Στην Επίκαιρη Ερώτηση του κ. Ανδριανού δεν ήταν θέμα μόνο η αποζημίωση των ελαιοπαραγωγών που επλήγησαν στην Αργολίδα, αλλά και τις ζημιές στην παραγωγή κλημεντίνης, τον άδικο αποκλεισμό σχεδόν ολόκληρης της Αργολίδας από τις εξισωτικές αποζημιώσεις, και τις συνέπειες του κλεισίματος του εργοστασίου Φραγκίστα.
Ο κ. Ανδριανός στην πρωτολογία του ανέφερε τα εξής:
“Με σειρά ερωτήσεών που έχω καταθέσει, έχω υπογραμμίσει την ολιγωρία της πολιτείας στην υλοποίηση των προγραμμάτων δακοκτονίας τόσο στην Αργολίδα, όσο και σε άλλες ελαιοπαραγωγές περιοχές της χώρας. Φέτος λοιπόν αυτή η ολιγωρία είχε βαρύτατες συνέπειες στην παραγωγή και στις τιμές του ελαιολάδου. Επισημαίνω ενδεικτικά ότι στην Αργολίδα, υπάρχουν περιοχές που χάθηκε πάνω από το 60% του ελαιοκάρπου, ενώ σοβαρές ήταν και οι επιπτώσεις στην ποιότητα του ελαιολάδου λόγω της προσβολής από τον δάκο και από το γλοιοσπόριο όπως γνωρίζετε κι εσείς από την περιοχή που εκλέγεστε, με αποτέλεσμα να είναι πολύ μειωμένες οι τιμές τόσο ώστε, όπως αναφέρουν οι παραγωγοί δεν αξίζουν τα έσοδα ούτε για τη συλλογή του ελαιοκάρπου. Τα έσοδα είναι τόσο χαμηλά που δεν μαζεύουν τις ελιές τους. Οι ψεκασμοί όπως επισημαίνεται από αρμοδίους και γεωπόνους, έπρεπε να ξεκινήσουν τις πρώτες ημέρες του Ιουνίου. Αυτό δεν έγινε για διάφορους λόγους και βεβαίως η ευθύνη βαρύνει αποκλειστικά την πολιτεία - είτε είναι Περιφέρεια, είτε είναι υπουργεία, αυτό δεν ενδιαφέρει τον παραγωγό. Το σίγουρο είναι ότι δεν ευθύνονται οι παραγωγοί για αυτή την κατάσταση.
Επιπλέον, τα χρήματα όπως λένε οι ΔΑΟΚ ήταν λίγα για να κάνουν τους επιπλέον ψεκασμούς που χρειάζονταν λόγω των ειδικών κλιματικών συνθηκών που επικράτησαν φέτος. Δεν υπήρξε η ευελιξία να γίνουν οι ψεκασμοί από δύο τέσσερις όπως απαιτούταν στις συγκεκριμένες συνθήκες.
Με δεδομένο λοιπόν ότι οι παραγωγοί στη μεγάλη τους πλειονότητα δίνουν καθημερινή μάχη επιβίωσης και πληρώνουν οι ίδιοι υποχρεωτικά κάθε χρόνο τη δακοκτονία την οποία έχουν αναλάβει οι αρμόδιοι φορείς της πολιτείας, είναι επιτακτικό αφενός να αποζημιωθούν οι πληγέντες για τις ζημιές που υπέστησαν χωρίς να ευθύνονται κατ’ ελάχιστον οι ίδιοι γι’ αυτές, αλλά και να διασφαλιστεί αποτελεσματικά ότι δεν θα δούμε παρόμοια ολιγωρία στο μέλλον.
Σας καλώ λοιπόν να μου απαντήσετε σε αυτά τα δύο ερωτήματα και να μας πληροφορήσετε ως προς τις προθέσεις της κυβέρνησης για τον προγραμματισμό της κυβέρνησης για την τροποποίηση του καταλόγου καλυπτόμενων ζημιών του ΕΛΓΑ αλλά και για τους τρόπους αποζημίωσης των πληγέντων παραγωγών.
