Η πρώτη περίοδος που λαμβάνεται υπόψιν βάσει των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ είναι η πενταετία της κρίσης, 2007-2012, όπου πορτοκάλια και λεμόνια γκρεμίζονται σε εκτάσεις, για διαφορετικούς λόγους. Τη δεύτερη υπό εξέταση περίοδο, το διάστημα δηλαδή 2012-2017, επέρχεται μερική ανάκαμψη στις καλλιεργούμενες εκτάσεις. Ωστόσο, αξιολογώντας συνολικά τα δεδομένα της δεκαετίας, τόσο οι πορτοκαλιές, όσο και οι λεμονιές, παρουσιάζουν σημαντική υστέρηση σε φυτεύσεις (-6,6% για τα πορτοκάλια και -21,1% για τα λεμόνια). Σταθερά αυξητική αποτυπώνεται αντίθετα η πορεία στα βερίκοκα καθ’ όλη τη δεκαετία, τη στιγμή όμως που η εικόνα αυτή δεν αποτυπώνεται σε όρους αγοράς, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια.
Αποσύνδεση ενισχύσεων και παγετός βύθισαν τα εσπεριδοειδή
Μελετώντας τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το διάστημα 2007-2012, φαίνεται ότι η τάση μείωσης κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης στα πορτοκάλια ήταν μεγάλη. Συγκεκριμένα, το 2007, οι καλλιεργούμενες εκτάσεις ανέρχονταν σε 324.449 στρέμματα, για να πέσουν το 2012 σε 270.165 στρέμματα. Αυτό πάντως ελάχιστα συνδέεται με την ύφεση στην εσωτερική αγορά, όπως μας είπαν οι συνομιλητές μας, αλλά αποδίδεται αντίθετα στην τότε ισχύουσα ΚΑΠ. Όπως ανέφερε στην «ΥΧ» ο πρόεδρος του ΚΑΣΟΑ «Δαναός», Γιώργος Ντόκος, «στην Αργολίδα, κέντρο παραγωγής του πορτοκαλιού, σταδιακά υπήρξε εγκατάλειψη της καλλιέργειας, η οποία εντάθηκε από την κατάργηση της ενίσχυσης που εξασφάλιζε κατώτατο κατώφλι τιμής για το πορτοκάλι προς χυμοποίηση. Από εκεί και πέρα, τα τελευταία χρόνια έχουμε παραμείνει στάσιμοι εξαιτίας και της τριστέτσας, καθώς η ΔΑΟΚ δεν επιτρέπει τη φύτευση νέων υποκειμένων, εξαιτίας του γεγονότος ότι δεν έχουμε πιστοποιημένα φυτώρια».
Με την παραπάνω άποψη συμφωνεί και ο πρόεδρος ΕΑΣ Άρτας – Φιλιππιάδας, Νίκος Γκίζας: «Μετά το 2009, ξεκίνησε στην ΕΕ μια συζήτηση αποσύνδεσης της ενίσχυσης από την παραγωγή στα πορτοκάλια, που εφαρμόστηκε λίγο αργότερα στην τότε ΚΑΠ. Αν δείτε πόσα χυμοποιητήρια υπήρχαν τότε και πόσα έκλεισαν, θα αντιληφθείτε γιατί υπήρξε μια τόσο σημαντική μείωση στις εκτάσεις. Σε ό,τι αφορά την περιοχή μας, θα έλεγα ότι μπορεί οι καλλιεργούμενες εκτάσεις να μην παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές την τελευταία δεκαετία, η παραγωγικότητα όμως των εκμεταλλεύσεων είναι σαφώς υποδεέστερη, καθώς αρκετοί διατηρούν την καλλιέργεια, αλλά δεν πραγματοποιούν τις απαιτούμενες φροντίδες». Επιβεβαιώνοντας τους ανωτέρω, ο πρόεδρος της συμβουλευτικής αγροτικής επιτροπής Περιφέρειας Πελοποννήσου και μέλος του ΔΣ της ΕΑΣ Λακωνίας, Σπύρος Παπαδάκος, μας είπε ότι «το συγκρότημα του ΑΣΕΕ Αμυκλών επεξεργαζόταν 60.000 τόνους ετησίως και αυτήν τη στιγμή χυμοποιεί 10.000-12.000».
