμβάνει περίπου 6.000 είδη, από τα οποία στην Ευρώπη συναντάμε περίπου 120 είδη. Το μήκος του σώματος κυμαίνεται μεταξύ 22 και 85 χιλιοστών. Για τους αυτοχθόνους Navaho στη Βόρεια Αμερική τα Οδοντόγναθα συμβολίζουν το αγνό νερό και για τους πολεμιστές της Ιαπωνίας τα Οδοντόγναθα ήταν σύμβολο του αήττητου εντόμου. Το παλιό όνομα της Ιαπωνίας (Akitsushima) σημαίνει Νησί των Οδοντόγναθων. 

Τώρα οι επιστήμονες από το πανεπιστήμιο της Ζυρίχης ανακάλυψαν ότι ορισμένα είδη λιβελούλας όταν τα κυνηγάει κάποιο αρσενικό που δεν θέλουν να ζευγαρώσουν μαζί του, πέφτουν στο έδαφος και κάνουν ότι είναι πεθαμένες προκειμένου να γλιτώσουν. Όταν η αρσενική λιβελούλα σηκώνεται να φύγει, σηκώνονται και αυτές από το έδαφος και πετούν μακριά.

Η ωοτοκία στην πιο εύκολη περίπτωση γίνεται πάνω από το νερό ή υγρότοπο. Τα αυγά πέφτουν στο νερό ή στη λάσπη. Επίσης τα αυγά μπορεί και να τοποθετούνται προσεκτικά στα φυτά ή στον έδαφος σε κατάλληλο σημείο. Μεγάλο μέρος των ειδών έχει οωθέτη και με αυτό σκαλίζει ένα φυτό και βάζει τα αυγά μέσα στον φυτικό ιστό. Ο αριθμός των αυγών ανάλογα με το είδος κυμαίνεται μεταξύ 80 και 2.000. Στα είδη που ωοθετούν σε φυτά, αρκούν λιγότερα αυγά για την εξασφάλιση της αναπαραγωγής.