Πραγματικά η κατάσταση είναι απελπιστική, όπως διαπιστώσατε και από την σύσκεψη που κάναμε στο υπουργείο. Είδατε επίσης και τι συμβαίνει και με την κλημεντίνη. Η παραγωγοί κλημεντίνης πλέον στην Αργολίδα φέτος δεν έχουν τη δυνατότητα να έχουν έσοδα καθώς καταστράφηκαν από τη μονίλια, ζημιά που και αυτή είναι αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής.
Μέσα σε όλα αυτά, έκλεισε και το εργοστάσιο Φραγκίστα, ένα εργοστάσιο και συσκευαστήριο εξαγωγικό, που χρωστάει αρκετά χρήματα σε 700 παραγωγούς ενώ 400 εργαζόμενοι δεν έχουν πλέον δουλειά
Η κατάσταση λοιπόν στην Αργολίδα είναι πολύ σοβαρή. Κλείνω με τον κτηνοτροφικό τομέα και το πρόβλημα της εξισωτικής για το οποίο θέλω μία απάντηση. Δυστυχώς εξαιρέθηκαν από την εξισωτική όλες οι περιοχές της Αργολίδας και υπάρχει ιδιαίτερο πρόβλημα στις περιοχές της Ερμιονίδας που θα έχει επιπτώσεις μεγάλες στους κτηνοτρόφους».
Ο κ. Αραχωβίτης στην πρωτολογία του ανέφερε τα εξής:
«Πράγματι κύριε συνάδελφε, φέτος ήταν μία δύσκολη χρονιά για την ελαιοπαραγωγή στη χώρα μας, τόσο από άποψη ποσότητας, όσο και από άποψη ποιότητας, που είχε συνέπεια άμεση στην τιμή του προϊόντος, άρα και στο συνολικό παραγόμενο και διαθέσιμο εισόδημα των παραγωγών. Ωστόσο, όπως συμβαίνει με κάθε πρόβλημα, αυτό συνήθως δεν είναι μονοπαραγοντικο, αλλά πολυπαραγοντικό με πολλές συνθήκες που συμβάλλουν. Θα προσπαθήσω στον λίγο χρόνο που έχουμε να σας τα πω εν τάχει.
Το πρώτο είναι ότι η ελιά ως γνωστόν παρενιαυτοφορεί. Δηλαδή τη μία χρονιά έχει παραγωγή την άλλη δεν έχει. Το 2017 λοιπόν ήταν μία εξαιρετική χρονιά, τόσο από άποψη ποσότητας, όσο και από άποψη ποιότητας - και αυτό το δείχνουν και οι πρώτες τιμές οι οποίες ήταν ιδιαίτερα υψηλές καθώς ανταποκρίνονταν στην ποιότητα του ελαιολάδου. Η επόμενη λοιπόν χρόνια, το 2018, αναμενόταν εκ των πραγμάτων ότι η παραγωγή θα είναι μικρότερη. Άρα λοιπόν για τον δάκο, για τη συγκεκριμένη προσβολή, θα υπήρχε μικρότερη ποσότητα τροφής και η προσβολή θα ήταν μεγάλη. Αυτό ήταν αναμενόμενο.
Το δεύτερο είναι οι καιρικές συνθήκες. Ο δάκος όπως γνωρίζετε καλά είναι ένα έντομο του οποίου η βιολογία εξαρτάται από τις κλιματικές συνθήκες. Το 2017 που ήταν δυσμενείς δεν είχαμε δακοπροσβολή. Το 2018 που ήταν ευνοϊκές είχε ιδιαιτέρους πολλαπλασιασμούς, πολλές γενιές, και δεν ήταν μόνο ο δάκος, ήταν και ο πυρηνοτρήτης, και ο ρηχίτης και μία σειρά άλλα έντομα τα οποία στα ανοίγματα που έκαναν στον καρπό της ελιάς πάνω αναπτύχθηκε το γλοιοσπόριο, η ξηροβούλα και μία σειρά άλλοι μύκητες, μυκητολογικές παθήσεις. Άρα λοιπόν μιλάμε για έναν ζωντανό οργανισμό που εξαρτάται άμεσα από τις καιρικές συνθήκες.