Πορτοκάλια: Μερική ανάκαμψη, με φυτεύσεις στη Δυτική Ελλάδα
Την περίοδο 2012-2017 σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ ξεκινάει μια μερική ανάκαμψη ως προς τις καλλιεργούμενες εκτάσεις. Από τα 270.165 στρέμματα φτάνουμε στα 287.837 το 2017. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την αυξητική τάση διαδραματίζει η Δυτική Ελλάδα: «Οι φυτεύσεις στην Αιτωλοακαρνανία ξεκίνησαν μαζικά ήδη από το 2009 και 2010, κάτι που πιθανόν να μην αποτυπώθηκε στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για διάφορους λόγους. Τα Lane Late είναι μια τέτοια περίπτωση», ανέφερε στην «ΥΧ» ο αντιπρόεδρος της ΕΑΣ Μεσολογγίου, Απόστολος Ευθυμίου. Μαζί με τα επίσης όψιμα Navel Late που φυτεύονται στην Αργολίδα, αποτελούν την τάση που επικρατεί τα τελευταία χρόνια στη φύτευση νέων ποικιλιών, τάση που γνωρίζει διάδοση και στην Ηλεία, όπως έχει καταγράψει και σε πρόσφατο ρεπορτάζ η «ΥΧ». «Η Salustiana είναι επίσης μια ποικιλία που μπαίνει τα τελευταία χρόνια στην Άρτα», ανέφερε από την πλευρά του ο κ. Γκίζας.
Παγετοί και κορυφοξήρα γκρέμισαν το λεμόνι
Από τις μεγαλύτερες μειώσεις καλλιεργούμενης έκτασης είναι αυτή που καταγράφεται στο λεμόνι κατά την πενταετία 2007-2012. Συγκεκριμένα, από τα 51.805 στρέμματα, πέντε χρόνια αργότερα οι εκτάσεις γκρεμίζονται στα 36.784, μείωση δηλαδή 23%. Όπως μας είπε ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Κιάτου-Τραγάνας, Χρήστος Γεώργας, κύρια αιτία ήταν ο παγετός του 2004, που κατέστρεψε την καλλιέργεια. Σε ερώτηση πώς αυτό συνέβη το 2004 τη στιγμή που η μεγάλη πτώση αποτυπώνεται αρκετά χρόνια αργότερα, ο ίδιος εξήγησε: «Μετά τον παγετό, πολλές λεμονιές άρχισαν να ξεραίνονται σταδιακά και έγιναν ευάλωτες στην κορυφοξήρα».
Από την πλευρά του, ο αντιπρόεδρος της ΕΑΣ Αιγιαλείας, Βασίλης Καρέλης μας είπε: «Προσωπικά, ήμουν παθών στον μεγάλο παγετό του 2004». Αναφορικά με τη μικρή ανάκαμψη στις εκτάσεις από το 2012 έως το 2017 όπου οι καλλιεργούμενες εκτάσεις έφτασαν τις 39.846, ο ίδιος ανέφερε: «Οι λεμονιές αργούν περισσότερο να μπουν στην παραγωγή σε σχέση με άλλα δέντρα, αυτός είναι πιθανόν και ένας παράγοντας που η ανάκαμψη αποτυπώνεται με αργούς ρυθμούς». Από την πλευρά του, ο κ. Γεώργας δίνει μια επιπλέον διάσταση: «Στο Κιάτο, πλέον, όλες οι πορτοκαλιές έχουν εμβολιαστεί και παράγουν λεμόνια, παρόλα αυτά δηλώνονται ως πορτοκαλιές». Σύμφωνα με τον ίδιο, αρκετά κτήματα με βερικοκιές τα τελευταία χρόνια ξηλώνονται για να μπουν λεμονιές. Αναφορικά με νέες ποικιλίες, κατά τον κ. Γεώργα, «καλή περίπτωση είναι η Zagara Bianca, που δίνει παραγωγή από τον Ιούλιο». Από την πλευρά του, ο κ. Παπαδάκος από τη Λακωνία ανέφερε: «Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια καλή προσπάθεια στη Νότια Λακωνία με ποικιλίες που δίνουν παραγωγή τους καλοκαιρινούς μήνες, όπως η Verna».
