Η συνήθεια του καπνίσματος αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα δημόσιας υγείας στις σύγχρονες ανθρώπινες κοινωνίες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), το κάπνισμα είναι μια σοβαρή χρόνια ασθένεια και ο καπνιστής είναι ασθενής που χρειάζεται συχνή ιατρική παρέμβαση. Το κάπνισμα αυτό καθ' αυτό είναι νόσος και μάλιστα η συχνότερη χρόνια νόσος του αναπτυγμένου κόσμου. Πρόκειται για μια κατάσταση εθισμού την οποία μόνο το 3-5% των καπνιστών μπορεί να αντιμετωπίσει χωρίς εξειδικευμένη βοήθεια.
Οι βλαβερές επιδράσεις του καπνίσματος στον ανθρώπινο οργανισμό είναι πλέον γνωστές σε όλους και είναι σήμερα επιστημονικά τεκμηριωμένες. Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει ένα μίγμα από 7000 διαφορετικές χημικές ουσίες, που οι 70 από αυτές έχουν επιβεβαιωμένη τοξικότητα ή και καρκινογενετική ικανότητα (Σταυριανόπουλος και συν., 2011, Υπουργείο Κύπρου, 2012, Τσουρλαδάκη, 2009, WHO 2002, Arab and Steghens, 2004).
Η χρήση καπνού συνδέεται με μια ποικιλία ασθενειών και αναπηρίας με αποτέλεσμα τη μείωση της ποιότητας ζωής, το υψηλό κοινωνικό κόστος, συμπεριλαμβανομένου του κόστους της ιατρικής περίθαλψης και τη μείωση της οικονομικής παραγωγικότητας. Το κάπνισμα αυξάνει τη συχνότητα εμφάνισης σοβαρών νοσημάτων, αλλά και τη θνησιμότητα που προέρχεται από αυτά. Τα κυριότερα και συχνότερα είναι:
Στεφανιαία νόσος (εμφράγματα)
Καρκίνος (του πνεύμονα, του λάρυγγα, της ουροδόχου κύστης κ.λπ.)
Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
Αγγειακές παθήσεις εγκεφάλου (εγκεφαλικά)
ενώ προκαλεί και εμβρυικές επιπλοκές κατά την κύηση (Μan and Chang, 2006).
«Κάθε χρόνο σημειώνονται 6 εκατ. θάνατοι σε παγκόσμιο επίπεδο και 650.000 στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίοι οφείλονται σε νοσήματα που σχετίζονται με το κάπνισμα. Ο μέσος όρος ηλικίας αυτών που πεθαίνουν, κυμαίνεται μεταξύ 35 έως 69 ετών, με ένα σημαντικό ποσοστό των θανάτων να αφορά παθητικούς καπνιστές». Πιο συγκεκριμένα στη χώρα μας, το κάπνισμα αποτελεί τη βασική αιτία του 17% των θανάτων σε Έλληνες άνω των 30 ετών, σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ (Ferlay, J . 2010).
Το κάπνισμα δεν είναι επιβλαβές μόνο για τους καπνιστές, αλλά είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για τους παθητικούς καπνιστές. Το παθητικό κάπνισμα περιλαμβάνει την ακούσια εισπνοή καπνού που προέρχεται είτε από την καύση ενός προϊόντος καπνού σε έναν χώρο, είτε από την εκπνοή ενός καπνιστή. Η Αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος, μαζί με το Αμερικανικό Εθνικό Πρόγραμμα Τοξικολογίας και την Διεθνή Υπηρεσία για την Έρευνα του Καρκίνου έχουν κατηγοριοποιήσει το παθητικό κάπνισμα ανάμεσα στα γνωστά καρκινογόνα. Διαπίστωσαν επίσης ότι περίπου 3000 νέες περιπτώσεις καρκίνου του πνεύμονα εμφανίζονται κάθε χρόνο σε μη καπνιστές από το παθητικό κάπνισμα, ενώ η συγκατοίκηση με έναν καπνιστή αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα στον μη καπνιστή κατά 20 με 30 %. Επιπλέον, το παθητικό κάπνισμα προκαλεί άλλες παθήσεις και πρόωρο θάνατο σε μη καπνιστές ενήλικες και παιδιά. Ο κίνδυνος για καρδιαγγειακά νοσήματα φαίνεται να αυξάνεται κατά 20-30% με την έκθεση στον καπνό του τσιγάρου και υπολογίζεται ότι οδηγεί 46.000 μη καπνιστές στο θάνατο κάθε χρόνο (The Health Consequences of Active Smoking,2004).
