«Το τελευταίο σημείωμα», που παίζεται στο Άργος και θα παιχτεί μάλλον την επόμενη εβδομάδα και στο Ναύπλιο, αναφέρεται στην ιστορία ενός πολιτικού κρατούμενου, του Ναπολέοντα Σουκατζίδη. Ο Σουκατζίδης ήταν ένας από τους 200 εκτελεσμένους στην Καισαριανή, την Πρωτομαγιά του ’44.
Από τους εκτελεσμένους της Καισαριανής, 160 ήταν Ακροναυπλιώτες, πολιτικοί κρατούμενοι (Κουμουνιστές, Αρχειομαρξιστές και Τροτσκιστές) στις φυλακές της Ακροναυπλίας. Εκεί που τον Απρίλιο του 1941 συντελέστηκε ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα της σύγχρονης ιστορίας μας.
Στις 28 Απριλίου 1941, τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής μπήκαν στην πόλη του Ναυπλίου. Η ελληνική χωροφυλακή παρέδωσε στους κατακτητές τους πολιτικούς κρατούμενους της Ακροναυπλίας. 625 πολιτικοί κρατούμενοι της δικτατορίας του Μεταξά, που είχαν φυλακιστεί για τις ιδέες τους και μόνο, παραδόθηκαν στους Γερμανούς.
Η δυνατότητα απόδρασης ή καλύτερα η έλλειψη σχεδίου απόδρασης, σε μια πόλη που εκείνες τις ημέρες συνταρασσόταν από σοβαρά γεγονότα, είναι ακόμα ένα ιστορικό ζητούμενο, με πολλές αναφορές. Στις 22 Απριλίου ξεκίνησαν οι επιθέσεις των Γερμανικών στούκας κατά των πλοίων, που στην αρχή ήταν αγκυροβολημένα στο λιμάνι του Ναυπλίου. Τότε άρχισαν να συγκεντρώνονται στην πόλη Άγγλοι, Νεοζηλανδοί, Αυστραλοί, Παλαιστίνιοι και Κύπριοι, ώστε να επιβιβαστούν στα πλοία που θα τους μετέφεραν στην Κρήτη.
Σύμφωνα με τις αναφορές των Άγγλων, στο Ναύπλιο και στο Τολό συγκεντρώθηκαν πάνω από 13.000 στρατιώτες. Ταυτόχρονα, στο Ναύπλιο κατέφθαναν από το Αλβανικό μέτωπο και κρητικοί φαντάροι, οι οποίοι επίσης προσπαθούσαν να φύγουν για την Κρήτη. Οι βομβαρδισμοί συνεχίστηκαν έως τις 26 Απριλίου. Οι φυλακισμένοι από το βράχο της Ακροναυπλίας, μέσα από τα κάγκελα, ήταν θεατές αυτού του σκηνικού πολέμου, πανικού και καταστροφής. Σε αυτές τις συνθήκες, ο διοικητής των φυλακών κρατά τους φυλακισμένους για να τους παραδώσει αργότερα στους Γερμανούς.
Οι κρατούμενοι των στρατευμάτων κατοχής πια, έμειναν φυλακισμένοι στην Ακροναυπλία μέχρι τις αρχές του 1943, οπότε σταδιακά άρχισε να αδειάζει η φυλακή, με τη μεταφορά των κρατουμένων σε εξορίες και άλλες φυλακές. Στις 27 Φεβρουαρίου 1943 έγινε η τελευταία μεταφορά κρατουμένων. Οι κρατούμενοι πέρασαν την πείνα της κατοχής μέσα στην φυλακή. Οι περιγραφές μιλούν για άθλιες συνθήκες ζωής. Από τους 625 κρατούμενους που παραδόθηκαν στα στρατεύματα κατοχής, 239 εκτελέστηκαν σε διάφορα στρατόπεδα. Από αυτούς, οι 160 εκτελέστηκαν στο σκοπευτήριο της Καισαριανής.
Ένας από τους Ακροναυπλιώτες που παραδόθηκε στα στρατεύματα κατοχής ήταν και ο Ναπολέων Σουκατζίδης. Η ηρωική στάση της ζωής του ενέπνευσε τον Παντελή Βούλγαρη για τη νέα του ταινία.
Φωτογραφίες: Από το αρχείο του ΚΚΕ: ο Σουκατζίδης στο προαύλιο των φυλακών της Ακροναυπλίας. Διακρίνεται αριστερά προς τα πίσω με άσπρη φανέλα. Φάκελος γράμματος προς τον πατέρα του
Φώτιο από την Ακροναυπλία Από το αρχείο της ΑΠΟΠΕΙΡΑΣ οι φυλακές της Ακροναυπλίας.
Μπάμπης Αντωνιάδης
