"Από το φάος στο χάος" …μια γλωσσική και ιστορική σημειολογία…

Σεβαστή Στρογγυλού, Φιλόλογος – Ιστορικός

Ο Απόλλων, ο Φαέθων, το σπήλαιο του Πλάτωνα, τα Εώα, τα Εσπέρια και το Πασχαλινό Φως

-Αχανής η έρευνα περί χάους. Μέσα στη χοάνη των πληροφοριών η αέναη ανάγκη του ανθρώπου να βρει φως σε σκοταδιστικές αντιλήψεις οδηγεί σε χαοτικές συζητήσεις περί των φωτεινών πηγών που αποτελούν πυξίδες για την πλοήγηση στο χάος των πληροφοριακών δινών και δεινών.

Η επισήμανση θα ανέγειρε ποικίλες συζητήσεις για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί η ανάγκη για περισσότερο φως να οδηγεί σε πολλαπλές εκφάνσεις του χάους.

Μία πρώτη πτυχή του φαινομένου είναι οι εκρήξεις φωτός (από το φάος) που ακολουθούν τις πολεμικές επιθέσεις. Μία δεύτερη η εντυπωσιακή και μεγαλειώδης ανάγκη για πυροτεχνήματα που λειτουργούν σαν ανταγωνιστικά τεχνάσματα του μικρού, αλλά πλέον ατίθασου ανθρώπου απέναντι στην ικανότητα του σύμπαντος να δημιουργεί τα δικά του φωτεινά ερεθίσματα.

Ο μικρόνοος όμως άνθρωπος, απλά περιορίζεται σε φιγουρατζίδικη διάθεση διάσπαρτων επιφανειακών εκχύσεων ή περιμένει βροχή κομητών.

Ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Λουδοβίκος ΙΔ‘ με το προσωνύμιο Ήλιος

Μια τρίτη πτυχή είναι η αναζήτηση ενός προσωνυμίου για τους επί γης βασιλιάδες, όπου η κυριαρχία του φωτός, θα λειτουργούσε σαν πρόκληση μιας πλήρους υποταγής στον άρχοντα-βασιλιά.

Έτσι ο Λουδοβίκος ΙΔ ‘ πολύ ευαρεστείτο με το προσωνύμιο Ήλιος, τιθασεύοντας με την ισχύ του όλους τους πιθανούς αντιφρονούντες στην εξουσία της απόλυτης μοναρχίας, προκαλώντας έτσι ακόμα χειρότερες κοινωνικές συγκρούσεις, ο δικός μας, ο Αλέξανδρος, ενδιαφερόταν πολύ για την ακτινοβολία του στην Ανατολή, αρχής γενομένης από την Αίγυπτο, υποκύπτοντος στη λάμψη της εξουσίας του θεού Ήλιου και στα ενδότερα της ανθρώπινης ψυχής για άνευ όρων καταξίωση.

Απόλλων, Φοίβος, Φαέθων, Εσπέρα, Φαιά και Φενάκη

Η τέταρτη έκφανση έχει σχέση με τις εικονοκλασίες ενός φωτεινού πληροφορικού πανοράματος που δυστυχώς τείνει να μετατραπεί σε παρόραμα, λόγω της πληθώρας εικόνων, των τρισδιάστατων προβολών και των κυβιστικών οπτικών που δημιουργούν τερατογενέσεις. Η όλη βιβλιογραφία ταυτίζει το φως με την αλήθεια, τη δύναμη της αποκάλυψης, τη θερμική ενέργεια και το ηλιακό φάσμα. Ορατοί πάντα από τις διόπτρες του σύγχρονου πολιτισμού ζητάμε σχεδόν την προσφυγή στο σκότος, μιας και τα φώτα της ράμπας είναι ικανά να αποκαλύψουν το παραμικρό σημάδι της φθοράς και να μας αναγκάσουν να μετατραπούμε και ‘μεις σε αυτόφωτους οργανισμούς, περιβεβλημένοι από εφαρμογές που είναι ικανές να μετατρέψουν μια χλωμή παρουσία σε αχτιδοβόλα. Έτσι από το φως της αλήθειας φθάνουμε στο φως της φενάκης, φαλκιδεύοντας κάθε πιθανότητα να ατενίσουμε την καθαρότητα της μορφής. Η ίδια η μορφή, αποκτώντας όλα αυτά τα προσωπεία γίνεται άμορφη και φαιά.