Μπαίνουν βερίκοκα, αλλά δεν υπάρχει σχέδιο
Η μοναδική περίπτωση καλλιέργειας που την πενταετία 2007-2012 αυξάνονται σημαντικά οι καλλιεργούμενες εκτάσεις της, οι εκμεταλλεύσεις αλλά και οι φυτεύσεις, είναι τα βερίκοκα. Και όχι μόνο αυτό, αλλά η πορεία αυτή συνεχίστηκε απρόσκοπτα και τη δεύτερη πενταετία που εξετάζουμε. Όπως μας είπε ο κ. Γεώργας, «στην περιοχή μιλάμε κυρίως για βιομηχανικό βερίκοκο. Μέχρι και πριν από τρία χρόνια, το βιομηχανικό βερίκοκο απολάμβανε καλές τιμές. Αυτός ήταν ένας σημαντικός παράγοντας που ο κόσμος προχωρούσε συνεχώς σε νέες φυτεύσεις. Τα τελευταία τρία χρόνια, όμως, η τιμή έχει πέσει σημαντικά. Στην περιοχή του Κιάτου δεν μπαίνουν βερικοκιές, σε αρκετές όμως ορεινές περιοχές της Πελοποννήσου γίνονται νέες φυτεύσεις, με ποικιλίες όπως η Nόστος και η Νεράιδα».
Την άποψή του κατέθεσε στην «ΥΧ» και ο υπεύθυνος ποιοτικού ελέγχου του συνεταιρισμού Νέος Αλιάκμων, Ανδρέας Οβεζίκ: «Οι φυτεύσεις στο βερίκοκο ακολούθησαν μια άναρχη και μη ορθολογική πορεία και δεν ξέρουμε αν η παραγωγή σε ορίζοντα τριετίας θα είναι διαχειρίσιμη. Γίνονται πολλές φυτεύσεις στη Χαλκιδική, στην Πέλλα, στην Ημαθία και στο Άργος. Τα βερίκοκα είναι μια καλλιέργεια όπου συνήθως κάποιος προχωρά σε νέες φυτεύσεις, δεν ξηλώνει μια ήδη υπάρχουσα καλλιέργεια για να βάλει κάτι άλλο. Πάντως, υπάρχει ο φόβος ότι σε μια χρονιά πλήρους παραγωγής θα υπάρχει πρόβλημα στη διακίνηση του προϊόντος. Μια νέα ποικιλία που μπαίνει τελευταία είναι για παράδειγμα η πρώιμη Wonder Cot, όπως και οι μεσοπρώιμες Οrange Red και Οrange Ruby».
Αποσύνδεση ενισχύσεων και παγετός βύθισαν τα εσπεριδοειδή
Μελετώντας τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το διάστημα 2007-2012, φαίνεται ότι η τάση μείωσης κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης στα πορτοκάλια ήταν μεγάλη. Συγκεκριμένα, το 2007, οι καλλιεργούμενες εκτάσεις ανέρχονταν σε 324.449 στρέμματα, για να πέσουν το 2012 σε 270.165 στρέμματα. Αυτό πάντως ελάχιστα συνδέεται με την ύφεση στην εσωτερική αγορά, όπως μας είπαν οι συνομιλητές μας, αλλά αποδίδεται αντίθετα στην τότε ισχύουσα ΚΑΠ. Όπως ανέφερε στην «ΥΧ» ο πρόεδρος του ΚΑΣΟΑ «Δαναός», Γιώργος Ντόκος, «στην Αργολίδα, κέντρο παραγωγής του πορτοκαλιού, σταδιακά υπήρξε εγκατάλειψη της καλλιέργειας, η οποία εντάθηκε από την κατάργηση της ενίσχυσης που εξασφάλιζε κατώτατο κατώφλι τιμής για το πορτοκάλι προς χυμοποίηση. Από εκεί και πέρα, τα τελευταία χρόνια έχουμε παραμείνει στάσιμοι εξαιτίας και της τριστέτσας, καθώς η ΔΑΟΚ δεν επιτρέπει τη φύτευση νέων υποκειμένων, εξαιτίας του γεγονότος ότι δεν έχουμε πιστοποιημένα φυτώρια».