Η έκθεση των εγκύων γυναικών στον καπνό του τσιγάρου αυξάνει τον κίνδυνο για γέννηση παιδιού με μειωμένο βάρος, ενώ η έκθεση των παιδιών στο τσιγάρο αυξάνει τον κίνδυνο για σύνδρομο αιφνίδιου νεογνικού θανάτου, ωτίτιδες, πνευμονία, βρογχίτιδα, και σοβαρό άσθμα. Σε παγκόσμιο επίπεδο υπολογίζεται ότι περισσότερα από 700 εκατομμύρια παιδιά και 500 εκατομμύρια έγκυες γυναίκες εκτίθενται καθημερινά στο παθητικό κάπνισμα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα 150.000−300.000 παιδιά να πάσχουν από νοσήματα του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος και κάθε χρόνο να εμφανίζονται 13.000−60.000 νέες περιπτώσεις. Στην Ελλάδα σύμφωνα με αποτελέσματα μελετών δυο στα τρία παιδιά εκτίθενται σε παθητικό κάπνισμα (Υπουργείο Κύπρου, 2012).
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το ζήτημα του περιορισμού του καπνίσματος αποτελεί ζωτικό αίτημα για τη Δημόσια Υγεία. Στις νεαρές ηλικίες κύριο μέλημα αποτελεί η πρόληψη της έναρξης του καπνίσματος. Αντίθετα, η διακοπή του καπνίσματος φαίνεται να αποτελεί τη μόνη ριζική λύση στις περιπτώσεις εδραιωμένης καπνιστικής συμπεριφοράς. Η διακοπή του καπνίσματος, μπορεί να μειώσει τη σχετιζόμενη με αυτό νοσηρότητα και θνησιμότητα, καθώς και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής.
Βιβλιογραφία
• Arab K, Steghens P.(2004) Serum lipid hydroperoxides measurement by an automated xylenol orange method. Analytical Biochemistry, 325:158-163.
• Ebbert J.O., Yang P., Vachon C.M., Vierkant R.A., Cerhan J.R., Folsom A.R., Sellers T.A. (2003) Lung cancer risk reduction after smoking cessation: observations from a prospective cohort of women. J Clin Oncol 1:21(5):921-6
• Εθνική στρατηγική για τον έλεγχο του καπνίσματος στην Κύπρο.(2012), Yπουργείο Υγείας Κύπρου, 1-45.
• Man X, Chang B.(2006), Maternal Cigarette Smoking during Pregnancy increases the Risk of Having a Child with a Congenital Digital Anomaly. Plastic Reconstruction Surgery , 117:301-308
• National Toxicology Program. Report on Carcinogens. Eleventh Edition. U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Service, National Toxicology Program (2005)
• The Health Consequences of Active Smoking: A Report of the Surgeon General . Atlanta, GA : Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Offi ce on Smoking and Health; (2004)
• Tobacco Products Scientific Advisory Committee . Menthol Cigarettes and Public Health: Review of the Scientific Evidence and Recommendations . Rockville, MD: Food and Drug Administration (2011) .
• Τσουρδαλάκη Ε.(2009), Το ενεργητικό και παθητικό κάπνισμα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και η σχέση τους με την εμφάνιση αναπνευστικών συμπτωμάτων στους πρώτους μήνες Ζώης του βρέφους. Μεταπτυχιακή εργασία. Πανεπιστήμιο Τμήμα Ιατρικής, Ηράκλειο
• World Ηealth Οrganization.(2002), Ιnternational agency for research on cancer. IΑRC monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans. Tobacco smoke and involuntary smoking, 83:7-12.
