Του Νίκου Λυγερού
Είναι ένας χώρος όπου υπάρχουν ταυτόχωρα, στοιχεία δύο απελευθερώσεων που σημαίνει πρακτικά και δύο κατοχές. Παλαιότερα ο Μοριάς αποτέλεσε και συνέχεια του Βυζαντίου. Τα ενετικά λιμάνια έπαιξαν επίσης έναν αντιστασιακό ρόλο στις περιόδους τουρκοκρατίας.
Βλέπουμε βέβαια στη συνέχεια τη μεγάλη και στρατηγική δράση και αποστολή του Κολοκοτρώνη, ο οποίος με την ανακατάληψη της Πελοποννήσου άλλαξε την εικόνα της και μάλιστα δίνει την εντύπωση ότι ήταν πάντα ελεύθερη. Είναι το ανάλογο από το ισπανικό φαινόμενο όπου οι περισσότεροι βλέπουν την Ισπανία πάντα ελεύθερη, διότι έχουν ξεχάσει ότι η απελευθέρωσή της διήρκησε 600 χρόνια.
Με την Πελοπόννησο έχουμε μια ζωντανή σκακιέρα με πολυχρονικά στοιχεία. Διότι αν προσθέσουμε τα μυκηναϊκά ευρήματα, τα Αρχαία, τα Βυζαντινά, τα Κάστρα και τους Πύργους βλέπουμε ταυτόχωρα πολυχρονικά δεδομένα που επηρεάζουν ακόμα και τώρα και όχι γραμμικά την εξέλιξη της ιστορίας.
Βέβαια υπάρχουν πολλοί που δεν βλέπουν παρά μόνο πέτρες σε όλα αυτά τα στοιχεία, επειδή η νοημοσύνη δεν τους έχει αγγίξει αλλά η ιστορία θα τους αποφύγει σαν τοπικά εμπόδια.
Για τους άλλους η Πολυχρονική Πελοπόννησος που δεν στάθηκε μόνο στην ίδια της την απελευθέρωση, αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για τις περιοχές που βρίσκονται κοντά σε κατεχόμενα.
