Πέντε Ελληνες επιστήμονες, ηλικίας έως 40 ετών, που διαπρέπουν στο εξωτερικό βράβευσε το Ίδρυμα Μποδοσάκη, ανάμεσα τους και ο Αργείος Στέλιος Μιχαλόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μπράουν, στον τομέα των Κοινωνικών Επιστημών.
«Θεωρούμε ότι η αναγνώριση των αρίστων είναι μία κίνηση που επιβάλλεται για να μεταφέρει το αισιόδοξο μήνυμα ότι η Ελλάδα διαθέτει τους ανθρώπους για να οικοδομήσουν το μέλλον της». Με αυτά τα λόγια ο πρόεδρος του Ιδρύματος Μποδοσάκη, κ. Δημήτρης Βλαστός προλόγισε τη βράβευση –παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλου– πέντε αρίστων Ελλήνων επιστημόνων, ηλικίας έως 40 ετών, που διαπρέπουν σε πανεπιστήμια του εξωτερικού. Ο Μποδοσάκης είχε προβλέψει μεταξύ των σκοπών του Ιδρύματος την απονομή βραβείων σε διακρινόμενους επιστήμονες για την επιβράβευση της πνευματικής τους επίδοσης. Στο πλαίσιο αυτό, το Ίδρυμα θέσπισε το 1993 τα «Επιστημονικά Βραβεία Ιδρύματος Μποδοσάκη», που συνοδεύονται από 20.000 ευρώ για κάθε κλάδο.
Οι βραβευθέντες
«Η χώρα μας έχει ανάγκη από στήριξη της αριστείας και από πρότυπα στον τομέα των γραμμάτων, και έχει να επιδείξει εξαιρετικούς επιστήμονες εντός και εκτός των συνόρων της», επισήμανε ο 38χρονος Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, καθηγητής Εφαρμοσμένων Επιστημών στο ΜΙΤ, που βραβεύθηκε στον τομέα του. Η εντυπωσιακή πορεία του κ. Δασκαλάκη, που σε ηλικία 27 ετών έλυσε τον γρίφο του Νας, είναι ευρέως γνωστή.
Στο πλήθος των διακρίσεων που έχει λάβει, έρχεται τώρα και μία εξ Ελλάδος από έναν διακεκριμένο θεσμό. «Το βραβείο αντιπροσωπεύει το υψηλότερο επίτευγμα για έναν νέο Ελληνα επιστήμονα», σχολίασε ο έτερος βραβευθείς, κ. Λουκάς Καραμπαρμπούνης, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Mινεσότα, στον τομέα των Κοινωνικών Επιστημών. Η έρευνα του 39χρονου οικονομολόγου αφορά τη μακροοικονομία, τα οικονομικά της εργασίας και τη διεθνή χρηματοδότηση. Συγκεκριμένα, εστιάζει σε θέματα όπως η παγκόσμια πτώση του μεριδίου του εισοδήματος εργασίας, τις ροές κεφαλαίων στη Νότια Ευρώπη, τη μεγάλη ύφεση στην Ελλάδα κ.ά.
«Είμαι ιδιαίτερα συγκινημένος. Το βραβείο αποτελεί μεγάλη διάκριση», ανέφερε ο κ. Γιάννης Μπουρμπάκης, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ, στον τομέα των Βασικών Επιστημών. Ο 40χρονος επιστήμονας, γεννημένος στα Χανιά, από το 2013 είναι επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Χημικής και Πετρελαϊκής Μηχανικής στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ.