Το τρίτο, όπως σωστά επισημάνατε και εσείς, είναι πως τη φετινή χρονιά δεν ήταν μόνο η ελιά το πρόβλημα, αλλά είχαμε πρόβλημα και στην κλημεντίνη, είχαμε πρόβλημα και στα καπνά, είχαμε πρόβλημα και στα ροδάκινα και σε μία σειρά άλλες καλλιέργειες στη χώρα μας.
Το τέταρτο - και εδώ θέλω να σταθώ - είναι ότι οι ίδιες διαδικασίες που ακολουθήθηκαν το 2018 από τους ίδιους ανθρώπους, από τις ίδιες υπηρεσίες, ακολουθήθηκαν και το 2017 και το 2015 και το 2013 όπου είχαμε επιτυχία του προγράμματος δακοκτονίας. Πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί οι άνθρωποι το 2017 ήταν καλοί και έκαναν καλά τη δουλειά τους. Και θα παρακαλούσα να σταματήσει αυτή η ανθρωποφαγία. Δεν απευθύνομαι σε εσάς προφανώς γιατί με την ευκαιρία της ερώτησής σας συζητάμε αυτά τα ζητήματα, αλλά αυτή η ανθρωποφαγία, αυτή η ανταλλαγή αλληλοκατηγοριών, αυτή η προσπάθεια μετάθεσης ευθύνης ποιος φταίει περισσότερο ποιος φταίει λιγότερο, ποιος έχει την ουρά του απέξω, δεν είναι σωστή αντιμετώπιση των πραγμάτων. Πρέπει για να είμαστε αποτελεσματικοί να μείνουμε στα αίτια, να τα βρούμε, να τα αντιμετωπίσουμε και να βελτιώσουμε τους τρόπους αντιμετώπισης.
Ένα άλλο κομμάτι που πρέπει να δούμε είναι η κλιματική αλλαγή με τους ήπιους χειμώνες. Την περσινή χρονιά δηλαδή τον χειμώνα 2017-8 οι ελάχιστες θερμοκρασίες στις περισσότερες ελαιοπαραγωγικές περιοχές δεν έπεσαν κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου. Αυτό τι σημαίνει; Ότι το έντομο του δάκου διαχείμασε. Έμεινε ζωντανό όλο το έτος. Αυτό είναι το ένα στοιχείο.
Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι με τους ίδιους χειμώνες με την πρωίμιση της καρπόδεσης είχαμε σκλήρυνση του πυρήνα από πολύ νωρίτερα από ότι είχαμε στη βιβλιογραφία, από αυτά που ξέρουμε. Και αυτό είναι ένα φαινόμενο που επαναλαμβάνεται τα τελευταία χρόνια και πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπόψη μας στην αντιμετώπιση τα επόμενα χρόνια. Άρα λοιπόν έχουμε νέα δεδομένα και στην επιστήμη τα τελευταία χρόνια, την τελευταία χρονοσειρά, την τελευταία δεκαετία. Έχουμε νέα δεδομένα που πρέπει να τα λάβουμε υπόψη μας αν θέλουμε να είμαστε αποτελεσματικοί στο μέλλον.
Και φυσικά δεν θα αρνηθώ ότι υπάρχει πρόβλημα στη γραφειοκρατία, με το πρόγραμμα που αντιμετωπίζεται η δακοκτονία. Αλλά αυτό φάνηκε έντονα σε μία χρονιά με τα προηγούμενα χαρακτηριστικά. Όσον αφορά λοιπόν την εγρήγορση των εμπλεκόμενων φορέων, αναφέρω χαρακτηριστικές ημερομηνίες: 12/2/2018 η αρμόδια διεύθυνση του ΥΠΠΑΤ ξεκινά τη διαδικασία. Ο κύκλος των υπογραφών που καθόριζε το προσωπικό ολοκληρώθηκε στις 7/6/2018. Και εκεί έχουμε την απόφαση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης με την οποία κατανεμήθηκε το προσωπικό αμέσως μόλις ολοκληρώθηκε η διαδικασία.
