Στο άρθρο που ακολουθεί, θα ασχοληθούμε μ΄ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα που έχει να κάνει με τον «Αγωνιστικό αθλητισμό στην παιδική ηλικία».
Έτσι λοιπόν θα αναφέρουμε θέσεις και απόψεις που στηρίζονται σε επιστημονικά και ερευνητικά δεδομένα, καθώς επίσης και σε προσωπικές εμπειρίες και παρατηρήσεις από την πολύχρονη δουλειά στον χώρο του Σχολικού και ιδίως του εξωσχολικού αθλητισμού.
Το σημερινό μας κείμενο αποσκοπεί στην κατά το δυνατόν σωστή ενημέρωση όλων των παραγόντων του αθλητικού γίγνεσθαι, προπάντων δε και κυρίως των ΓΟΝΕΩΝ και συνακόλουθα και των ΠΑΙΔΙΩΝ που ασχολούνται συστηματικά με την άθληση γιατί έχουν ταλέντο φιλοδοξίες και όνειρα.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, ο οργανωμένος ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ παρουσιάζει αύξηση και μάλιστα σημαντική τα τελευταία χρόνια στις περισσότερες περιοχές της χώρα μας. Τα παιδιά, λόγω της προβολής των αθλητικών γεγονότων από τα ΜΜΕ και τα μέσα μαζικής δικτύωσης, επηρεάζονται ολοένα και περισσότερο από τα αγωνιστικά σπορ.
Κατά παράδοση ο οργανωμένος αθλητισμός στοχεύει στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος θετικής ανάπτυξης του παιδιού και ένταξής του στο κοινωνικό σύνολο. Η σπουδαιότητα του αθλητισμού στο παιδί εξαρτάται κυρίως από την φύση των αλληλεπιδράσεων και των συνεργειών που δημιουργούνται και αναπτύσσονται με τις αθλητικές δραστηριότητες αλλά και από την ποιότητα του συναισθηματικού κλίματος που καλλιεργείται στο αθλητικό περιβάλλον.
Στα θετικά του αθλητισμού αναφέρονται οι ευκαιρίες που έχει το παιδί να ζήσει ευχάριστες στιγμές και να επιτύχει καλά αποτελέσματα όχι μόνο στη φυσική του ανάπτυξη αλλά και στη νοητική, τη συναισθηματική και την κοινωνική του εξέλιξη.
Είναι μια πρόκληση για ανάπτυξη πολλών δεξιοτήτων, χρήσιμων στον αθλητισμό αλλά και σε άλλους τομείς της ακαδημαϊκής και κοινωνικής ζωής του παιδιού. Ο αθλητισμός δημιουργεί μεταξύ των άλλων πολύ καλές ευκαιρίες για ανάπτυξη της πρωτοβουλίας, της αυτογνωσίας, της
Με άλλα λόγια ο αθλητισμός μόνος του δεν αναπτύσσει κατ΄ ανάγκη τις θετικές ατομικές και κοινωνικές δεξιότητες ενός παιδιού, εκτός και αν υπάρξουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις.
Για παράδειγμα όταν ένα παιδί ζει σε περιβάλλον όπου κυριαρχεί η αντιπαλότητα ή αθλείται σ΄ ένα αθλητικό σύλλογο όπου επιδιώκεται η νίκη με κάθε τρόπο υπάρχει κίνδυνος αντί της άμιλλας να καλλιεργηθεί η επιθετικότητα και ακόμα η βίαιη συμπεριφορά του παιδιού.
Γενικά, οι υπερβολικές απαιτήσεις και πιέσεις που ασκούνται σε ένα παιδί για νίκες και επιτυχίες σε πολύ μικρή ηλικία είναι βέβαιο ότι βλάπτουν τόσο τη φυσική του ανάπτυξη όσο και την εξέλιξη της προσωπικότητάς του.
