Πρόκειται για μια πρωτοποριακή δράση για τα ελληνικά δεδομένα με αρχικό προϋπολογισμό 3,1 εκ.€, που αφορά την ανάπτυξη και βελτιστοποίηση των προϊόντων ελιάς και ελαιόλαδου και των μεθόδων παραγωγής τους.
Σκοπός του δικτύου είναι η δημιουργία μιας αλυσίδας αξίας και συνεργασιών του ανθρώπινου επιστημονικού δυναμικού και των υποδομών της χώρας για την ανάδειξη των ποιοτικών χαρακτηριστικών των ελληνικών ποικιλιών και του ελαιόλαδου.
Συγκεκριμένα, το Εθνικό Δίκτυο «Οι δρόμοι της Ελιάς», χρησιμοποιώντας γονιδιωματικές και προηγμένες διαγνωστικές τεχνολογίες, σκοπό έχει την ιχνηλάτηση, ανάδειξη, ταυτοποίηση, πιστοποίηση των ποικιλιών της ελιάς και τη βελτίωση των διαδικασιών παραγωγής βρώσιμης ελιάς και ελαιόλαδου.
Στους εξειδικευμένους στόχους της δράσης περιλαμβάνονται: η ολιστική αλληλούχιση του γονιδιώματος των ποικιλιών ελιάς «Κορωνέικη» και «Χονδρολιά Χαλκιδικής», ο γενετικός χαρακτηρισμός των διαφόρων ελληνικών ποικιλιών ελιάς, η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της βιωσιμότητας της φυτοπροστασίας της ελιάς με σύγχρονες τεχνολογίες, η εφαρμογή σε μεγάλη κλίμακα τεχνικών υψηλής διακριτικότητας για την ανάλυση δειγμάτων ελαιόλαδου και η χαρτογράφηση του οικοσυστήματος ποικιλιών επιτραπέζιας ελιάς σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές της χώρας.
Τα οφέλη που θα προκύψουν από τη γενετική και γονιδιωματική ανάλυση είναι η ανάδειξη των µοναδικών και υψηλών ποιοτικών χαρακτηριστικών των ελληνικών ποικιλιών ελιάς, διαµορφώνοντας έτσι ένα στρατηγικό ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα για τη δηµιουργία προστιθέµενης αξίας και την ενίσχυση της εξωστρέφειάς τους ως µοναδικά εθνικά προϊόντα. H κεφαλαιοποίηση των αποτελεσµάτων της προτεινόµενης δράσης στο οικονοµικό και εµπορικό πεδίο περιλαµβάνει την κατοχύρωση του εµπορικού σήµατος (brand name) των ελληνικών ποικιλιών ελιάς (πιστοποίηση πολλαπλασιαστικού υλικού - ιχνηλασιµότητα). Ο φαινοτυπικός και γονιδιωµατικός χαρακτηρισµός, µέσω της εµβληµατικής δράσης, θα αποτελέσουν τη βάση για την τεκµηρίωση της ελληνικής προέλευσης µέσω δηµιουργίας Εθνικής Βάσης Ελληνικών ποικιλιών.
Στο εθνικό δίκτυο συμμετέχουν, με συμπληρωματική ερευνητική και αναλυτική δράση, ερευνητικοί φορείς από όλη την Ελλάδα, όπως o Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός (ΕΛΓΟ) ΔΗΜΗΤΡΑ, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΓΠΑ), το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ), το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το Τεχνολογικό Ίδρυμα (ΤΕΙ) Κρήτης, το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (ΜΦΙ), το Πανεπιστήμιο Πατρών, ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) και το Ερευνητικό Κέντρο Βιοϊατρικών Επιστημών «Αλέξανδρος Φλέμινγκ» (ΕΚΕΒΕ Φλέμινγκ).
Επιστημονικός συντονιστής της δράσης είναι ο αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος Γεωπονίας του ΑΠΘ Αθανάσιος Μολασιώτης. Το διετές πρόγραμμα «Οι δρόμοι της ελιάς» έχει τρία υποέργα, τα οποία θα ασχοληθούν με τη γενετική της ελιάς (συντονιστής το ΕΛΓΟ Δήμητρα - Δρ. Ιωάννης Γανόπουλος), τα προϊόντα της ελιάς (συντονιστής ο ΕΦΕΤ - Δρ. Φραγκίσκος Γαΐτης) και την φυτοπροστασία (συντονιστής το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθήνας - Δρ. Ιωάννης Βόντας).
Σημειώνεται ότι την διαχείριση και την παρακολούθηση της δράσης θα πραγματοποιήσει η ΓΓΕΤ.