Με την παραπάνω άποψη συμφωνεί και ο πρόεδρος ΕΑΣ Άρτας – Φιλιππιάδας, Νίκος Γκίζας: «Μετά το 2009, ξεκίνησε στην ΕΕ μια συζήτηση αποσύνδεσης της ενίσχυσης από την παραγωγή στα πορτοκάλια, που εφαρμόστηκε λίγο αργότερα στην τότε ΚΑΠ. Αν δείτε πόσα χυμοποιητήρια υπήρχαν τότε και πόσα έκλεισαν, θα αντιληφθείτε γιατί υπήρξε μια τόσο σημαντική μείωση στις εκτάσεις. Σε ό,τι αφορά την περιοχή μας, θα έλεγα ότι μπορεί οι καλλιεργούμενες εκτάσεις να μην παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές την τελευταία δεκαετία, η παραγωγικότητα όμως των εκμεταλλεύσεων είναι σαφώς υποδεέστερη, καθώς αρκετοί διατηρούν την καλλιέργεια, αλλά δεν πραγματοποιούν τις απαιτούμενες φροντίδες». Επιβεβαιώνοντας τους ανωτέρω, ο πρόεδρος της συμβουλευτικής αγροτικής επιτροπής Περιφέρειας Πελοποννήσου και μέλος του ΔΣ της ΕΑΣ Λακωνίας, Σπύρος Παπαδάκος, μας είπε ότι «το συγκρότημα του ΑΣΕΕ Αμυκλών επεξεργαζόταν 60.000 τόνους ετησίως και αυτήν τη στιγμή χυμοποιεί 10.000-12.000».
Πορτοκάλια: Μερική ανάκαμψη, με φυτεύσεις στη Δυτική Ελλάδα
Την περίοδο 2012-2017 σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ ξεκινάει μια μερική ανάκαμψη ως προς τις καλλιεργούμενες εκτάσεις. Από τα 270.165 στρέμματα φτάνουμε στα 287.837 το 2017. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την αυξητική τάση διαδραματίζει η Δυτική Ελλάδα: «Οι φυτεύσεις στην Αιτωλοακαρνανία ξεκίνησαν μαζικά ήδη από το 2009 και 2010, κάτι που πιθανόν να μην αποτυπώθηκε στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για διάφορους λόγους. Τα Lane Late είναι μια τέτοια περίπτωση», ανέφερε στην «ΥΧ» ο αντιπρόεδρος της ΕΑΣ Μεσολογγίου, Απόστολος Ευθυμίου. Μαζί με τα επίσης όψιμα Navel Late που φυτεύονται στην Αργολίδα, αποτελούν την τάση που επικρατεί τα τελευταία χρόνια στη φύτευση νέων ποικιλιών, τάση που γνωρίζει διάδοση και στην Ηλεία, όπως έχει καταγράψει και σε πρόσφατο ρεπορτάζ η «ΥΧ». «Η Salustiana είναι επίσης μια ποικιλία που μπαίνει τα τελευταία χρόνια στην Άρτα», ανέφερε από την πλευρά του ο κ. Γκίζας.
Παγετοί και κορυφοξήρα γκρέμισαν το λεμόνι
Από τις μεγαλύτερες μειώσεις καλλιεργούμενης έκτασης είναι αυτή που καταγράφεται στο λεμόνι κατά την πενταετία 2007-2012. Συγκεκριμένα, από τα 51.805 στρέμματα, πέντε χρόνια αργότερα οι εκτάσεις γκρεμίζονται στα 36.784, μείωση δηλαδή 23%. Όπως μας είπε ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Κιάτου-Τραγάνας, Χρήστος Γεώργας, κύρια αιτία ήταν ο παγετός του 2004, που κατέστρεψε την καλλιέργεια. Σε ερώτηση πώς αυτό συνέβη το 2004 τη στιγμή που η μεγάλη πτώση αποτυπώνεται αρκετά χρόνια αργότερα, ο ίδιος εξήγησε: «Μετά τον παγετό, πολλές λεμονιές άρχισαν να ξεραίνονται σταδιακά και έγιναν ευάλωτες στην κορυφοξήρα».