Ο κ. Στέλιος Μιχαλόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μπράουν, στον τομέα των Κοινωνικών Επιστημών, συνδυάζει στην έρευνά του τα οικονομικά με τις ανθρωπιστικές επιστήμες. «Εως τώρα είχε αναπτυχθεί η μακροοικονομία, που μελετά την οικονομία των κρατών και η μικροοικονομία που εστιάζει στα άτομα» εξηγεί, «οι οικονομολόγοι όμως δεν είχαν ασχοληθεί με την ενδιάμεση κατηγορία, δηλαδή τις ομάδες στις οποίες ανήκουν οι πολίτες». Η φυλετική ομάδα, η ομιλούσα γλώσσα, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις επηρεάζουν και την οικονομική συμπεριφορά μας. «Προ εικοσαετίας οι οικονομολόγοι είχαν διαπιστώσει ότι τα κράτη, στα οποία επικρατούν οικονομικές ανισότητες, δεν είχαν καλή πορεία» επισημαίνει, «αυτό το είχαν αποδεχθεί ως δεδομένο, χωρίς να αναζητήσουν τις αιτίες». Ο ίδιος έθεσε αυτό το θεμελιώδες ερώτημα, που αποτέλεσε την απαρχή της πρωτότυπης έρευνάς του σχετικά με την επίδραση του παρελθόντος στη σύγχρονη οικονομική ζωή. «Χαρακτηριστικά παραδείγματα συναντούμε στην Αφρική με την έντονη εθνοτική ποικιλομορφία, όπου ενώ στα αστικά κέντρα (π.χ. Γιοχάνεσμπουργκ) αποκομίζει κανείς την αίσθηση ενός κράτους με κανόνες, μόλις λίγα χιλιόμετρα μακρύτερα, η ισχύς του εκάστοτε φύλαρχου μπορεί να είναι τέτοια που να ελέγχει την αστυνόμευση και να καθορίζει τον ρυθμό της οικονομικής ανάπτυξης». Εσχάτως, ο κ. Μιχαλόπουλος με την ομάδα του διερευνά πώς καλλιεργούνται κάποιες αξίες εντός της κοινωνίας, όπως η εμπιστοσύνη, η διάθεση ανάληψης ευθύνης και ο αλτρουισμός. «Διαπιστώσαμε τη μεγάλη δύναμη της προφορικής παράδοσης, των ιστοριών που ανάγονται στον 19ο αιώνα αλλά ακόμα διηγούμαστε στα παιδιά» καταλήγει, «εν προκειμένω, οι λαοί που μεγαλώνουν με ιστορίες γεμάτες ανατροπές και απρόοπτα, είναι πρόθυμοι να πάρουν ρίσκα».
Το άγνωστο σύμπαν
Με τον μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες άγνωστο σύμπαν της σχιζοφρένειας, από την οποία πάσχει το 0,6-0,7% του παγκόσμιου πληθυσμού ασχολείται για πάνω από δέκα χρόνια ο έτερος βραβευθείς, κ. Παναγιώτης Ρούσσος, αναπληρωτής καθηγητής στο Icahn School of Medicine, Mount Sinai, στον τομέα των Βιοεπιστημών. «Προσπαθούμε να καταλάβουμε την αιτιοπαθογένεση της ασθένειας» λέει στην «Κ» ο κ. Ρούσσος, «η σχιζοφρένεια έχει υψηλή κληρονομικότητα, ωστόσο ενυπάρχει ένας συνδυασμός πολλαπλών γενετικών παραγόντων εντός του γονιδιώματος, που ευθύνονται για την εκδήλωση της ασθένειας». Ωστόσο, κατά 20% επηρεάζουν και περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως πρώιμες στρεσογόνες καταστάσεις στην περίοδο της εγκυμοσύνης. Η έρευνα, ωστόσο, του 40χρονου καθηγητή, επικεντρώνεται στους γενετικούς παράγοντες, αναλύοντας και συγκρίνοντας το DNA χιλιάδων ασθενών και μη ασθενών, ώστε να προσδιοριστούν οι περιοχές του γονιδιώματος που ενοχοποιούνται. «Ευτυχώς, δεν χρειάζεται να κατανοήσουμε 100% το σύνδρομο, κάτι που ίσως ολοκληρωθεί σε 30 χρόνια, για να προχωρήσουμε σε νέες θεραπείες» διαβεβαιώνει ο κ. Ρούσσος, που εκτιμά ότι σε ορίζοντα πενταετίας μπορεί να υπάρξουν νέα σκευάσματα. «Η φιλοσοφία είναι να διαπιστώσουμε, αν ήδη υπάρχοντα φάρμακα για άλλες ασθένειες, π.χ. καρκίνο, μπορούν να έχουν ευεργετική επίδραση στα συμπτώματα της σχιζοφρένειας».
