Μια από τις σημαντικότερες μορφές της νεοελληνικής ιστορίας, μια προσωπικότητα που άφησε το αποτύπωμά της πέραν των συνόρων.
Η δολοφονία του Καποδίστρια σήμανε και το τέλος της πρώτης, εν τω γεννάσθαι, απόπειρας αστικού εκσυγχρονισμού του νεαρού τότε ελληνικού κράτους.
Ομιχλώδες μέχρι και σήμερα, παραμένει το χρονικό της δολοφονίας του Καποδίστρια.
Ο Δ. Κοκκινάκης, ιστορικός ερευνητής, στο βιβλίο του «Ποιοι δολοφόνησαν τον Καποδίστρια;» δηλώνει ότι ασχολήθηκε επί χρόνια με το θέμα της δολοφονίας του κυβερνήτη, μελετώντας όλα τα σχετικά αρχεία της εποχής. Ο Κοκκινάκης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τον Καποδίστρια δεν τον σκότωσαν οι Μαυρομιχαλαίοι, αλλά επρόκειτο για μια συνομωσία στην οποία πρωτοστάτησαν οι Άγγλοι.
Μετά την εκτέλεση του Γεωργίου Μαυρομιχάλη, το θέμα της δολοφονίας του Καποδίστρια, σε συνδυασμό και με τις μεγάλες εθνικές εξελίξεις, άρχισε σιγά-σιγά να λησμονείται, ενώ και οι σχετικές δημοσιεύσεις για συνομωσία σταμάτησαν.
Αξίζει να σημειωθεί και η στάση της αγγλικής κυβέρνησης, η οποία 200 σχεδόν χρόνια μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια, συνεχίζει να θεωρεί τον φάκελο της υπόθεσης που υπάρχει στα Βρετανικά Αρχεία «άκρως απόρρητον», μη επιτρέποντας την πρόσβαση σε αυτόν.
Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια ήταν η πρώτη πολιτική δολοφονία αρχηγού κράτους στη Νεώτερη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδας. Η ανάμιξη της Αγγλίας και της Γαλλίας θεωρείται πλέον δεδομένη. Το νέο ελληνικό κράτος ξεκινούσε τον ελεύθερο βίο του με μία πράξη που αποτελούσε ταυτόχρονα μήνυμα και προειδοποίηση προς κάθε κατεύθυνση.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας έμεινε στο τιμόνι της νεοσύστατης μα εξαθλιωμένης Ελλάδας σχεδόν 45 μήνες. Σε αυτό το διάστημα, μικρότερο από μια σύγχρονη τετραετία μεταξύ δύο εκλογικών αναμετρήσεων, κατορθώνει να αναδιοργανώσει μαζί με τον Δ. Υψηλάντη τον στρατό, να αναγνωριστεί η Ελλάδα ως ανεξάρτητο κράτος με διεύρυνση των συνόρων που οι μεγάλες δυνάμεις πρότειναν, να ιδρύσει παντού δημοτικά σχολεία και ένα διδασκαλείο, να οργανώσει όλους τους παραγωγικούς τομείς με πρώτη τη γεωργία, να εκδιώξει πειρατές και ληστές, να κόψει νόμισμα και να δημιουργήσει τράπεζα και να ξοδέψει σχεδόν όλη του την περιουσία ακόμα και για έργα υποδομής.
Στην προσπάθειά του να συγκροτήσει ένα κράτος από το μηδέν, δημιουργεί ένα συγκεντρωτικό και προσωποπαγές ουσιαστικά σύστημα διακυβέρνησης, αναστέλλοντας το Σύνταγμα, καταργώντας την ελευθεροτυπία και διορίζοντας σε υψηλές θέσεις ανθρώπους της απολύτου εμπιστοσύνης του (τα δύο αδέρφια του στην ουσία). Κανείς δεν τον κατηγορεί βέβαια για απολυταρχική διακυβέρνηση, καθώς μόνο έτσι δεν είναι τα πράγματα: ο Καποδίστριας θαυμάζεται όσο ελάχιστοι από τον λαό, για τον πατριωτισμό και το μεταρρυθμιστικό του έργο.
Το έργο που επιτελέστηκε στα 3,5 χρόνια της διακυβέρνησής του (μέχρι τη δολοφονία του δηλαδή), ήταν τεράστιο σε όγκο και πρωτοφανές σε αξία…
Η δολοφονία του την Κυριακή 27 Σεπτεμβρίου του 1831 στο Ναύπλιο, την πρώτη πρωτεύουσα του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους, έβαλε τέλος στο όραμα της αναμόρφωσης της Ελλάδας που ερχόταν από τα συντρίμμια ενός θλιβερού πολέμου.
Ένα κεφάλαιο έκλεισε για το νέο ελληνικό κράτος.
Αυτός ήταν ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας, ο ανιδιοτελής άνθρωπος που παρέλαβε χάος και έκανε τα πάντα για να φτιάξει κράτος. Κι αυτό το «τα πάντα» ποτέ δεν ήταν πιο κυριολεκτικό: ο Καποδίστριας ήταν ιδιαίτερα λιτοδίαιτος όταν ανέλαβε κυβερνητικά καθήκοντα, καθώς πως ήταν λέει δυνατόν να τρώει καλά όταν ο εξαθλιωμένος λαός γύρω του πεινούσε και ζούσε σε χαλάσματα;
Η πίστη του Κυβερνήτη στην απελευθέρωση της αγαπημένης του πατρίδας, ο πολιτικός του στόχος: «η δημιουργία ενωμένου, συγκεντρωτικού κράτους, που θα απέβλεπε κυρίως στην εξυπηρέτηση των πολλών» και το όνειρό του να αναδιοργανωθεί η διαλυμένη επικράτεια που θα αποτελούσε αργά ή γρήγορα, το νέο κράτος, ας ευχηθούμε να αποτελέσουν για τους σύγχρονους πολιτικούς αλλά και τους πολίτες, δίδαγμα, πρότυπο και αντικείμενο μίμησης.
¨Ας μάθουν τα παιδιά μας σε ποια σοκάκια περπατούν, τριγυρνώντας ανάμεσα στους συγκλονιστικούς μύθους αυτής της πόλης, αλλά και στην ιστορία.¨
Κωνσταντίνα Ρετσινά
Πρόεδρος της «Εταιρείας Ανάδειξης
Πολιτιστικής Κληρονομιάς Αργολίδας»
