Βέβαια, θα πρέπει να τονιστεί ότι, τέτοιου είδους επιχειρήσεις, επηρεάζονται πέραν της εξέλιξης της οικονομικής ύφεσης και από τις επιμέρους εσωτερικές αναδιαρθρώσεις που μεταβάλλουν τόσο της φυσιογνωμία όσο και την δυναμική του κλάδου του εμπορίου. Πιο συγκεκριμένα, η ανάπτυξη και εξάπλωση τα τελευταία χρόνια των Μεγάλων Εμπορικών Κέντρων εντός και εκτός πόλεων αναπόφευκτα υποβαθμίζει τη λειτουργία των παραδοσιακών εμπορικών συνοικιακών αγορών. Δεδομένο των προαναφερθέντων στοιχείων, η δημιουργία δικτύων επιχειρήσεων και η θεσμοθέτηση Ανοιχτών Κέντρων Εμπορίου/Open Malls (ΑΚΕ), συνιστά τη βέλτιστη δυνατή πρακτική με στόχο την θωράκιση αλλά και συνάμα περαιτέρω επέκταση των τοπικών αγορών.
Τα Ανοιχτά Κέντρα Εμπορίου/ Open Malls (ΑΚΕ), έχουν ως βασικό στόχο τη συνεργασία μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που χωροθετούνται και λειτουργούν εντός των παραδοσιακών εμπορικών κέντρων των πόλεων. Στο πλαίσιο αυτό, μέσω διαφόρων δράσεων και διαδικασιών, οι μικρές επιχειρήσεις, δύναται να προσφέρουν κίνητρα στους καταναλωτές παρόμοια με εκείνα που προσφέρουν τα σύγχρονα εμπορικά κέντρα. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι, στο πλαίσιο των προγραμμάτων θεσμοθέτησης «ΑΚΕ» προβλέπονται μελέτες χωροθέτησης και χαρτογράφησης των ανοικτών εμπορικών κέντρων σε συνδυασμό με τη δημιουργία σχετικών υποδομών, οργανωμένες ενέργειες μάρκετινγκ (Ενιαία κάρτα αγορών καταναλωτή με πόντους αγορών ή και εκπτώσεις), οργανωμένη και συστηματική προώθηση, προβολή, επικοινωνία των επιχειρήσεων της εμπορικής περιοχής που συμμετέχουν στη δράση, και δραστηριότητες που συνδυάζουν το αγοραστικό όφελος με την ψυχαγωγία(π.χ. street events, social events). Στο πλαίσιο αυτό, παρέχεται στις επιχειρήσεις η δυνατότητα να διατηρήσουν τους υφιστάμενους πελάτες τους, να διευρύνουν την πελατειακή τους βάση, να επεκτείνουν τη δραστηριότητά τους, να ενισχύσουν την ρευστότητά τους αλλά και να δημιουργήσουν πολλαπλά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες.
Οι εμπορικοί δρόμοι σε μια πόλη, δύναται να αποτελέσουν το κλειδί για να αναδειχθούν οι επιμέρους αστικές κοινότητες και να δημιουργηθεί μια νέα ταυτότητα στο αστικό περιβάλλον. Ειδικότερα δε, όταν οι δρόμοι έχουν μια πολεοδομική συνοχή και μπορούν να δημιουργήσουν ένα ανοικτό εμπορικό κέντρο, τότε είναι εύκολη η μετεξέλιξή του. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι ανά τον κόσμο θέλουν οι κοινότητες τους, οι γειτονιές, τα χωριά, αλλά και οι πόλεις να είναι πιο ζωντανές. Οι ζωντανές κοινότητες παρέχουν στους κατοίκους τη δυνατότητα να απολαμβάνουν μια υψηλή ποιότητα ζωής επιτρέποντάς τους να ζουν σε μια ποικιλία επιλογών στέγασης και να περπατούν, να κινούνται με ποδήλατο ή να χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Τα έξυπνα δίκτυα κινητικότητας, όπως είναι οι πεζόδρομοι, οι δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας, τα δίκτυα ποδηλατικών διαδρομών, η δημόσια συγκοινωνία και η οργανωμένη παρόδια στάθμευση, σε συνδυασμό με τους εμπορικούς δρόμους μπορούν να οδηγήσουν σε ανοικτά κέντρα εμπορίου που θα συμβάλλουν καθοριστικά στην αναμόρφωση των κοινοτήτων αλλά και στην ανάδειξη αυτών με ταυτόχρονη στήριξη της οικονομίας και ειδικότερα του τομέα του λιανικού εμπορίου.
