Μετά την επίσημη δοξολογία στον ναό της Ευαγγελίστριας, τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση στον χώρο της αναθηματικής στήλης στην πλατεία Α΄ Εθνοσυνέλευσης.
Ο κ. Γιάννης Γκιόλας τόνισε μεταξύ άλλων:
Κυρίες και κύριοι,
Χαιρετίζω με υπερηφάνεια και ιδιαίτερη συγκίνηση τη σημερινή εκδήλωση για την επέτειο της πρώτης Εθνικής Συνέλευσης των Ελλήνων.
Στον τόπο αυτό, πριν από 196 χρόνια, από τις 20 Δεκεμβρίου 1821 έως τις 16 Ιανουαρίου 1822, έλαβε χώρα η πρώτη συνέλευση νομοθετικού σώματος του νέου Ελληνικού κράτους, ορίστηκε ο τρόπος πολιτικής οργάνωσης και λειτουργίας του και ψηφίσθηκε το πρώτο Σύνταγμα της πατρίδας μας.
Μνημειώδης έμεινε η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας (1-1-1822), με την οποία «το Ελληνικόν Έθνος εκήρυξεν ενώπιον Θεού και ανθρώπων την πολιτικήν αυτού ύπαρξιν και ανεξαρτησίαν».
Στην πρώτη Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, λίγους μήνες μετά την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα και διαρκουσών των εχθροπραξιών, οι επαναστατημένοι Έλληνες διακήρυξαν τη θέλησή τους να θεμελιώσουν ένα κράτος δικαίου και να ανακτήσουν την ελευθερία και τα δικαιώματά τους τα οποία «η φύσις ενέσπειρε βαθέως εις την καρδίαν των ανθρώπων και τα οποία οι νόμοι, σύμφωνοι με την φύσιν, καθιέρωσαν και καμία τυραννία δεν εδύνατο να τα εξαλείψη», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το κείμενο της Διακήρυξης.
Κορυφαία στιγμή της πολιτικής ιστορίας της νεότερης Ελλάδας σε επίπεδο εθνικής πολιτειακής ρύθμισης, που εδραίωσε στη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας το συνταγματισμό ως το θεμελιώδες και αναγκαίο κριτήριο πολιτικής νομιμότητας, ήταν η ψήφιση από την Α΄ Εθνοσυνέλευση του «Προσωρινού Πολιτεύματος της Ελλάδος» του πρώτου ελληνικού Συντάγματος τον Ιανουάριο του 1822.
Το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδος, εμπνεόμενο από τις φιλελεύθερες και δημοκρατικές αρχές του Διαφωτισμού, προέβλεπε την προστασία των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων, την αρχή της αντιπροσώπευσης και την αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Περιελάμβανε 110 σύντομες παραγράφους χωρισμένες σε «τίτλους» και «τμήματα» και όριζε ότι η «Διοίκησις» αποτελείτο από το «Βουλευτικόν» και το «Εκτελεστικόν», δύο συλλογικά όργανα με ενιαύσια θητεία, το «Δικαστικόν» θα ήταν ανεξάρτητο όργανο και η απονομή της δικαιοσύνης θα γινόταν από τα «Κριτήρια» (τα δικαστήρια).
Η πραγματική, όμως, αξία του Συντάγματος της Επιδαύρου είναι διαχρονική: Σε μία περίοδο που ελάχιστα κράτη στον κόσμο διέθεταν γραπτά συντάγματα, ο πρώτος αυτός καταστατικός χάρτης της Ελλάδος σηματοδότησε μία νέα εποχή που αναδυόταν, αυτής των εθνικών κρατών, των πολιτικών δικαιωμάτων και της δημοκρατίας.
Στην πρώτη Εθνική Συνέλευση, οι Έλληνες, με ένα βαθιά δημοκρατικό τρόπο και εμπνεόμενοι από τις αρχές της πολιτικής αυτοδιάθεσης και της ατομικής ελευθερίας έθεσαν τα θεμέλια για ένα ελεύθερο κράτος δικαίου. Με αυτή τη λαμπρή ιστορική παρακαταθήκη που κληρονομήσαμε συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε και σήμερα γιατί οι αγώνες για ελευθερία, δημοκρατία, αλληλεγγύη και αξιοπρέπεια.