Οι πιέσεις δημιουργούν άγχος και στρές στα παιδιά. Έτσι ο αθλητισμός χάνει την εκπαιδευτική του αξία. Στα αρνητικά καταγράφεται επίσης η πρόωρη εξειδίκευση του παιδιού σ΄ ένα άθλημα αντί να του δοθούν ευκαιρίες για επαφή και μύηση σε περισσότερα σπορ, ούτως ώστε να μπορεί να επιλέγει το ίδιο αυτό που θεωρεί ότι του αρέσει και του ταιριάζει περισσότερο και σε καμία περίπτωση να μην αποφασίζουν –ερήμην του- κάποιοι άλλοι (συνήθως οι γονείς) με βάση τις επιθυμίες και τα απωθημένα τους.
Η βιαστική εξειδίκευση του παιδιού σε κάποιο άθλημα είναι πολύ πιθανόν να οδηγήσει σε πρόωρο ανταγωνισμό με αποτέλεσμα την υποβάθμιση του «ευ αγωνίζεσθαι» και γενικά των ηθικών αξιών του αθλητισμού.
Στο πρόβλημα κατά πόσο τα παιδιά είναι σε θέση να κάνουν αγωνιστικό αθλητισμό τίθεται το ερώτημα κατά πόσο οι μεγάλοι είναι έτοιμοι να διαχειριστούν σωστά αυτό το ευαίσθητο ζήτημα και να αναλάβουν την αθλητική διαπαιδαγώγηση των παιδιών και αυτό αφορά πρωτίστως ή κυρίως τους προπονητές, τους αθλητικούς παράγοντες και τους γονείς.
Τα βασικά χαρακτηριστικά των προπονητών αυτών είναι η κατάλληλη γνώση, η ιδιαίτερη προπονητική ικανότητα και κυρίως η σωστή συμπεριφορά και πάνω από όλα να διαθέτει το «χάρισμα» έτσι ώστε να μπορεί να ΕΜΠΝΕΥΣΕΙ το παιδί να αγαπήσει τον αθλητισμό και να αφοσιωθεί στο άθλημα που τελικά θα επιλέξει. Ο προπονητής αθλητών που βρίσκονται στην παιδική ηλικία θα πρέπει να «χτίσει» μια σχέση εμπιστοσύνης και αλληλοσεβασμού, με απόλυτο σεβασμό στην προσωπικότητα, τις ανάγκες, τις επιθυμίες αλλά και τις δυνατότητες και τις προδιαγραφές του παιδιού και ασφαλώς ΠΑΝΤΑ μέσα στο πλαίσιο των ΑΡΧΩΝ και ΑΞΙΩΝ του αθλητισμού. Σε κάθε περίπτωση οι μεγάλοι πρέπει να καταλάβουν ότι τα παιδιά δεν είναι «μίνι-ενήλικες» , πρέπει επίσης να καταλάβουμε όλοι (το ξαναλέμε γιατί το θεωρούμε σημαντικό) ότι τα παιδιά κάνουν αθλητισμό για τον εαυτό τους και όχι για τους άλλους.
Συνοψίζοντας, ο αθλητισμός στην παιδική ηλικία πρέπει να στοχεύει και να επιδιώκει την ολική ανάπτυξη του παιδιού, δηλαδή τη σωματική, πνευματική, συναισθηματική, κοινωνική και ηθική καλλιέργεια της προσωπικότητάς του.
Από τα προπονητικά προγράμματα δεν πρέπει να λείπει ο ψυχαγωγικός χαρακτήρας. Το παιδί δεν είναι μηχανή παραγωγής έργου, αλλά προσωπικότητα και συνεπώς πρέπει να του παρέχονται ευκαιρίες για πρωτοβουλία, ανεξαρτησία και λήψη αποφάσεων. Ταυτόχρονα βέβαια αυτό δεν πρέπει να αναιρεί αλλά ούτε μπορεί να απαξιώνει την ενημέρωση και την καθοδήγηση του παιδιού που είναι απολύτως αναγκαίο να έχει από τους ΓΟΝΕΙΣ και τους ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ-ΠΡΟΠΟΝΗΤΕΣ. Ωστόσο κατά κανόνα δεν είναι σωστό να τους δίνουν εντολές και παραγγέλματα, αλλά να τους δημιουργούν ένα πλαίσιο αναφοράς, πληροφοριών και κινήτρων, επί τη βάση των οποίων θα αποφασίζουν εν τέλει τα παιδιά για τον ίδιο τους τον εαυτό.
