Η έκθεση παρουσιάζει μια γενική εικόνα της κατάστασης σημερα τόσο στα νησιά όσο και στην ενδοχώρα. Περιλαμβάνει μια σειρά από συστάσεις για την Ελληνική Κυβέρνηση, τους Επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Εθνών για μία επιτυχή μετάβαση προκειμένου να ανταποκριθούν σε διαρκή κενά στις υπηρεσίες, στην πρόσβαση στο άσυλο κα σε ευκαιρίες ένταξης στην ελληνική κοινωνία.
Παρά τα βήματα που έχουν γίνει για τη μεταφορά των ανθρώπων στην ηπειρωτική χώρα, τα νησιά παραμένουν σε επικίνδυνες συνθήκες συνωστισμού με πολλές οικογένειες να μοιράζονται την ίδια χωρίς θέρμανση σκηνή όσο ο χειμώνας πλησιάζει. Η σοβαρή έλλειψη ιατρικού και νομικού προσωπικού θέτει σε κίνδυνο την υγεία των ανθρώπων, ενώ καθυστερεί σημαντικά τη διαδικασία ασύλου. Στην ηπειρωτική χώρα, τα ασυνόδευτα παιδιά περνούν νύχτες σε κελιά αστυνομικών τμημάτων, σε καταλήψεις ή ακόμα και στο δρόμο εξαιτίας της έλλειψης θέσεων σε ασφαλείς ξενώνες.
Για να βελτιωθεί η κατάσταση, σύμφωνα με την έκθεση, απαιτείται ένας μηχανισμός μεταφοράς των ανθρώπων σε κατάλληλες συνθήκες στέγασης στην ηπειρωτική χώρα μόλις τα κέντρα φιλοξενίας στα νησιά αγγίξουν το μέγιστο της δυναμικότητάς τους. Καλεί, επίσης, όλα τα κράτη μέλη να αναγνωρίσουν τη νομική και ηθική υποχρέωσή τους να εξετάσουν τα αιτήματα ασύλου και να μετεγκαταστήσουν τους πιο ευάλωτους σε άλλες χώρες στην Ευρώπη.
Συστήνει στις ΜΚΟ και στην Ελληνική Κυβέρνηση να επενδύσουν σε περισσότερα προγράμματα που εμπεδώνουν την ανοχή και την ενσωμάτωση, και στις ελληνικές κοινότητες που σήκωσαν το βάρος των ξαφνικών εισροών. Καλεί επίσης την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες να υιοθετήσει μια πιο κριτική στάση και να σταθεί ενάντια σε πολιτικές και πρακτικές που εφαρμόζονται στην Ελλάδα και, οι οποίες μειώνουν τα πρότυπα, και αποδυναμώνουν τις δικλείδες ασφαλείας στις διαδικασίες υποδοχής, ασύλου και επιστροφών.
Ο Nicola Bay, Επικεφαλής της αποστολής της Oxfam στην Ελλάδα, δήλωσε: «Είναι ώρα η Ελληνική κυβέρνηση να εντείνει τις προσπάθειές της και να αναλάβει τον έλεγχο της κατάστασης. Θα πρέπει να αδράξει την ευκαιρία και να πάρει μαθήματα από τα τελευταία δύο χρόνια μεταφέροντας τους ανθρώπους από τον υπερπληθυσμό σε ασφαλές καταφύγιο. Με στεναχώρια παρατηρούμε ότι η δυστυχία της οποίας είμαστε μάρτυρες στα νησιά θα γίνει μεγαλύτερη όσο πλησιάζει ο χειμώνας.»
Η Jana Frey, Διευθύντρια του International Rescue Committee, ανέφερε: «Υψίστης σημασίας είναι η ασφάλεια και η ευημερία των περισσότερων από 3,000 παιδιών που βρίσκονται στην Ελλάδα μόνα και χωρίς τις οικογένειές τους. Μόνο 1,000 από αυτά μένουν σε ξενώνες που φτιάχτηκαν για να τα φιλοξενήσουν. Τα υπόλοιπα βρίσκονται στη λίστα αναμονής με πιθανότητα εκατοντάδες από αυτά να κοιμούνται στους δρόμους ή σε καταλήψεις. Αυτά τα παιδιά βρίσκονται σε τεράστιο κίνδυνο».