• World Ηealth Οrganization.(2019), World No Tobacco Day. Tobacco and lung health.
Οι βλαβερές επιδράσεις του καπνίσματος στον ανθρώπινο οργανισμό είναι πλέον γνωστές σε όλους και είναι σήμερα επιστημονικά τεκμηριωμένες. Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει ένα μίγμα από 7000 διαφορετικές χημικές ουσίες, που οι 70 από αυτές έχουν επιβεβαιωμένη τοξικότητα ή και καρκινογενετική ικανότητα (Σταυριανόπουλος και συν., 2011, Υπουργείο Κύπρου, 2012, Τσουρλαδάκη, 2009, WHO 2002, Arab and Steghens, 2004).
Η χρήση καπνού συνδέεται με μια ποικιλία ασθενειών και αναπηρίας με αποτέλεσμα τη μείωση της ποιότητας ζωής, το υψηλό κοινωνικό κόστος, συμπεριλαμβανομένου του κόστους της ιατρικής περίθαλψης και τη μείωση της οικονομικής παραγωγικότητας. Το κάπνισμα αυξάνει τη συχνότητα εμφάνισης σοβαρών νοσημάτων, αλλά και τη θνησιμότητα που προέρχεται από αυτά. Τα κυριότερα και συχνότερα είναι:
Στεφανιαία νόσος (εμφράγματα)
Καρκίνος (του πνεύμονα, του λάρυγγα, της ουροδόχου κύστης κ.λπ.)
Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
Αγγειακές παθήσεις εγκεφάλου (εγκεφαλικά)
ενώ προκαλεί και εμβρυικές επιπλοκές κατά την κύηση (Μan and Chang, 2006).
«Κάθε χρόνο σημειώνονται 6 εκατ. θάνατοι σε παγκόσμιο επίπεδο και 650.000 στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίοι οφείλονται σε νοσήματα που σχετίζονται με το κάπνισμα. Ο μέσος όρος ηλικίας αυτών που πεθαίνουν, κυμαίνεται μεταξύ 35 έως 69 ετών, με ένα σημαντικό ποσοστό των θανάτων να αφορά παθητικούς καπνιστές». Πιο συγκεκριμένα στη χώρα μας, το κάπνισμα αποτελεί τη βασική αιτία του 17% των θανάτων σε Έλληνες άνω των 30 ετών, σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ (Ferlay, J . 2010).
Το κάπνισμα δεν είναι επιβλαβές μόνο για τους καπνιστές, αλλά είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για τους παθητικούς καπνιστές. Το παθητικό κάπνισμα περιλαμβάνει την ακούσια εισπνοή καπνού που προέρχεται είτε από την καύση ενός προϊόντος καπνού σε έναν χώρο, είτε από την εκπνοή ενός καπνιστή. Η Αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος, μαζί με το Αμερικανικό Εθνικό Πρόγραμμα Τοξικολογίας και την Διεθνή Υπηρεσία για την Έρευνα του Καρκίνου έχουν κατηγοριοποιήσει το παθητικό κάπνισμα ανάμεσα στα γνωστά καρκινογόνα. Διαπίστωσαν επίσης ότι περίπου 3000 νέες περιπτώσεις καρκίνου του πνεύμονα εμφανίζονται κάθε χρόνο σε μη καπνιστές από το παθητικό κάπνισμα, ενώ η συγκατοίκηση με έναν καπνιστή αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα στον μη καπνιστή κατά 20 με 30 %. Επιπλέον, το παθητικό κάπνισμα προκαλεί άλλες παθήσεις και πρόωρο θάνατο σε μη καπνιστές ενήλικες και παιδιά. Ο κίνδυνος για καρδιαγγειακά νοσήματα φαίνεται να αυξάνεται κατά 20-30% με την έκθεση στον καπνό του τσιγάρου και υπολογίζεται ότι οδηγεί 46.000 μη καπνιστές στο θάνατο κάθε χρόνο (The Health Consequences of Active Smoking,2004).