Όπως γνωρίζετε και όπως είπατε, την ευθύνη της εφαρμογής του προγράμματος την έχουν οι διευθύνσεις αγροτικής ανάπτυξης και οικονομίας των περιφερειών οι οποίες περιμένουν να ολοκληρωθούν οι επιμέρους διαδικασίες για να ξεκινήσουν το πρόγραμμα. Όσον αφορά τα χρήματα, θέλω να σας ενημερώσω ότι το συνολικό ύψος των πιστώσεων ήταν 20.100.000 ευρώ. Από αυτά καταναλώθηκαν 19 εκατομμύρια και η Αργολίδα πήρε πόσο 422.000 ευρώ. Άρα δεν υπήρχε ζήτημα χρημάτων όπως δεν υπήρχε και πρόβλημα - και το αναγνωρίζουν όλοι στην Ελλάδα - διάθεσης υλικών. Άρα αλλού ήταν το πρόβλημα».
Ο κ. Ανδριανός στη δευτερολογία του ανέφερε τα εξής:
Κύριε Υπουργέ, δεν πήρα απαντήσεις για το βασικό ερώτημα που έθεσα, του πώς θα αποζημιωθούν οι παραγωγοί. Περιμένουν την απάντηση στη δευτερολογία σας οι παραγωγοί που αυτή τη στιγμή δεν μπορούν να καλλιεργήσουν ώστε να έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν τα έξοδα της νέας καλλιεργητικής περιόδου. Στην Αργολίδα αυτή είναι η τρίτη συνεχόμενη κακή χρόνιά για το ελαιόλαδο. Αν θυμάστε, είχαμε κάνει ερωτήσεις επίκαιρες ερωτήσεις για την ακαρπία τα 2-3 προηγούμενα χρόνια.
Είπατε επίσης πως η δακοκτονία ότι ήταν επιτυχημένη το 2017 και το 2015. Αυτό δεν το αμφισβητεί κάποιος, όμως ήταν άλλες οι συνθήκες. Εδώ αυτό που σας επισημαίνω εγώ και που ως γεωπόνος και ως εκλεγόμενος στη Λακωνία νομίζω το γνωρίζετε πολύ καλά, είναι ότι φέτος οι συνθήκες είναι όπως είπατε διαφορετικές. Επομένως έπρεπε να υπήρχε ευελιξία.
Ως προς αυτό που είπατε για χρήματα που ήταν διαθέσιμα την Αργολίδα, μου επισημάνθηκε ότι δεν επαρκούσαν παρά μόνο για 2,3 ψεκασμούς, όταν χρειάζονταν τέσσερις ψεκασμένοι φέτος. Δεν μπορεί δηλαδή να έχουμε τους ίδιους ψεκασμούς σε μία καλή χρονιά που δεν ευνοεί τον δάκο, και σε μία κακή χρονιά που οι κλιματικές συνθήκες που ευνοούν το δάκο να έχουμε την ίδια αντιμετώπιση. Κάτι δεν πάει καλά και πρέπει να το αντιμετωπίσετε.
Επίσης αυτό που περιμένουν οι αγρότες σήμερα είναι απαντήσεις για το πώς θα επιβιώσουν. Έπαθαν τη ζημιά του ελαιοκάρπου με την πτώση πάνω από 60%, χαμένες οι τιμές για φέτος, οι παραγωγοί κλημεντίνης όπως είπαμε και το γνωρίζετε πολύ καλά πλέον δεν έχουν έσοδα, στην κτηνοτροφία πρέπει να δείτε το πρόβλημα των χαμηλών τιμών του γάλακτος, καθώς ενώ έχουμε φέτος ζήτηση φέτας, από την άλλη μεριά οι τιμές του παραγωγού κατρακυλούν. Και έχουμε την Ερμιονίδα να εξαιρείται από τον νέο χάρτη των εξισωτικών. Θέλουμε να το δείτε αυτό γιατί ειδικά για την Ερμιονίδα υπάρχουν περιοχές που οι κάτοικοι ασχολούνται μόνο με την κτηνοτροφία. Έχουμε επίσης ορεινές περιοχές στην Επίδαυρο που ενώ ήταν στις μειονεκτικές, τώρα δεν είναι. Μιλάμε για καταστροφή. Ελπίζω λοιπόν να το δείτε και αν υπάρχει περιθώριο και πρέπει να υπάρξει περιθώριο να το διορθώσετε.