Οι εμπορικοί δρόμοι, είναι πολύ δημοφιλείς εδώ και πολλά χρόνια σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Συνήθως κατακλύζονται από το αγοραστικό κοινό, τουρίστες, αλλά και ανθρώπους όλων των ηλικιών από διάφορα κοινωνικά στρώματα, που έρχονται για να ψωνίσουν, να παρατηρήσουν, να περπατήσουν, να διασκεδάσουν, να χαλαρώσουν, να κοινωνικοποιηθούν ή απλά να κάνουν την βόλτα τους. Διάφορα δομικά στοιχεία όπως είναι οι χώροι αστικού πρασίνου, τα παγκάκια, οι μικρές πλατείες, οι υπαίθριες καφετέριες και εστιατόρια, αλλά και οι μουσικοί και οι διάφορες εκδηλώσεις, καθιστούν το χώρο αυτό πιο ζωντανό, ελκυστικό και ευχάριστο που σε συνδυασμό με την απουσία οχημάτων, είναι και ασφαλής.
Ο αστικός/οδικός χώρος έχει πολλές έννοιες στη διαδικασία σχεδιασμού των πόλεων. Το άμεσο νόημα αναφέρεται στην ύπαρξη "ελεύθερης εισόδου ή χρήσης" που σημαίνει ότι είναι διαθέσιμος για πολλές δραστηριότητες και αυθόρμητες ενέργειες ανθρώπων. Επιπρόσθετα, είναι ευρέως αποδεκτό ότι ο αστικός χώρος συνιστά ένα χωρικό πεδίο συγκέντρωσης για άτομα διαφορετικής ηλικίας, φύλου και κοινωνικών ομάδων. Ως εκ τούτου, προσφέρει πολλές κοινωνικές πρακτικές στην πόλη. Ως εκ τούτου, η πόλη μπορεί να έχει μόνο την ευκαιρία να είναι μοναδική και αξέχαστη λόγω του σχεδιασμού του αστικού χώρου. Τα μεταβαλλόμενα πρότυπα δημοσίων ανοικτών χώρων έχουν καταστεί ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα αστικού σχεδιασμού. Τα μοτίβα αποτελούνται από τη σχέση μεταξύ στοιχείων και ανθρώπων. Επομένως, το περιβάλλον έχει μια δομή και περιλαμβάνει κοινωνικές δραστηριότητες. Οι δραστηριότητες και η χρήση του δημόσιου χώρου υποδηλώνουν την επιτυχία της αστικής δημόσιας ζωής. Οι πλατείες, τα πάρκα και οι δρόμοι είναι οι δημόσιοι χώροι που επηρεάζουν την ποιότητα της αστικής ζωής. Είναι γεγονός ότι, ανοικτοί αστικοί χώροι, υποστηρίζουν τη δημόσια και υπαίθρια ζωή και εντάσσουν στο συνολικό σχεδιασμό την έννοια του πεζού περιβάλλοντος των αστικών ανοιχτών χώρων που παρέχουν δημόσια υπαίθρια ζωή. Στο πλαίσιο αυτό, έχει αναγνωριστεί ότι, οι εμπορικοί δρόμοι είναι τα πιο κρίσιμα συστατικά των ανοικτών αστικών δημόσιων χώρων. Θα πρέπει να παρατεθεί ότι, για αιώνες, οι πόλεις και ειδικότερα τα κέντρα τους διαμορφώνονται από τις δραστηριότητες των πεζών. Μετά τη δεκαετία του 1950, η σημασία της βαδίσιμης ζώνης στον οδικό χώρο και κυρίως οι πεζοδρομήσεις στα εμπορικά κέντρα έχουν ενισχυθεί και έχουν αποκτήσει νέα σημασία. Είναι πλέον αντιληπτό ότι τα μεγάλα πεζοδρόμια και οι πεζόδρομοι εν γένει παρουσιάζουν αξιοσημείωτα οφέλη στην αστική ζωή, την εφαρμογή πολιτικών βιώσιμης κινητικότητας, την οικονομική αναζωογόνηση, την περιβαλλοντική εξομάλυνση και τις κοινωνικές παροχές.