Ερευνώντας τα προσωνύμια του θεού Απόλλωνα δε μπορούμε παρά να σταθούμε στο” Φοίβος”, προερχόμενο από το ρήμα φοβέω-ώ=προκαλώ φόβο και πιθανόν θανατικό, αφού η δαμόκλειος σπάθη του θεού λειτούργησε σαν θεία δίκη, με την πρόκληση επιδημίας στο στρατόπεδο των ιμπεριαλιστών Αχαιών. Συνηγορώντας προς την ταχύτητα του φωτός έρχεται ο θεός Φαέθων να επισφραγίσει την καταστροφική επιβολή του φωτός, όταν αυτή παραμένει ανεξέλεγκτη. Η διάχυση αυτού του φωτός, ναι μεν αναιρεί το σκότος αλλά προκαλεί παροράματα.

Η υποδήλωση του φωτός, του προερχόμενου από την Ανατολή, είναι συνυφασμένο με την προσωπικότητα της Ηούς, η οποία με τα θέλγητρά της κατάφερε να υποτάξει την Εσπέρα. Εκείνη μεταλαμπάδευσε στη Δύση την ανάγκη για περισσότερο φως, έστω κι αν το ηλιακό φως μεταλλάχθηκε στη δύναμη και ακτινοβολία του χρυσού και παρακίνησε τους δυτικούς σε εξοντωτικές εκστρατείες αναζήτησης και κατάκτησης αυτού του πολύτιμου λίθου.

Ο Διαφωτισμός, τα Εώα, ο Ιάσων, ο Ηρακλής και το Ησιοδικό Χάος

Κι επειδή το φως δεν έχει όρια, έρχεται να ξεπεράσει το σκότος της αμάθειας και συνοδευόμενο από την πρόθεση «δια» να διαφωτίσει τις στάσιμες και σκοτεινές συνειδήσεις των αδαών και να βαπτίσει κινήματα ιδεολογικά και πνευματικά όπως ο διαφωτισμός. Σε αντιπαραβολή προς το σκότος και διαπερνώντας το, θα κατανικήσει τη μονολιθικότητα της γνώσης των αυτόκλητων πεφωτισμένων και θα αναδείξει μικρές μεν αλλά πολλές συστάδες γνωστικών αντικειμένων που είναι σε θέση να τιθασεύσουν το μεγάλο φόβο για το άγνωστο. Φλογίζοντας τα φλογοβόλα πνεύματα μετατρέπει τη δύναμη του ενός πεφωτισμένου σε πολλαπλά λαμπυρίζοντα όμματα του πνεύματος που για κάποιο διάστημα κρατούν ισορροπία και προστατεύουν από τον κίνδυνο μιας ανάφλεξης χωρίς έλεγχο.

Η αχαλίνωτη διάθεση του ανθρώπου να ρίξει φως, τον οδηγεί σε μορφές αυτοπυρπόλησης και να γίνει παρανάλωμα πυρός για να δώσει αγωνιστικά μηνύματα σε επιγόνους και να άρει τις σκοταδιστικές αντιλήψεις. Συχνά όμως οι ίδιοι οι άνθρωποι γίνονται κινητές βόμβες προκαλώντας καταστροφές σε εχθρικά προς την ιδεολογία τους στρατόπεδα. Το φως το δικό τους προκαλεί το χάος σε άλλους.

Η παραπομπή στο αρχαιοελληνικό είδον=είδα του ρήματος οράω που συγχέεται συχνά με το οίδα=γνωρίζω καλά, της αρχαίας, ξεπερνά τα πλαίσια μιας απλής σύμπτωσης ομοηχίας. Σμίγει το φως της γνώσης με την όραση, ως βασικής αίσθησης συνειδητοποίησης του κόσμου που μας περιβάλλει και αποκωδικοποιεί χρόνια καταχωνιασμένες γνωστικές λειτουργίες που μπορούν να μας περιηγήσουν στον κόσμο της μάθησης ως διαδικασίας ανίχνευσης του φωτός.