Οι βραβευθέντες
«Η χώρα μας έχει ανάγκη από στήριξη της αριστείας και από πρότυπα στον τομέα των γραμμάτων, και έχει να επιδείξει εξαιρετικούς επιστήμονες εντός και εκτός των συνόρων της», επισήμανε ο 38χρονος Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, καθηγητής Εφαρμοσμένων Επιστημών στο ΜΙΤ, που βραβεύθηκε στον τομέα του. Η εντυπωσιακή πορεία του κ. Δασκαλάκη, που σε ηλικία 27 ετών έλυσε τον γρίφο του Νας, είναι ευρέως γνωστή.
Στο πλήθος των διακρίσεων που έχει λάβει, έρχεται τώρα και μία εξ Ελλάδος από έναν διακεκριμένο θεσμό. «Το βραβείο αντιπροσωπεύει το υψηλότερο επίτευγμα για έναν νέο Ελληνα επιστήμονα», σχολίασε ο έτερος βραβευθείς, κ. Λουκάς Καραμπαρμπούνης, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Mινεσότα, στον τομέα των Κοινωνικών Επιστημών. Η έρευνα του 39χρονου οικονομολόγου αφορά τη μακροοικονομία, τα οικονομικά της εργασίας και τη διεθνή χρηματοδότηση. Συγκεκριμένα, εστιάζει σε θέματα όπως η παγκόσμια πτώση του μεριδίου του εισοδήματος εργασίας, τις ροές κεφαλαίων στη Νότια Ευρώπη, τη μεγάλη ύφεση στην Ελλάδα κ.ά.
Από αριστερά: ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, ο Λουκάς Καραμπαρμπούνης, ο Γιάννης Μπουρμπάκης, ο Στέλιος Μιχαλόπουλος και ο Παναγιώτης Ρούσσος.
«Είμαι ιδιαίτερα συγκινημένος. Το βραβείο αποτελεί μεγάλη διάκριση», ανέφερε ο κ. Γιάννης Μπουρμπάκης, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ, στον τομέα των Βασικών Επιστημών. Ο 40χρονος επιστήμονας, γεννημένος στα Χανιά, από το 2013 είναι επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Χημικής και Πετρελαϊκής Μηχανικής στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ.
Ο κ. Στέλιος Μιχαλόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μπράουν, στον τομέα των Κοινωνικών Επιστημών, συνδυάζει στην έρευνά του τα οικονομικά με τις ανθρωπιστικές επιστήμες. «Εως τώρα είχε αναπτυχθεί η μακροοικονομία, που μελετά την οικονομία των κρατών και η μικροοικονομία που εστιάζει στα άτομα» εξηγεί, «οι οικονομολόγοι όμως δεν είχαν ασχοληθεί με την ενδιάμεση κατηγορία, δηλαδή τις ομάδες στις οποίες ανήκουν οι πολίτες». Η φυλετική ομάδα, η ομιλούσα γλώσσα, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις επηρεάζουν και την οικονομική συμπεριφορά μας. «Προ εικοσαετίας οι οικονομολόγοι είχαν διαπιστώσει ότι τα κράτη, στα οποία επικρατούν οικονομικές ανισότητες, δεν είχαν καλή πορεία» επισημαίνει, «αυτό το είχαν αποδεχθεί ως δεδομένο, χωρίς να αναζητήσουν τις αιτίες». Ο ίδιος έθεσε αυτό το θεμελιώδες ερώτημα, που αποτέλεσε την απαρχή της πρωτότυπης έρευνάς του σχετικά με την επίδραση του παρελθόντος στη σύγχρονη οικονομική ζωή. «Χαρακτηριστικά παραδείγματα συναντούμε στην Αφρική με την έντονη εθνοτική ποικιλομορφία, όπου ενώ στα αστικά κέντρα (π.χ. Γιοχάνεσμπουργκ) αποκομίζει κανείς την αίσθηση ενός κράτους με κανόνες, μόλις λίγα χιλιόμετρα μακρύτερα, η ισχύς του εκάστοτε φύλαρχου μπορεί να είναι τέτοια που να ελέγχει την αστυνόμευση και να καθορίζει τον ρυθμό της οικονομικής ανάπτυξης». Εσχάτως, ο κ. Μιχαλόπουλος με την ομάδα του διερευνά πώς καλλιεργούνται κάποιες αξίες εντός της κοινωνίας, όπως η εμπιστοσύνη, η διάθεση ανάληψης ευθύνης και ο αλτρουισμός. «Διαπιστώσαμε τη μεγάλη δύναμη της προφορικής παράδοσης, των ιστοριών που ανάγονται στον 19ο αιώνα αλλά ακόμα διηγούμαστε στα παιδιά» καταλήγει, «εν προκειμένω, οι λαοί που μεγαλώνουν με ιστορίες γεμάτες ανατροπές και απρόοπτα, είναι πρόθυμοι να πάρουν ρίσκα».