Από την πλευρά του, ο αντιπρόεδρος της ΕΑΣ Αιγιαλείας, Βασίλης Καρέλης μας είπε: «Προσωπικά, ήμουν παθών στον μεγάλο παγετό του 2004». Αναφορικά με τη μικρή ανάκαμψη στις εκτάσεις από το 2012 έως το 2017 όπου οι καλλιεργούμενες εκτάσεις έφτασαν τις 39.846, ο ίδιος ανέφερε: «Οι λεμονιές αργούν περισσότερο να μπουν στην παραγωγή σε σχέση με άλλα δέντρα, αυτός είναι πιθανόν και ένας παράγοντας που η ανάκαμψη αποτυπώνεται με αργούς ρυθμούς». Από την πλευρά του, ο κ. Γεώργας δίνει μια επιπλέον διάσταση: «Στο Κιάτο, πλέον, όλες οι πορτοκαλιές έχουν εμβολιαστεί και παράγουν λεμόνια, παρόλα αυτά δηλώνονται ως πορτοκαλιές». Σύμφωνα με τον ίδιο, αρκετά κτήματα με βερικοκιές τα τελευταία χρόνια ξηλώνονται για να μπουν λεμονιές. Αναφορικά με νέες ποικιλίες, κατά τον κ. Γεώργα, «καλή περίπτωση είναι η Zagara Bianca, που δίνει παραγωγή από τον Ιούλιο». Από την πλευρά του, ο κ. Παπαδάκος από τη Λακωνία ανέφερε: «Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια καλή προσπάθεια στη Νότια Λακωνία με ποικιλίες που δίνουν παραγωγή τους καλοκαιρινούς μήνες, όπως η Verna».
Μπαίνουν βερίκοκα, αλλά δεν υπάρχει σχέδιο
Η μοναδική περίπτωση καλλιέργειας που την πενταετία 2007-2012 αυξάνονται σημαντικά οι καλλιεργούμενες εκτάσεις της, οι εκμεταλλεύσεις αλλά και οι φυτεύσεις, είναι τα βερίκοκα. Και όχι μόνο αυτό, αλλά η πορεία αυτή συνεχίστηκε απρόσκοπτα και τη δεύτερη πενταετία που εξετάζουμε. Όπως μας είπε ο κ. Γεώργας, «στην περιοχή μιλάμε κυρίως για βιομηχανικό βερίκοκο. Μέχρι και πριν από τρία χρόνια, το βιομηχανικό βερίκοκο απολάμβανε καλές τιμές. Αυτός ήταν ένας σημαντικός παράγοντας που ο κόσμος προχωρούσε συνεχώς σε νέες φυτεύσεις. Τα τελευταία τρία χρόνια, όμως, η τιμή έχει πέσει σημαντικά. Στην περιοχή του Κιάτου δεν μπαίνουν βερικοκιές, σε αρκετές όμως ορεινές περιοχές της Πελοποννήσου γίνονται νέες φυτεύσεις, με ποικιλίες όπως η Nόστος και η Νεράιδα».
Την άποψή του κατέθεσε στην «ΥΧ» και ο υπεύθυνος ποιοτικού ελέγχου του συνεταιρισμού Νέος Αλιάκμων, Ανδρέας Οβεζίκ: «Οι φυτεύσεις στο βερίκοκο ακολούθησαν μια άναρχη και μη ορθολογική πορεία και δεν ξέρουμε αν η παραγωγή σε ορίζοντα τριετίας θα είναι διαχειρίσιμη. Γίνονται πολλές φυτεύσεις στη Χαλκιδική, στην Πέλλα, στην Ημαθία και στο Άργος. Τα βερίκοκα είναι μια καλλιέργεια όπου συνήθως κάποιος προχωρά σε νέες φυτεύσεις, δεν ξηλώνει μια ήδη υπάρχουσα καλλιέργεια για να βάλει κάτι άλλο. Πάντως, υπάρχει ο φόβος ότι σε μια χρονιά πλήρους παραγωγής θα υπάρχει πρόβλημα στη διακίνηση του προϊόντος. Μια νέα ποικιλία που μπαίνει τελευταία είναι για παράδειγμα η πρώιμη Wonder Cot, όπως και οι μεσοπρώιμες Οrange Red και Οrange Ruby».
Πηγή: ypaithros.gr