Στο σύγχρονο αστικό σχεδιασμό, είναι αποδεδειγμένο ότι, περιλαμβάνονται βελτιώσεις που αφορούν στην πεζοδρόμηση τμημάτων του κέντρου των πόλεων ή στην μετατροπή οδών σε ήπιας κυκλοφορίας αλλά και λοιπές βελτιώσεις που δύναται να ενδυναμώσουν το θεσμό των εμπορικών κέντρων των πόλεων. Τέτοιες βελτιώσεις προωθούνται με σκοπό να καθιστούν τα κέντρα πιο ελκυστικά, να βελτιώνουν την ποσότητα και ποιότητα των καθιστικών χώρων, αλλά και τις λοιπές υποδομές που λειτουργούν επικουρικά σε αυτά. Μεγάλο μέρος των δυνατοτήτων που μπορεί να προσφέρει ένα δίκτυο εμπορικών δρόμων, για να διατηρηθεί και να αναπτυχθεί μετέπειτα στηρίζεται σε πέντε βασικές αρχές στρατηγικής σημασίας:
• Προσβασιμότητα για όλους τους χρήστες
• Μέσα μαζικής μεταφοράς
• Δίκτυο πεζοδρόμων
• Ποδήλατο
• Έξυπνα συστήματα
• Πληροφόρηση - προώθηση
• Συνεχής βελτίωση
Οι παραπάνω αρχές, θα πρέπει να τονιστεί ότι έχουν ήδη υλοποιηθεί σε ανοικτά εμπορικά κέντρα στην Ευρώπη και η επιτυχία του εγχειρήματος παραμένει σταθερή.
Αρθρο παρέμβαση του Ευθύμιου Μπακογιάννη
Δρ. Πολεοδόμου –Συγκοινωνιολόγου Μονάδα Βιώσιμης Κινητικότητας ΕΜΠ
Τα Ανοιχτά Κέντρα Εμπορίου/ Open Malls (ΑΚΕ), έχουν ως βασικό στόχο τη συνεργασία μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που χωροθετούνται και λειτουργούν εντός των παραδοσιακών εμπορικών κέντρων των πόλεων. Στο πλαίσιο αυτό, μέσω διαφόρων δράσεων και διαδικασιών, οι μικρές επιχειρήσεις, δύναται να προσφέρουν κίνητρα στους καταναλωτές παρόμοια με εκείνα που προσφέρουν τα σύγχρονα εμπορικά κέντρα. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι, στο πλαίσιο των προγραμμάτων θεσμοθέτησης «ΑΚΕ» προβλέπονται μελέτες χωροθέτησης και χαρτογράφησης των ανοικτών εμπορικών κέντρων σε συνδυασμό με τη δημιουργία σχετικών υποδομών, οργανωμένες ενέργειες μάρκετινγκ (Ενιαία κάρτα αγορών καταναλωτή με πόντους αγορών ή και εκπτώσεις), οργανωμένη και συστηματική προώθηση, προβολή, επικοινωνία των επιχειρήσεων της εμπορικής περιοχής που συμμετέχουν στη δράση, και δραστηριότητες που συνδυάζουν το αγοραστικό όφελος με την ψυχαγωγία(π.χ. street events, social events). Στο πλαίσιο αυτό, παρέχεται στις επιχειρήσεις η δυνατότητα να διατηρήσουν τους υφιστάμενους πελάτες τους, να διευρύνουν την πελατειακή τους βάση, να επεκτείνουν τη δραστηριότητά τους, να ενισχύσουν την ρευστότητά τους αλλά και να δημιουργήσουν πολλαπλά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες.