Το άγνωστο σύμπαν
Με τον μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες άγνωστο σύμπαν της σχιζοφρένειας, από την οποία πάσχει το 0,6-0,7% του παγκόσμιου πληθυσμού ασχολείται για πάνω από δέκα χρόνια ο έτερος βραβευθείς, κ. Παναγιώτης Ρούσσος, αναπληρωτής καθηγητής στο Icahn School of Medicine, Mount Sinai, στον τομέα των Βιοεπιστημών. «Προσπαθούμε να καταλάβουμε την αιτιοπαθογένεση της ασθένειας» λέει στην «Κ» ο κ. Ρούσσος, «η σχιζοφρένεια έχει υψηλή κληρονομικότητα, ωστόσο ενυπάρχει ένας συνδυασμός πολλαπλών γενετικών παραγόντων εντός του γονιδιώματος, που ευθύνονται για την εκδήλωση της ασθένειας». Ωστόσο, κατά 20% επηρεάζουν και περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως πρώιμες στρεσογόνες καταστάσεις στην περίοδο της εγκυμοσύνης. Η έρευνα, ωστόσο, του 40χρονου καθηγητή, επικεντρώνεται στους γενετικούς παράγοντες, αναλύοντας και συγκρίνοντας το DNA χιλιάδων ασθενών και μη ασθενών, ώστε να προσδιοριστούν οι περιοχές του γονιδιώματος που ενοχοποιούνται. «Ευτυχώς, δεν χρειάζεται να κατανοήσουμε 100% το σύνδρομο, κάτι που ίσως ολοκληρωθεί σε 30 χρόνια, για να προχωρήσουμε σε νέες θεραπείες» διαβεβαιώνει ο κ. Ρούσσος, που εκτιμά ότι σε ορίζοντα πενταετίας μπορεί να υπάρξουν νέα σκευάσματα. «Η φιλοσοφία είναι να διαπιστώσουμε, αν ήδη υπάρχοντα φάρμακα για άλλες ασθένειες, π.χ. καρκίνο, μπορούν να έχουν ευεργετική επίδραση στα συμπτώματα της σχιζοφρένειας».
Ο Στέλιος Γ. Μιχαλόπουλος του Γεωργίου γεννήθηκε το 1979 και μεγάλωσε στο Άργος. Από το 1997 έως το 2002 φοίτησε στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών όπου και ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό στην Οικονομική Θεωρία. Το 2002 ξεκίνησε τις διδακτορικές σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Brown στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του έτυχε διαφόρων διακρίσεων, όπως η εκλογή του στην Phi Beta Kappa (την παλαιότερη ακαδημαϊκή κοινότητα τιμής στις ΗΠΑ), και υποτροφιών περιλαμβανομένων του Ιδρύματος Fulbright, της PricewaterhouseCoopers, και του Ελληνικού Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών. Από το 2008 μέχρι το 2012 ήταν επίκουρος καθηγητής στο Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Tufts στη Βοστώνη. Το 2012 επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο Brown όπου και το 2016 εξελέγη στη βαθμίδα του Αναπληρωτή Καθηγητή. Το 2011-2012 ήταν μέλος του Ινστιτούτου Προηγμένων Μελετών στο Princeton των ΗΠΑ. Επίσης, έχει διατελέσει επισκέπτης καθηγητής στο Harvard Business School στο INSEAD και ακαδημαϊκός ερευνητής στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Μινεάπολης.