Ο μύθος του σπηλαίου του Πλάτωνα συνηγορεί προς μία λειτουργική σχέση των δύο ρημάτων(οίδα= γνωρίζω και είδον =είδα), καθώς το φως της γνώσης έρχεται να φωτίσει αυτούς που μπορεί να το δουν, τυφλώνει όμως τους συνηθισμένους στη μαγεία του ημίφωτος και στις προεκτάσεις των ειδώλων του χάους.

Ο Μέλλοντας του ορώ, το όψομαι, που παραπέμπει σε μία κυριαρχία της μορφής, δεν είναι παρά η παραδοχή ότι στο μέλλον μόνο η επιφανειακή γνώση μοιάζει κυρίαρχη σε βάρος της εντρύφησης μιας και αυτή απαιτεί περισσότερες ενοράσεις και διοράσεις (ακόμη και το ψώνιο παράγεται από τον παρακείμενο όπωπα του οράω-ορώ, που υποδηλώνει μία επιστροφή της οπτικής ενέργειας στον εαυτό μου). Έτσι ο μελλοντικός άνθρωπος φαίνεται καταδικασμένος να αφεθεί στη μαγεία των πεπληθυσμένων ορατών πηγών ενεργείας και των συνακόλουθων εκρήξεων φωτός επιβεβαιώνοντας το ησιοδικό χάος.

Κάτι τέτοιο επιβεβαιώνεται και στις νεότερες έρευνες του σύμπαντος.

Από την άλλη το ρήμα είμι της αρχαίας, που υποδηλώνει τον ερχομό και ιδίως ο Παρατατικός ήα, δεν μπορεί παρά να συνδέεται με τα εώα=ανατολικά και το έω= με το χάραμα, δίνοντας την ελπίδα μίας ακμής στο σκοτάδι της δύσης//παραπομπή σε δύομαι =βυθίζομαι.

Μήπως η αναζήτηση του Ιάσονα, ως πρωτογενούς εξερευνητή, για το χρυσόμαλλο δέρας είχε σαν βαθύτερο στόχο να φέρει στη δύση τη θερμική εκείνη ενέργεια που της χρειαζόταν για επιβίωση; Το ίδιο το όνομα του Ιάσονα παραπέμπει στο ρήμα ιάομαι-ιώμαι =θεραπεύω και στη συνακόλουθη ίασιν=θεραπεία που με τη σειρά της επεκτείνεται σε όλα τα φάσματα της ηλιακής ενέργειας.

Άραγε, μήπως ο Ηρακλής, ως σύμβολο δύναμης, είχε αρπάξει τα μήλα των εσπερίδων, καταφεύγοντας στην Ανατολή, στα εώα, για να μεταφέρει τα δυτικά της στοιχεία, τα εσπέρια;

ΤΟ ΠΑΣΧΑΛΙΝΟ ΦΩΣ, ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ, ΕΝΑΡΓΕΣΤΕΡΟ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΩΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΑΡ (ΑΝΟΙΞΗ)
Με την είσοδο στη γιορτή της χριστιανοσύνης, το Πάσχα, δεν μπορούμε παρά να σταθούμε στο Φως που προοιωνίζει την κυριαρχία του, έναντι του σκότους του θανάτου, το φως της Ζωής, εναργέστερο μέσα από τα εώα της Ανατολής και το έαρ =άνοιξη. Αποτελεί ένα δώρο, που δυστυχώς λησμονιέται στην πανδαισία των illustration φώτων μίας πρόσκαιρης δημοσιότητας.

Όπως και να ’χει η μαγεία της ελληνικής γλώσσας δε βρίσκεται μόνο στην ηχώ των λέξεων, αλλά κυρίως στις φυσικές-κλιματολογικές της διαστάσεις, αλλά και στις ιστορικές και κοινωνιολογικές της εκφάνσεις.

Δυστυχώς, ένα στείρο εκπαιδευτικό σύστημα την καταδίκασε σε μια τυπολατρική ερμηνεία, χωρίς να γίνεται καμία προσπάθεια για ουσιαστική έρευνα.