Οι εμπορικοί δρόμοι σε μια πόλη, δύναται να αποτελέσουν το κλειδί για να αναδειχθούν οι επιμέρους αστικές κοινότητες και να δημιουργηθεί μια νέα ταυτότητα στο αστικό περιβάλλον. Ειδικότερα δε, όταν οι δρόμοι έχουν μια πολεοδομική συνοχή και μπορούν να δημιουργήσουν ένα ανοικτό εμπορικό κέντρο, τότε είναι εύκολη η μετεξέλιξή του. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι ανά τον κόσμο θέλουν οι κοινότητες τους, οι γειτονιές, τα χωριά, αλλά και οι πόλεις να είναι πιο ζωντανές. Οι ζωντανές κοινότητες παρέχουν στους κατοίκους τη δυνατότητα να απολαμβάνουν μια υψηλή ποιότητα ζωής επιτρέποντάς τους να ζουν σε μια ποικιλία επιλογών στέγασης και να περπατούν, να κινούνται με ποδήλατο ή να χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Τα έξυπνα δίκτυα κινητικότητας, όπως είναι οι πεζόδρομοι, οι δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας, τα δίκτυα ποδηλατικών διαδρομών, η δημόσια συγκοινωνία και η οργανωμένη παρόδια στάθμευση, σε συνδυασμό με τους εμπορικούς δρόμους μπορούν να οδηγήσουν σε ανοικτά κέντρα εμπορίου που θα συμβάλλουν καθοριστικά στην αναμόρφωση των κοινοτήτων αλλά και στην ανάδειξη αυτών με ταυτόχρονη στήριξη της οικονομίας και ειδικότερα του τομέα του λιανικού εμπορίου.
Οι εμπορικοί δρόμοι, είναι πολύ δημοφιλείς εδώ και πολλά χρόνια σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Συνήθως κατακλύζονται από το αγοραστικό κοινό, τουρίστες, αλλά και ανθρώπους όλων των ηλικιών από διάφορα κοινωνικά στρώματα, που έρχονται για να ψωνίσουν, να παρατηρήσουν, να περπατήσουν, να διασκεδάσουν, να χαλαρώσουν, να κοινωνικοποιηθούν ή απλά να κάνουν την βόλτα τους. Διάφορα δομικά στοιχεία όπως είναι οι χώροι αστικού πρασίνου, τα παγκάκια, οι μικρές πλατείες, οι υπαίθριες καφετέριες και εστιατόρια, αλλά και οι μουσικοί και οι διάφορες εκδηλώσεις, καθιστούν το χώρο αυτό πιο ζωντανό, ελκυστικό και ευχάριστο που σε συνδυασμό με την απουσία οχημάτων, είναι και ασφαλής.