Όπως επίσης σε όλη αυτήν την κακή κατάσταση για τον πρωτογενή τομέα στην Αργολίδα πρέπει να προσθέσω και το θλιβερό γεγονός της παύσης λειτουργίας του εργοστασίου Φραγκίστας με αποτέλεσμα να χρωστάει για τα πορτοκάλια της περσινής περιόδου σε 700 και πλέον παραγωγούς και 400 εργαζόμενοι εκεί να μένουν τώρα άνεργοι.
Η κατάσταση λοιπόν είναι πραγματικά απελπιστική και γι’ αυτό θέλω να ακούσω από σας πρώτον πώς θα αποζημιωθούν οι ελαιοπαραγωγοί που έχασαν την παραγωγή τους φέτος - ένας τρόπος είναι το πρόγραμμα de minimis για την κλημεντίνη – και δεύτερον να δείτε το θέμα των κτηνοτρόφων στις περιοχές αυτές. Και βεβαίως σας επισημαίνω - αν και δεν είναι δικό σας θέμα, το ζήτημα του Φραγκίστα – καθώς έχει επιπτώσεις στην παραγωγή, τον πρωτογενή τομέα και είναι και αυτό ένα θέμα στο οποίο πρέπει να εξαντλήσετε όλες τις δυνατότητες.
Ο κ. Αραχωβίτης στη δευτερολογία του ανέφερε τα εξής:
«Πράγματι, επειδή ακριβώς η περσινή χρονιά φάνηκε ότι ήταν προβληματική όσον αφορά τον δάκο, γι’ αυτό στις 18/7/18 με το άρθρο 57 του νόμου 4554 δόθηκε η δυνατότητα στους προσωρινούς αναδόχους δακοκτονίας να ξεκινήσουν το έργο για να επιταχυνθεί ακριβώς αυτή η διαδικασία. Ωστόσο. Ακόμα κι αυτό δεν μπόρεσε να έχει τα αποτελέσματα που θέλαμε. Έγιναν ακόμη και νομοθετικές παρεμβάσεις πάνω στο θέμα.
Είναι γεγονός ότι ο ΕΛΓΑ αναγνωρίζει ότι υπάρχει μεγάλη ζημιά και έχουμε εκτιμήσεις του, ωστόσο οι ζημιές αυτές, οι φυτοπαθολογικές προσβολές, δεν είναι στον κανονισμό όπως αναφερθήκατε και στην πρωτολογία σας. Έχει ξεκινήσει η διαδικασία ανεθώρησης μετά από πάρα πολλά χρόνια - ο κανονισμός όπως γνωρίζετε είναι της δεκαετίας του 1980 - ανατίθεται η αναλογιστική μελέτη ώστε να εκσυγχρονίσουμε τον κανονισμό και να δούμε ποιες καλλιέργειες θα ενταθούν σε προαιρετικό ή σε υποχρεωτικό επίπεδο έτσι ώστε να καλύψουν τις νέες ανάγκες των καιρών.