Η Αντιγόνη Λυμπεράκη, Διευθύντρια του SolidarityNow, είπε: «Η Ελληνική Κυβέρνηση έχει τους απαιτούμενους πόρους για την υποδοχή των προσφύγων με ασφαλή και αξιοπρεπή τρόπο, καθώς και για να υποστηρίξει την ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία. Αυτό που χρειάζεται είναι η πλήρης πολιτική βούληση να επιλυθούν τα υπάρχοντα προβλήματα που κάνουν χιλιάδες ανθρώπους να υποφέρουν, όπως επίσης να δημιουργηθεί ένα σύστημα παροχής ανθρωπιστικών δράσεων που θα ωφελεί τόσο τους πρόσφυγες όσο και τις κοινότητες υποδοχής».
Η Aleksandra Godziejewska, Επικεφαλής της αποστολής της CARE στην Ελλάδα, είπε: «Παρά το ότι μιλάμε για την ίδια χώρα, ως άμεσο αποτέλεσμα της Κοινής Δήλωσης μεταξύ ΕΕ – Τουρκίας, οι συνθήκες διαβίωσης των αιτούντων άσυλο στα ελληνικά νησιά και στην ενδοχώρα είναι ουσιωδώς διαφορετικές. Αναμένουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον το αποτέλεσμα των προσπαθειών να αποσυμφορηθούν τα νησιά, και καλούμε την Ελληνική Κυβέρνηση να εφαρμόσει στρατηγικές που αντιμετωπίζουν τον αποκλεισμό και την περιθωριοποίηση που όλοι οι πρόσφυγες, άνδρες, αγόρια, γυναίκες και κορίτσια, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν κατά τη διάρκεια της επερχόμενης διαδικασίας ενσωμάτωσης».
Η έκθεση «Μετάβαση στην πλήρη ανάληψη της ανθρωπιστικής δράσης από το ελληνικό κράτος: Προτάσεις για πιο δίκαιες και ανθρώπινες πολιτικές», αποτέλεσε το προϊόν της κοινής συγγραφής με υλικό που προέρχεται από τις κάτωθι οργανώσεις: ActionAid, Advocates Abroad, CARE, Caritas Greece, Danish Refugee Council (DRC), Greek Helsinki Monitor, HIAS, International Rescue Committee (IRC), JRS, Oxfam, SolidarityNow, Spanish Commission for Refugees (CEAR), Terre des hommes και Translators Without Borders.
Περισσότερα από 2,100 ασυνόδευτα παιδιά βρίσκονται ήδη σε λίστες αναμονής για ασφαλείς ξενώνες στα ελληνικά νησιά, με περισσότερα από 100 από αυτά να καταφθάνουν κάθε μήνα. Από την 1η Αυγούστου, η Ελληνική Κυβέρνηση ανέλαβε τη χρηματοδότηση των υπαρχόντων ξενώνων για αυτά τα παιδιά. Τουλάχιστον τέσσερις από αυτούς αντιμετωπίζουν δυσκολίες χρηματοδότησης και ενδέχεται να κλείσουν αν δεν ληφθεί άμεση δράση, οδηγώντας έτσι ακόμα περισσότερα παιδιά σε κελιά αστυνομικών τμημάτων, στέγαση που στερείται ασφάλειας ή στους δρόμους.
Στο τέλος του Ιουλίου 2017, η Ελληνική Κυβέρνηση ανέλαβε τον έλεγχο και τη χρηματοδότηση των ανθρωπιστικών δραστηριοτήτων στα ελληνικά νησιά από την Υπηρεσία Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Πολιτικής Προστασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ορισμένες ανθρωπιστικές οργανώσεις έχουν μειώσει τις δραστηριότητές τους ή αποσυρθεί εντελώς από τα νησιά, οδηγώντας σε κενά σε ζωτικές υπηρεσίες, όπως η ιατρική φροντίδα.