Η προστασία της σωματικής και ψυχικής υγείας καθώς επίσης και η ολοκλήρωση της προσωπικότητας του παιδιού πρέπει να αποτελεί καθημερινή φροντίδα κάθε προπονητή. Η δημιουργία και η εφαρμογή στοχευμένων αθλητικών προγραμμάτων στην παιδική ηλικία πρέπει να αποτελεί καθημερινή και κατά προτεραιότητα φροντίδα επίσης κάθε προπονητή. Τέλος η συστηματική συνεργασία μεταξύ προπονητών και γονέων (κυρίως) αλλά και παραγόντων, γιατρών ψυχολόγων θα δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες για ένα αθλητισμό στην υπηρεσία του παιδιού.
Ντεβές Θεόδωρος
Κ.Φ. Αγωγής 1ο ΕΠΑΛ ΑΡΓΟΥΣ
Προπονητής στίβου «ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ 2000»
Το σημερινό μας κείμενο αποσκοπεί στην κατά το δυνατόν σωστή ενημέρωση όλων των παραγόντων του αθλητικού γίγνεσθαι, προπάντων δε και κυρίως των ΓΟΝΕΩΝ και συνακόλουθα και των ΠΑΙΔΙΩΝ που ασχολούνται συστηματικά με την άθληση γιατί έχουν ταλέντο φιλοδοξίες και όνειρα.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, ο οργανωμένος ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ παρουσιάζει αύξηση και μάλιστα σημαντική τα τελευταία χρόνια στις περισσότερες περιοχές της χώρα μας. Τα παιδιά, λόγω της προβολής των αθλητικών γεγονότων από τα ΜΜΕ και τα μέσα μαζικής δικτύωσης, επηρεάζονται ολοένα και περισσότερο από τα αγωνιστικά σπορ.
Ως εκ τούτου, ο αθλητισμός είναι από τις πλέον δημοφιλείς δραστηριότητες του παιδιού στον ελεύθερο χρόνο του. Επίσης το ενδιαφέρον των γονέων για αθλητική ενασχόληση των παιδιών τους είναι πολύ μεγαλύτερο. Το παλιό στερεότυπο που θεωρούσε την συμμετοχή του παιδιού με το παιχνίδι και την άσκηση περίπου ως «χαμένος χρόνος», έχει αφήσει την θέση του σε σημαντικό βαθμό ιδιαίτερα στις αστικές περιοχές, στην συνειδητοποίηση της ΖΩΤΙΚΗΣ ανάγκης των παιδιών για άθληση. Για την ανάπτυξη δε του αθλητισμού υψηλού επιπέδου γίνεται πλέον συστηματική προσπάθεια για την ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ και την ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ των αθλητικών ταλέντων και άρα η επιστράτευσή τους από μικρή ηλικία.
Κατά παράδοση ο οργανωμένος αθλητισμός στοχεύει στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος θετικής ανάπτυξης του παιδιού και ένταξής του στο κοινωνικό σύνολο. Η σπουδαιότητα του αθλητισμού στο παιδί εξαρτάται κυρίως από την φύση των αλληλεπιδράσεων και των συνεργειών που δημιουργούνται και αναπτύσσονται με τις αθλητικές δραστηριότητες αλλά και από την ποιότητα του συναισθηματικού κλίματος που καλλιεργείται στο αθλητικό περιβάλλον.