Ο αστικός/οδικός χώρος έχει πολλές έννοιες στη διαδικασία σχεδιασμού των πόλεων. Το άμεσο νόημα αναφέρεται στην ύπαρξη "ελεύθερης εισόδου ή χρήσης" που σημαίνει ότι είναι διαθέσιμος για πολλές δραστηριότητες και αυθόρμητες ενέργειες ανθρώπων. Επιπρόσθετα, είναι ευρέως αποδεκτό ότι ο αστικός χώρος συνιστά ένα χωρικό πεδίο συγκέντρωσης για άτομα διαφορετικής ηλικίας, φύλου και κοινωνικών ομάδων. Ως εκ τούτου, προσφέρει πολλές κοινωνικές πρακτικές στην πόλη. Ως εκ τούτου, η πόλη μπορεί να έχει μόνο την ευκαιρία να είναι μοναδική και αξέχαστη λόγω του σχεδιασμού του αστικού χώρου. Τα μεταβαλλόμενα πρότυπα δημοσίων ανοικτών χώρων έχουν καταστεί ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα αστικού σχεδιασμού. Τα μοτίβα αποτελούνται από τη σχέση μεταξύ στοιχείων και ανθρώπων. Επομένως, το περιβάλλον έχει μια δομή και περιλαμβάνει κοινωνικές δραστηριότητες. Οι δραστηριότητες και η χρήση του δημόσιου χώρου υποδηλώνουν την επιτυχία της αστικής δημόσιας ζωής. Οι πλατείες, τα πάρκα και οι δρόμοι είναι οι δημόσιοι χώροι που επηρεάζουν την ποιότητα της αστικής ζωής. Είναι γεγονός ότι, ανοικτοί αστικοί χώροι, υποστηρίζουν τη δημόσια και υπαίθρια ζωή και εντάσσουν στο συνολικό σχεδιασμό την έννοια του πεζού περιβάλλοντος των αστικών ανοιχτών χώρων που παρέχουν δημόσια υπαίθρια ζωή. Στο πλαίσιο αυτό, έχει αναγνωριστεί ότι, οι εμπορικοί δρόμοι είναι τα πιο κρίσιμα συστατικά των ανοικτών αστικών δημόσιων χώρων. Θα πρέπει να παρατεθεί ότι, για αιώνες, οι πόλεις και ειδικότερα τα κέντρα τους διαμορφώνονται από τις δραστηριότητες των πεζών. Μετά τη δεκαετία του 1950, η σημασία της βαδίσιμης ζώνης στον οδικό χώρο και κυρίως οι πεζοδρομήσεις στα εμπορικά κέντρα έχουν ενισχυθεί και έχουν αποκτήσει νέα σημασία. Είναι πλέον αντιληπτό ότι τα μεγάλα πεζοδρόμια και οι πεζόδρομοι εν γένει παρουσιάζουν αξιοσημείωτα οφέλη στην αστική ζωή, την εφαρμογή πολιτικών βιώσιμης κινητικότητας, την οικονομική αναζωογόνηση, την περιβαλλοντική εξομάλυνση και τις κοινωνικές παροχές.
Στο σύγχρονο αστικό σχεδιασμό, είναι αποδεδειγμένο ότι, περιλαμβάνονται βελτιώσεις που αφορούν στην πεζοδρόμηση τμημάτων του κέντρου των πόλεων ή στην μετατροπή οδών σε ήπιας κυκλοφορίας αλλά και λοιπές βελτιώσεις που δύναται να ενδυναμώσουν το θεσμό των εμπορικών κέντρων των πόλεων. Τέτοιες βελτιώσεις προωθούνται με σκοπό να καθιστούν τα κέντρα πιο ελκυστικά, να βελτιώνουν την ποσότητα και ποιότητα των καθιστικών χώρων, αλλά και τις λοιπές υποδομές που λειτουργούν επικουρικά σε αυτά. Μεγάλο μέρος των δυνατοτήτων που μπορεί να προσφέρει ένα δίκτυο εμπορικών δρόμων, για να διατηρηθεί και να αναπτυχθεί μετέπειτα στηρίζεται σε πέντε βασικές αρχές στρατηγικής σημασίας:
• Προσβασιμότητα για όλους τους χρήστες
• Μέσα μαζικής μεταφοράς
• Δίκτυο πεζοδρόμων
• Ποδήλατο
• Έξυπνα συστήματα
• Πληροφόρηση - προώθηση
• Συνεχής βελτίωση
Οι παραπάνω αρχές, θα πρέπει να τονιστεί ότι έχουν ήδη υλοποιηθεί σε ανοικτά εμπορικά κέντρα στην Ευρώπη και η επιτυχία του εγχειρήματος παραμένει σταθερή.
Αρθρο παρέμβαση του Ευθύμιου Μπακογιάννη
Δρ. Πολεοδόμου –Συγκοινωνιολόγου Μονάδα Βιώσιμης Κινητικότητας ΕΜΠ