Ο Αναπληρωτής Υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας Κώστας Φωτάκης δήλωσε ότι το Εθνικό Δίκτυο «Οι δρόμοι της Ελιάς» αποτελεί μια εμβληματική πρωτοβουλία της Πολιτείας που απορρέει από τη συνεργασία δύο Υπουργείων, του Τομέα Έρευνας και Καινοτομίας του ΥΠΠΕΘ και του ΥΠΑΑΤ. Φιλοδοξεί να συγκεντρώσει και να συντονίσει όλες τις αξιόλογες επιστημονικές και ερευνητικές δυνάμεις με στόχο η χώρα να αποτελέσει ισχυρό συνδιαμορφωτή προτεραιοτήτων και πόρων στον τομέα αγροδιατροφής διεθνώς, αλλά και να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών ελαιουργικών επιχειρήσεων εμπορίας και μεταποίησης στις διεθνείς αγορές.
Στον χαιρετισμό του ο ΓΓ του Υπουργείου Ανάπτυξης και Τροφίμων Νίκος Αντώνογλου επισήμανε ότι η εξέταση μεθόδων ανάδειξης και προστασίας των ποιοτικών χαρακτηριστικών των προϊόντων της ελιάς και η έρευνα στην καταπολέμηση των εχθρών και των ασθενειών της μπορούν να προσφέρουν τα μέγιστα τόσο στην αύξηση της παραγωγής με οικονομικότερους όρους όσο και στην ευκολότερη πρόσβασή της στις αγορές, με τελικό στόχο την αύξηση του εισοδήματος των παραγωγών μας. Η σύνδεση της εγχώριας ερευνητικής προσπάθειας, τόνισε ο κ. Αντώνογλου, με παραδοσιακούς κλάδους της οικονομίας μας όπως η ελαιοκαλλιέργεια, είναι το στοιχείο εκείνο που θα τους δώσει την απαραίτητη ώθηση για να πορευθούν με σύγχρονους ανταγωνιστικούς όρους στη νέα παγκοσμιοποιημένη εποχή.
Ο συντονιστής του δικτύου, Δρ. Αθανάσιος Μολασιώτης, διευκρίνησε ότι άμεσος στόχος είναι η σύσταση και η λειτουργία ενός πανελλαδικού επιστημονικού δικτύου που θα εργαστεί για τα επόμενα δύο χρόνια ώστε να αντιμετωπιστούν συντονισμένα και στοχευμένα σημαντικές προκλήσεις της ελληνικής ελαιοκαλλιέργειας που αφορούν όλο το φάσμα της παραγωγικής διαδικασίας. Πιο συγκεκριμένα, το Δίκτυο θα μελετήσει διεξοδικά το γενετικό υλικό δηλαδή τις ελληνικές ποικιλίες ελιάς, θα ασχοληθεί με σημαντικά καλλιεργητικά προβλήματα όπως ο δάκος της ελιάς αλλά και θα εστιάσει στην ανάπτυξη σύγχρονων αναλυτικών εργαλείων για την ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του ελληνικού ελαιόλαδου».
Ο Δρ. Ιωάννης Γανόπουλος τόνισε ότι οι «Δρόµοι της Ελιάς» είναι ένας στόχος που επιβάλλεται να επιτευχθεί ώστε να καταφέρει η χώρα µας να επενδύσει στην εφαρµογή νέων τεχνολογιών και να αποκτήσει τεχνογνωσία. Συνιστά εξαιρετική ευκαιρία να πραγµατοποιηθεί έρευνα αιχµής αναδεικνύοντας και προσελκύοντας το εξαιρετικά καταρτισµένο ερευνητικό δυναµικό της χώρας, αξιοποιώντας παράλληλα το πολύτιµο γενετικό υλικό το οποίο αποτελεί κυριολεκτικά τον πλούτο της χώρας µας στον τοµέα της αγροδιατροφής.
Η τεχνολογική αναβάθμιση και ενίσχυση των διαθέσιμων εργαλείων που υποστηρίζουν τις εφαρμογές καταπολέμησης των εχθρών της ελιάς και η ανάπτυξη καινοτομίας για εναλλακτικές λύσεις μεσοπρόθεσμα, θα βελτιώσουν σημαντικά την αποτελεσματικότητα της φυτοπροστασίας, με τα λιγότερα δυνατά χημικά υπολείμματα στο προϊόν και το περιβάλλον, ενημέρωσε ο Δρ. Ιωάννης Βόντας.
Ανάπτυξη ψηφιακής βιβλιοθήκης, ανοιχτής πρόσβασης με ψηφιακά αποτυπώματα ποιότητας και μοναδικότητας του ελληνικού ελαιόλαδου και της επιτραπέζιας ελιάς καθώς και ανάπτυξη μοντέλων για τη διάκριση των δειγμάτων με βάση την ποικιλία, την περιοχή και τον εν γένει εντοπισμό της νοθείας, είναι οι ειδικές δράσεις για την ποιότητα και αυθεντικότητα του ελαιόλαδου, στις οποίες αναφέρθηκε ο Δρ. Φραγκίσκος Γαΐτης.