Στα θετικά του αθλητισμού αναφέρονται οι ευκαιρίες που έχει το παιδί να ζήσει ευχάριστες στιγμές και να επιτύχει καλά αποτελέσματα όχι μόνο στη φυσική του ανάπτυξη αλλά και στη νοητική, τη συναισθηματική και την κοινωνική του εξέλιξη.
Είναι μια πρόκληση για ανάπτυξη πολλών δεξιοτήτων, χρήσιμων στον αθλητισμό αλλά και σε άλλους τομείς της ακαδημαϊκής και κοινωνικής ζωής του παιδιού. Ο αθλητισμός δημιουργεί μεταξύ των άλλων πολύ καλές ευκαιρίες για ανάπτυξη της πρωτοβουλίας, της αυτογνωσίας, της
αυτοεκτίμησης, της ανεξαρτησίας, της συνεργατικότητας. Βέβαια οι αξίες αυτές αναπτύσσονται εάν και εφόσον υπάρξει ασφαλές περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι το παιδί δραστηριοποιείται σ΄ ένα ήρεμο κλίμα με προπονητικά περιεχόμενα και αθλητικές εκδηλώσεις που έχουν προσαρμοσθεί και ανταποκρίνονται (ταιριάζουν) στις φυσικές, ψυχοκινητικές και ηθικές του ανάγκες, δυνατότητες και προκλήσεις.
Με άλλα λόγια ο αθλητισμός μόνος του δεν αναπτύσσει κατ΄ ανάγκη τις θετικές ατομικές και κοινωνικές δεξιότητες ενός παιδιού, εκτός και αν υπάρξουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις.
Για παράδειγμα όταν ένα παιδί ζει σε περιβάλλον όπου κυριαρχεί η αντιπαλότητα ή αθλείται σ΄ ένα αθλητικό σύλλογο όπου επιδιώκεται η νίκη με κάθε τρόπο υπάρχει κίνδυνος αντί της άμιλλας να καλλιεργηθεί η επιθετικότητα και ακόμα η βίαιη συμπεριφορά του παιδιού.
Γενικά, οι υπερβολικές απαιτήσεις και πιέσεις που ασκούνται σε ένα παιδί για νίκες και επιτυχίες σε πολύ μικρή ηλικία είναι βέβαιο ότι βλάπτουν τόσο τη φυσική του ανάπτυξη όσο και την εξέλιξη της προσωπικότητάς του.
Οι πιέσεις δημιουργούν άγχος και στρές στα παιδιά. Έτσι ο αθλητισμός χάνει την εκπαιδευτική του αξία. Στα αρνητικά καταγράφεται επίσης η πρόωρη εξειδίκευση του παιδιού σ΄ ένα άθλημα αντί να του δοθούν ευκαιρίες για επαφή και μύηση σε περισσότερα σπορ, ούτως ώστε να μπορεί να επιλέγει το ίδιο αυτό που θεωρεί ότι του αρέσει και του ταιριάζει περισσότερο και σε καμία περίπτωση να μην αποφασίζουν –ερήμην του- κάποιοι άλλοι (συνήθως οι γονείς) με βάση τις επιθυμίες και τα απωθημένα τους.
Η βιαστική εξειδίκευση του παιδιού σε κάποιο άθλημα είναι πολύ πιθανόν να οδηγήσει σε πρόωρο ανταγωνισμό με αποτέλεσμα την υποβάθμιση του «ευ αγωνίζεσθαι» και γενικά των ηθικών αξιών του αθλητισμού.
Στο πρόβλημα κατά πόσο τα παιδιά είναι σε θέση να κάνουν αγωνιστικό αθλητισμό τίθεται το ερώτημα κατά πόσο οι μεγάλοι είναι έτοιμοι να διαχειριστούν σωστά αυτό το ευαίσθητο ζήτημα και να αναλάβουν την αθλητική διαπαιδαγώγηση των παιδιών και αυτό αφορά πρωτίστως ή κυρίως τους προπονητές, τους αθλητικούς παράγοντες και τους γονείς.