Η έκθεση των εγκύων γυναικών στον καπνό του τσιγάρου αυξάνει τον κίνδυνο για γέννηση παιδιού με μειωμένο βάρος, ενώ η έκθεση των παιδιών στο τσιγάρο αυξάνει τον κίνδυνο για σύνδρομο αιφνίδιου νεογνικού θανάτου, ωτίτιδες, πνευμονία, βρογχίτιδα, και σοβαρό άσθμα. Σε παγκόσμιο επίπεδο υπολογίζεται ότι περισσότερα από 700 εκατομμύρια παιδιά και 500 εκατομμύρια έγκυες γυναίκες εκτίθενται καθημερινά στο παθητικό κάπνισμα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα 150.000−300.000 παιδιά να πάσχουν από νοσήματα του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος και κάθε χρόνο να εμφανίζονται 13.000−60.000 νέες περιπτώσεις. Στην Ελλάδα σύμφωνα με αποτελέσματα μελετών δυο στα τρία παιδιά εκτίθενται σε παθητικό κάπνισμα (Υπουργείο Κύπρου, 2012).
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το ζήτημα του περιορισμού του καπνίσματος αποτελεί ζωτικό αίτημα για τη Δημόσια Υγεία. Στις νεαρές ηλικίες κύριο μέλημα αποτελεί η πρόληψη της έναρξης του καπνίσματος. Αντίθετα, η διακοπή του καπνίσματος φαίνεται να αποτελεί τη μόνη ριζική λύση στις περιπτώσεις εδραιωμένης καπνιστικής συμπεριφοράς. Η διακοπή του καπνίσματος, μπορεί να μειώσει τη σχετιζόμενη με αυτό νοσηρότητα και θνησιμότητα, καθώς και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής.
Βιβλιογραφία
• Arab K, Steghens P.(2004) Serum lipid hydroperoxides measurement by an automated xylenol orange method. Analytical Biochemistry, 325:158-163.
• Ebbert J.O., Yang P., Vachon C.M., Vierkant R.A., Cerhan J.R., Folsom A.R., Sellers T.A. (2003) Lung cancer risk reduction after smoking cessation: observations from a prospective cohort of women. J Clin Oncol 1:21(5):921-6
• Εθνική στρατηγική για τον έλεγχο του καπνίσματος στην Κύπρο.(2012), Yπουργείο Υγείας Κύπρου, 1-45.
• Man X, Chang B.(2006), Maternal Cigarette Smoking during Pregnancy increases the Risk of Having a Child with a Congenital Digital Anomaly. Plastic Reconstruction Surgery , 117:301-308
• National Toxicology Program. Report on Carcinogens. Eleventh Edition. U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Service, National Toxicology Program (2005)
• The Health Consequences of Active Smoking: A Report of the Surgeon General . Atlanta, GA : Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Offi ce on Smoking and Health; (2004)
• Tobacco Products Scientific Advisory Committee . Menthol Cigarettes and Public Health: Review of the Scientific Evidence and Recommendations . Rockville, MD: Food and Drug Administration (2011) .
• Τσουρδαλάκη Ε.(2009), Το ενεργητικό και παθητικό κάπνισμα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και η σχέση τους με την εμφάνιση αναπνευστικών συμπτωμάτων στους πρώτους μήνες Ζώης του βρέφους. Μεταπτυχιακή εργασία. Πανεπιστήμιο Τμήμα Ιατρικής, Ηράκλειο
• World Ηealth Οrganization.(2002), Ιnternational agency for research on cancer. IΑRC monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans. Tobacco smoke and involuntary smoking, 83:7-12.
• World Ηealth Οrganization.(2019), World No Tobacco Day. Tobacco and lung health.
