Εκτιμάται ότι οι νεκροί ξεπέρασαν τους 1200 και η αφορμή ήταν το πολίτευμα. Το ξέσπασμα βίας και η μαζική σφαγή έγινε για την προάσπιση της δημοκρατίας και την παρεμπόδιση των ολιγαρχικών να επιστρέψουν στην εξουσία.
Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ η Σπάρτη ήταν η «βασίλισσα» της Πελοποννήσου που έκανε την Αθήνα να παραδοθεί στο τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου. Η μόνη πόλη που δεν είχε ενταχθεί στην Πελοποννησιακή συμμαχία ήταν το Άργος.
Οι Αργείοι ήθελαν να πάρουν τη θέση των Σπαρτιατών και να γίνουν αυτοί οι ηγέτες της Πελοποννήσου. Όμως, οι ελπίδες τους χάθηκαν όταν το 494 π.Χ. η μάχη μεταξύ των δυο πόλεων έληξε με την συντριπτική ήττα του Άργους και τον θάνατο 6.000 οπλιτών τους. Από τότε οι Αργείοι ζούσαν με τον φόβο μιας άγριας στρατιωτικής επέμβασης των Σπαρτιατών.
Οι Σπαρτιάτες στήριζαν τα ολιγαρχικά πολιτεύματα. Έτσι, όταν εγκαθιδρύθηκε το δημοκρατικό πολίτευμα στο Άργος μερικά χρόνια μετά τη μάχη, ο φόβος για εισβολή των Σπαρτιατών έγινε εντονότερος. Το πλήθος έγινε δύσπιστο απέναντι στους επιφανείς πολίτες που ίσως επιδίωκαν με τη βοήθεια των Σπαρτιατών την επιβολή ενός ολιγαρχικού καθεστώτος.
Το 417 π.Χ. στην εξουσία του Άργους ανέβηκε ένα φιλοσπαρτιατικό ολιγαρχικό καθεστώς. Όμως, δεν κράτησε πολύ. Οι δημοκρατικοί κατάφεραν αν το ανατρέψουν μέσα σε διάστημα λίγων μηνών.
Παρόλο που οι Σπαρτιάτες φαίνονταν αήττητοι, η ηγεμονία τους έληξε το 371 π.Χ. από τους Θηβαίους στη μάχη στα Λεύκτρα. Οι Σπαρτιάτες δεν είχαν πια τη δύναμη να εγκαθιδρύσουν ολιγαρχικά πολιτεύματα στην Πελοπόννησο προς το συμφέρον τους, ούτε μπορούσαν να επιβληθούν δια της βίας.
Με την ήττα των Σπαρτιατών στα Λεύκτρα, οι δημοκρατικοί βρήκαν ευκαιρία να απαλλαγούν από τους αντιπάλους τους, καθώς πλέον δεν θα είχαν τη βοήθεια της Σπάρτης.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Διόδωρο Σικελιώτη οι δημαγωγοί προσπαθούσαν να ξεσηκώσουν το πλήθος εναντίον των επιφανών πολιτών. Όταν αντιλήφθηκαν τι συνέβαινε, κάποιοι ισχυροί άνδρες του Άργους αποφάσισαν να επιτεθούν και να ανατρέψουν τη δημοκρατία, πριν να είναι αργά. «Σχεδίασαν σφαγή για να αποφύγουν τη σφαγή» αναφέρει η επίκουρη καθηγήτρια Αρχαίας Ιστορίας, Ιωάννα Κράλλη.
Όμως, το μυστικό σχέδιό τους αποκαλύφθηκε. Κάποιοι κατηγορήθηκαν ως συνεργοί για την ανατροπή της δημοκρατίας και βασανίστηκαν, ενώ άλλοι από φόβο του βασανισμού, αυτοκτόνησαν. Ένας από τους άνδρες που υποβλήθηκε σε βασανιστήρια, είπε ότι θα ομολογούσε τριάντα επιφανείς άνδρες που εμπλέκονταν στην ανατροπή της δημοκρατίας.
Ο Δήμος του έδωσε ασυλία και χωρίς να εξακριβώσει αν έλεγε αλήθεια, καταδίκασε τους 30 άνδρες σε θάνατο. Ο δήμος, χωρίς να ελέγξει την αλήθεια των κατηγοριών, θανάτωσε τους κατηγορούμενους και δήμευσε την περιουσία τους.
Οι δημαγωγοί συνέχισαν να ερεθίζουν το πλήθος, λέγοντας ότι υπάρχουν υποψίες και για πολλούς άλλους. Ο λαός εξαγριώθηκε και οδήγησε στη σφαγή 1.200 πλούσιους άνδρες του Άργους.
«Όταν το κάνουν αυτό χαίρονται όσο δεν χαίρονται άλλοι όταν σκοτώνουν τους ξένους εχθρούς τους» είχε αναφέρει ο Ισοκράτης. Όταν είδαν την έκταση που είχαν πάρει τα πράγματα, οι δημαγωγοί πήραν πίσω τις κατηγορίες τους κατά των επιφανών πολιτών. Το πλήθος ένιωσε προδομένο και τους σκότωσε επίσης, με τη μέθοδο του σκυταλισμού.
Η στάσις των Αργείων είχε ως αποτέλεσμα τον αφανισμό του 1/10 των οπλιτών της περιοχής. Οι φασαρίες ηρέμησαν σταδιακά. Το Άργος έμεινε σε δημοκρατικό καθεστώς μέχρι το τέλος της κλασικής περιόδου.
Αντλήθηκαν πληροφορίες από το βιβλίο «Εθνικές Κρίσεις. Διχασμοί στην ελληνική αρχαιότητα», εκδόσεις Καθημερινή.