Τα βασικά χαρακτηριστικά των προπονητών αυτών είναι η κατάλληλη γνώση, η ιδιαίτερη προπονητική ικανότητα και κυρίως η σωστή συμπεριφορά και πάνω από όλα να διαθέτει το «χάρισμα» έτσι ώστε να μπορεί να ΕΜΠΝΕΥΣΕΙ το παιδί να αγαπήσει τον αθλητισμό και να αφοσιωθεί στο άθλημα που τελικά θα επιλέξει. Ο προπονητής αθλητών που βρίσκονται στην παιδική ηλικία θα πρέπει να «χτίσει» μια σχέση εμπιστοσύνης και αλληλοσεβασμού, με απόλυτο σεβασμό στην προσωπικότητα, τις ανάγκες, τις επιθυμίες αλλά και τις δυνατότητες και τις προδιαγραφές του παιδιού και ασφαλώς ΠΑΝΤΑ μέσα στο πλαίσιο των ΑΡΧΩΝ και ΑΞΙΩΝ του αθλητισμού. Σε κάθε περίπτωση οι μεγάλοι πρέπει να καταλάβουν ότι τα παιδιά δεν είναι «μίνι-ενήλικες» , πρέπει επίσης να καταλάβουμε όλοι (το ξαναλέμε γιατί το θεωρούμε σημαντικό) ότι τα παιδιά κάνουν αθλητισμό για τον εαυτό τους και όχι για τους άλλους.
Συνοψίζοντας, ο αθλητισμός στην παιδική ηλικία πρέπει να στοχεύει και να επιδιώκει την ολική ανάπτυξη του παιδιού, δηλαδή τη σωματική, πνευματική, συναισθηματική, κοινωνική και ηθική καλλιέργεια της προσωπικότητάς του.
Από τα προπονητικά προγράμματα δεν πρέπει να λείπει ο ψυχαγωγικός χαρακτήρας. Το παιδί δεν είναι μηχανή παραγωγής έργου, αλλά προσωπικότητα και συνεπώς πρέπει να του παρέχονται ευκαιρίες για πρωτοβουλία, ανεξαρτησία και λήψη αποφάσεων. Ταυτόχρονα βέβαια αυτό δεν πρέπει να αναιρεί αλλά ούτε μπορεί να απαξιώνει την ενημέρωση και την καθοδήγηση του παιδιού που είναι απολύτως αναγκαίο να έχει από τους ΓΟΝΕΙΣ και τους ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ-ΠΡΟΠΟΝΗΤΕΣ. Ωστόσο κατά κανόνα δεν είναι σωστό να τους δίνουν εντολές και παραγγέλματα, αλλά να τους δημιουργούν ένα πλαίσιο αναφοράς, πληροφοριών και κινήτρων, επί τη βάση των οποίων θα αποφασίζουν εν τέλει τα παιδιά για τον ίδιο τους τον εαυτό.
Η προστασία της σωματικής και ψυχικής υγείας καθώς επίσης και η ολοκλήρωση της προσωπικότητας του παιδιού πρέπει να αποτελεί καθημερινή φροντίδα κάθε προπονητή. Η δημιουργία και η εφαρμογή στοχευμένων αθλητικών προγραμμάτων στην παιδική ηλικία πρέπει να αποτελεί καθημερινή και κατά προτεραιότητα φροντίδα επίσης κάθε προπονητή. Τέλος η συστηματική συνεργασία μεταξύ προπονητών και γονέων (κυρίως) αλλά και παραγόντων, γιατρών ψυχολόγων θα δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες για ένα αθλητισμό στην υπηρεσία του παιδιού.
Ντεβές Θεόδωρος
Κ.Φ. Αγωγής 1ο ΕΠΑΛ ΑΡΓΟΥΣ
Προπονητής στίβου «ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ 2000»