Η έρευνα του επικεντρώνεται στην ανάδειξη των ιστορικών κληρονομιών, του πολιτισμού και της βιογεωγραφίας στη διαμόρφωση της σύγχρονης οικονομικής δυναμικής μιας κοινωνίας.
Η αναγνώριση των θεμελιωδών δυνάμεων που διαμορφώνουν την εξέλιξη των εισοδημάτων σε βάθος χρόνου είναι αναγκαία συνθήκη για την κατανόηση της αποτελεσματικότητας των σημερινών πολιτικών. Στην προσπάθεια μελέτης του τρόπου με τον οποίο η ιστορία ενός τόπου διαμορφώνει την οικονομική δυναμική του, υπάρχει επιλογή μεταξύ μικροοικονομικών αναλύσεων και μακροοικονομικών μελετών. Από τις πρώτες είναι δύσκολο να εξαχθούν γενικά συμπεράσματα ενώ για τις δεύτερες η εμπειρική ταυτοποίηση αποτελεί μια συνεχόμενη πρόκληση. Αναγνωρίζοντας τη θεμελιώδη σημασία των κοινωνικών ομάδων στον προσδιορισμό της ατομικής οικονομικής συμπεριφοράς, η δουλειά του στοχεύει στη γεφύρωση αυτού του χάσματος αναδεικνύοντας τη σπουδαιότητα των εθνοτικών, γλωσσικών και θρησκευτικών ομάδων μέσα σε μία κοινωνία.
Εστιάζοντας στην αλληλεπίδραση μεταξύ πολιτισμικών ομάδων και οικονομικής ανάπτυξης, δημιουργεί καινοτόμες εμπειρικές στρατηγικές που συνδυάζουν ιστορικές, ανθρωπολογικές και γλωσσικές πηγές με μη συμβατικές μετρήσεις οικονομικής δραστηριότητας (όπως τη χρήση δορυφορικών εικόνων φωτεινής πυκνότητας) για τη διεξαγωγή αυστηρών εμπειρικών αναλύσεων.
Η έρευνά του συμβάλλει στα πεδία της οικονομικής ανάπτυξης και της πολιτικής οικονομίας με έμφαση στους παρακάτω τομείς: (I) οι καταβολές και οικονομικές συνέπειες του σχηματισμού εθνολογικών και θρησκευτικών ομάδων, (II) ο ρόλος της αποικιοκρατίας στην ανάπτυξη της Αφρικανικής ηπείρου (III) η σημασία της προφορικής παράδοσης για τη δημιουργία πεποιθήσεων και οικονομικών προτιμήσεων και (IV) οι οικονομικές και πολιτικές συνέπειες προσφυγικών ροών τόσο για τους πρόσφυγες όσο και για τους γηγενείς πληθυσμούς.
Έχει δημοσιεύσει σε κορυφαία επιστημονικά περιοδικά, όπως American Economic Review, Econometrica, Journal of Political Economy και Quarterly Journal of Economics. Με ομιλίες σε πάνω από 100 διεθνή συνέδρια, σε 2 εξ’ αυτών ως κεντρικός ομιλητής, η έρευνά του αναγνωρίστηκε το 2015 με το Βραβείο Αριστείας στις Παγκόσμιες Οικονομικές Υποθέσεις από το Ινστιτούτο Kiel για την Παγκόσμια Οικονομία. Διατελεί μέλος της συντακτικής επιτροπής 4 διεθνών επιστημονικών περιοδικών και έχει συνδιοργανώσει 5 διεθνή επιστημονικά συνέδρια. Ταυτόχρονα είναι επιστημονικός συνεργάτης στο Κέντρο Έρευνας και Οικονομικής Πολιτικής (CEPR) και στο Εθνικό Γραφείο Οικονομικών Ερευνών (NBER). Το ερευνητικό του έργο έχει χρηματοδοτηθεί από διάφορους επιστημονικούς φορείς. Την περίοδο 2017-2020 το Εθνικό Επιστημονικό Ιδρύματος των Η.Π.Α. υποστηρίζει μελέτη του με σκοπό την κατανόηση των μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών της Μικρασιατικής Καταστροφής και της συνεπακόλουθης άφιξης 1,5 εκατομμυρίων προσφύγων στην Ελληνική επικράτεια.
