Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο Ήλιος ήταν Τιτανίδης, παιδί του Υπερίωνα και της Θείας. Είχε δύο αδελφές. Την Σελήνη και την Ηώ.
Από τον 5ο π.Χ. αιώνα με την επικράτηση στον ελληνικό χώρο του Δωδεκαθέου, ο Ήλιος ταυτιζόταν με τον Απόλλωνα, για τον λόγο αυτό ο Απόλλων καλείται και Φοίβος, που σημαίνει Λάμπων Θεός.
Εκτός όμως από την Ελληνική μυθολογία αναφορές στον Θεό Ήλιο βρίσκουμε και σε άλλους λαούς. Συναντάμε λοιπόν τον Σαμάς των Βαβυλωνίων, τον Βάαλ των Ασσυρίων τον Ελ των Φοινίκων και των Χαναναίων, τον Μολώχ των Αμμωνιτών, τον Χιμώχ των Μωαβιτών, τον Άμμωνα Ρα και τον Φθά των Αιγυπτίων, τον Σούρυα των Ινδών, τον Μίθρα των Περσών, τον Σολ των Λατίνων, τον Γιαρίλα των Σλάβων, τον Μπελένος των Κελτών καθώς και τον θεό Ίντι στους Ίνκας και στους Ατζέκους.
Από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια ο άνθρωπος υποδέχεται το καλοκαίρι με φωτιές τη νύχτα του Ηλιοτροπίου, την πιο μικρή νύχτα του χρόνου για το Βόρειο Ημισφαίριο, με τον Ήλιο να στρέφεται προς το καλοκαίρι. Η νύχτα της 21ης Ιουνίου είναι αυτή που ανάβουν οι φωτιές στο κατώφλι του καλοκαιριού. Οι φωτιές τη νύχτα του Ηλιοτροπίου έχουν σκοπό να εξαγνίσουν κάθε κακή τροπή, εξασφαλίζοντας στον Ήλιο τον αιώνιο δρόμο στο δώμα του ουρανού.
Στην Αρχαία Ελλάδα η νύχτα του Ηλιοτροπίου ήταν γιορτή ερωτικής μαγείας, με τους νέους να ανταλλάσσουν ερωτικούς όρκους και να πηδούν πάνω από τις φωτιές για να εξαγνίσουν αυτούς τους όρκους, αποδιώχνοντας κάθε επιβουλή. Ήταν οι φωτιές της τύχης, πηδώντας πάνω από τις φλόγες τρεις φορές. Οι Δρυίδες των αρχαίων Κελτών της Βρετανίας στο Stonehenge, έναν κύκλο μεγαλίθων που κατασκευάστηκε μεταξύ του 2500 π.Χ. και του 2000 π.Χ., γιόρταζαν τις «Φωτιές της ακτής».
Στα ερείπια του Stonehenge, η ανατολή του Θερινού Ηλιοστασίου εμφανίζεται στον ορίζοντα σε ευθυγράμμιση με την ογκώδη κύρια πέτρα του μνημείου. Κάθε χρόνο, τουρίστες από κάθε γωνιά του κόσμου το επισκέπτονται αυτή την ημέρα.
Στη Ρώμη γιόρταζαν τα «Βεστάλια», μια γιορτή προς τιμήν της θεάς Βέστα, που είναι η ελληνική θεά Εστία και αυτές οι γιορτές της φωτιάς διαρκούσαν μια ολόκληρη εβδομάδα. Οι Γαλάτες γιόρταζαν την Επόνα, μια θηλυκή θεότητα που την απεικόνιζαν συνήθως να καβαλά μια φοράδα. Οι Κέλτες της Ευρώπης υποδέχονταν και εκείνοι με φωτιές το καλοκαίρι, τη νύχτα του Ηλιοτροπίου. Νεαρά ζευγάρια πηδούσαν πάνω από τις φωτιές και πίστευαν πως όσο πιο ψηλά πηδήξουν πάνω από τις φλόγες, τόσο πιο πολύ θα μεγάλωναν τα σπαρτά. Στην αρχαία Κίνα αυτή η νύχτα ήταν αφιερωμένη στις θηλυκές δυνάμεις της Γης, τις Γιν. Οι ιθαγενείς φυλές της Αμερικής όπως οι Natchez έκαναν την γιορτή της πρώτης συγκομιδής.
Σε κανέναν δεν ήταν επιτρεπτό να μαζέψει το καλαμπόκι του πριν την λήξη της. Στην φυλή Χόπι οι άνδρες μεταμφιεζόταν σε Kachinas, σε πνεύματα – χορευτές της βροχής, που μεταφέρουν τα μηνύματα των ανθρώπων στους θεούς.
Στη σημερινή Ελλάδα, υπάρχουν ακόμη στη θέση εκείνης της γιορτής οι Φωτιές του Άη – Γιαννιού, του Κλήδονα, που σε κάποιες περιοχές τις λένε «του Άη – Γιαννιού του Ηλιοτροπιού», προσδιορίζοντας επακριβώς την καταγωγή του εορτασμού, που αντί για την 21η Ιουνίου, γίνεται την παραμονή του Άη – Γιάννη, δηλαδή τη νύχτα της 23ης Ιουνίου. Και σήμερα ακόμη, σε πολλά μέρη της Ελλάδας οι φωτιές ανάβουν με τη δύση του Ήλιου και στις φλόγες τους ρίχνονται τα ξερά στεφάνια της Πρωτομαγιάς, ενώ αυτοί που πηδούν ύστερα πάνω από τις φωτιές κάνουν κρυφές ευχές μέσα τους, ελπίζοντας να ευοδωθούν.
Φαίνεται ότι ούτε η χριστιανική θρησκεία κατάφερε τελικά να ξεριζώσει τις αρχαιότροπες αυτές δοξασίες, ακόμη και όταν οι τελετουργοί απειλήθηκαν με διωγμούς το 680 μ.Χ. από την 6ην Οικουμενική Σύνοδο..
Πηγές: Olympia.gr, diadrastika.com