Όσον αφορά την αναπλήρωση σε ένα ποσοστό του εισοδήματος των παραγωγών που αυτό όντως είναι το ζητούμενο και το θέμα της ερώτησής σας, εξαντλούμε και εξετάζουμε όλα τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεση μας. Ήδη από τον Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους, πριν από λίγους μήνες, έφυγε αίτημα προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για συνδρομή της χώρας για μη καλυπτόμενες ζημιές λόγω καιρικών συνθηκών. Έτσι υποστηρίζεται το αίτημα της χώρας, και έχω καταθέσει στα πρακτικά σε προηγούμενη ερώτηση το σχετικό υλικό. Η χώρα μας ζητάει ενίσχυση για μη καλυπτόμενες ζημιές. Τεκμηριώνουμε το αίτημά μας ως χώρα έχοντας καταθέσει μία χρονοσειρά κλιματικών, μετεωρολογικών δεδομένων που δείχνουν ότι έχουμε άκαιρες βροχοπτώσεις, υψηλές θερμοκρασίες σε περιόδους που δεν θα έπρεπε να είναι υψηλές, χαμηλές σε περιόδους που δεν θα έπρεπε να είναι χαμηλές, και όλο αυτό το πλέγμα δημιούργησε όλα αυτά τα προβλήματα στη χώρα συν τον δάκο στη ελιά.
Για το πρόγραμμα της δακοκτονίας του 2019 που επίσης ο κόσμος περιμένει απαντήσεις: πραγματοποιήθηκε η επίσημη έναρξη του πιλοτικού προγράμματος γιατί είπαμε ότι τα δεδομένα αλλάζουν άρα πρέπει να αναζητήσουμε νέες λύσεις σε ένα πεπαλαιωμένο πρόγραμμα δακοκτονίας που λέγεται «πιλοτική εφαρμογή νέων τεχνολογιών για την παρακολούθηση και τον έλεγχο των πληθυσμών του δάκου σε διάφορες ελαιοκομικές περιοχές της χώρας». Αυτό έγινε στα Χανιά στις 29/11/2018. Σε αυτό το πιλοτικό έχουν ενταχθεί μία σειρά από περιοχές, θα είναι διάρκειας 2 ετών και θα αναζητηθούν νέες λύσεις έτσι ώστε να εκσυγχρονιστεί το έργο της δακοκτονίας.
Ήδη από τις 18/10 έγινε σχετική εισήγηση στην αρμόδια Γενική Διεύθυνση του Υπουργείου Οικονομικών έτσι ώστε να έχουμε την προμήθεια υλικών δακοκτονίας για το 2019. Ήδη από τις 26 Οκτωβρίου έγινε σχετική εισήγηση στη Γενική Διεύθυνση διοικητικών υπηρεσιών για τις ανάγκες σε εποχικό προσωπικό που απαιτείται για τη δακοκτονία, και από τις 21/11, πριν από λίγες μέρες, έγινε και η επίσημη έναρξη εργασιών του προγράμματος δακοκτονίας για το 2019. Ήδη ξεκίνησε η περίοδος.
Και τέλος επειδή γνωρίζουμε και αντιλαμβανόμαστε τα εγγενή προβλήματα της συναρμοδιότητας πολλών υπουργείων έτσι όπως εφαρμοζόταν για δεκαετίες το πρόγραμμα, προχωράμε και βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή σε συνεννόηση με το Υπουργείο Εσωτερικών έτσι ώστε να συντονίσουμε τις δράσεις μας, να μεταφερθούν κάποιες αρμοδιότητες στο Υπουργείο αγροτικής ανάπτυξης, προκειμένου να μπορέσουμε να συντονίσουμε πιο γρήγορα αυτές τις διαδικασίες.
Τώρα όσον αφορά τις περιοχές που εντάσσονται στο χάρτη των μειονεκτικών, οι περιοχές οι οποίες δεν εντάσσονται στο Νέο χάρτη ενώ εντάσσονται κάποιες καινούργιες εντάσσονται ή δεν εντάσσονται βάσει των κριτηρίων που θέτει ο κανονισμός 1305/2013. Οτιδήποτε άλλο προτείνουμε εκτός κριτηρίων πολύ απλά θα απορριφθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Δεν είναι επιλογή του Υπουργού ή των υπηρεσιών της χώρας. Αν δεν ακολουθήσουμε πιστά τα κριτήρια στο βαθμό που μπορούμε να τα διευρύνουμε, να τα δούμε με την ελαστική τους μορφή, πολύ απλά όταν θα γυρίσει η πρότασή μας από την Επιτροπή θα έχουν κοπεί»
