Σύγκρουση γονέων - παιδιών

Του Δημητρίου Μπαλτατζή Δρ. Φ. και θεολόγου

Όπως κάθε μορφή σχέσης έχει τις θετικές και ευχάριστες στιγμές, αλλά και τις δύσκολες και λιγότερες ενθουσιώδεις, έτσι και η σχέση γονιών- παιδιών είναι δυνατόν να δοκιμάζεται κατά περιόδους από έντονες στιγμές κρίσης και αντιπαλότητας


Η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο δύσκολη όταν τα παιδιά εισέρχονται στην πολυτάραχη περίοδο της εφηβείας, κατά τη οποία η έντονη τάση της ανεξαρτησίας, επιβολής και κυριαρχίας του εφήβου, τρομάζει τους γονείς, τους γεμέζει ανασφάλειες και η σύγκρουση φαντάζει σχεδόν επιβεβλημένη.

Οι αφορμές που οδηγούν στην σύγκρουση είναι αρκετές φορές επουσιώδεις, αλλά συνήθως χαρακτηρίζονται από έντονη λεκτική αντιπαράθεση, διαφωνία, αντιπαλότητα, αρνητική διάθεση, εκνευρισμό αμηχανία, τάση φυγής και απομόνωσης καθώς και πολλά άλλα.

Εκείνο που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι οι αντιπαραθέσεις είναι αναπόφεκτες σε οποιαδήποτε μορφή σχέσης. Δεν υπάρχει ανθρώπινη επαφή χωρίς συγκρούσεις. Επιπλέον, πολλές φορές άλλα θέλουμε να πούμε, αλλά δεν λέμε και άλλα καταλαβαίνει ο άλλος, με αποτέλεσμα η έλλειψη σαφούς διατύπωσης να αποπροσανατολίζει την επικοινωνία και να την υπονομεύει.

Χρειάζεται σοβαρή προσπάθεια και από τους δύο ομιλούντες, ώστε ο ένας να εκφράσει με σαφήνεια και ειλικρίνεια τις απόψεις του και ο άλλος να συλλάβει, να αξιολογήσει ορθά και να κατανοήσει το ουσιαστικό νόημα του μηνύματος που θέλει να του μεταδώσει ο συνομιλητής του.

Αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχουν πολλοί αστάθμητοι παράγοντες που σχετίζονται και καθορίζουν την έκβαση της συνομιλίας, όπως, η διαφορά φύλου, χαρακτήρα, ιδεών, παιδείας, γενικότερης κουλτούρας, αξιών, τρόπου διαπαιδαγώγησης, ανατροφής, προτύπων, ερεθισμάτων κ.α. Παράλληλα, η εκδήλωση θυμού εκφράζεται διαφορετικά από το καθένα μας.

Η έκβαση των συγκρούσεων, εξαρτάται τόσο από τη σοβαρότητα της διαφωνίας, όσο και από τη διάθεση γόνιμης επικοινωνίας, διαλόγου αλληλοκατανόησης, έλλειψης εγωισμού, σεβασμού της προσωπικότητας του άλλου, ειλικρίνειας που ο καθένας διαθέτει, ήθους κ.α., θεμελιωδών στοιχείων που μπορούν να βοηθήσουν να υπάρξει επίλυση της σύγκρουσης χωρίς συμβιβασμό και καταπίεση.

Για να μην οδηγηθούμε, μέσω των συγκρούσεων, σε ακραίες μορφές λύσεων, όπως θα μπορούσε για παράδειγμα να είναι η άσκηση λεκτικής και σωματικής βίας, θα πρέπει αρχικά να είμαστε σε θέση να εκφραζόμαστε ανοιχτά, να βγάζουμε προς τα έξω τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας – και κυρίως οι νέοι μας- την εσωτερική ένταση και τον προβληματισμό μας, για να είναι σε θέση και ο άλλος να κατανοήσει γιατί έχουμε θυμώσει, τι μας έχει πληγώσει, πειράξει ή ενδεχομένως προσβάλει. Επίσης, είναι σημαντικό να μπορούμε να έρθουμε στη θέση του άλλου, να έχουμε δηλαδή ενσυναίσθηση.

Τέλος, καθοριστικός παράγοντας διαμόρφωσης και πλαισίωσης της επικοινωνίας είναι ότι θα πρέπει να μάθουμε περισσότερο να ακούμε τον άλλο, απ’ ότι να μιλάμε. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που η ίδια φύση προνόησε και μας προίκισε με δυο αυτιά και ένα στόμα. Θα πρέπει να μάθουμε να αφουγκραζόμαστε τις αγωνίες, τις ανασφάλειες, τους φόβους και τους προβληματισμούς των νέων μας, να βαδίζουμε ισότιμα στο πλευρό τους, να σεβόμαστε τις επιλογές τους, την ατομικότητά τους, τη διαφορετικότητά τους, τα «θέλω» τους, να δείχνουμε υπομονή και κατανόηση στις παράλλογες εκρήξεις τους, να υπερασπιζόμαστε το δίκιο τους, να κατανοούμε τις ανησυχίες τους…

Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα γόνιμο, πολιτισμένο και δημιουργικό διάλογο μαζί τους, που θα ενώνει και θα επιλύει διαφορές και μακροπρόθεσμα, θέτουμε τις βάσεις για ένα στερεό, σε γερά θεμέλια υγιές μέλλον τους…