Της Petra Pakkanen σε συνεργασία με την ΕΕΦ
Αύγουστος Μαξιμιλιανός Myhrberg (1797–1867): Σουηδός-Φινλανδός Φιλέλληνας, πρότυπο μαχητή της ελευθερίας στη Σκανδιναβία.
Ο Αύγουστος Μαξιμιλιανός Myhrberg ήταν ένας από τους δύο φιλέλληνες που γεννήθηκαν στη Φινλανδία. Γεννήθηκε το 1797 στο Raahe, μια πόλη στη δυτική ακτή της Φινλανδίας. Τα επίσημα έγγραφα αναφέρονται συχνά σε αυτόν ως Σουηδό, αλλά ο θρύλος της ζωής του, ειδικά σε σχέση με τον φιλελληνισμό, συνδέθηκε με την εθνική αφύπνιση της Φινλανδίας, ιδιαίτερα κατά το τελευταίο μέρος του δέκατου ένατου αιώνα.
Αφού φοίτησε στο τοπικό δημοτικό σχολείο της Φινλανδίας, ο Myhrberg στάλθηκε στην Ουψάλα της Σουηδίας, πρώτα σε οικοτροφείο και στη συνέχεια, τον Ιούνιο του 1815, για να εγγραφεί στο πανεπιστήμιο. Μαθαίνουμε, χάρη στη μητέρα του Χριστίνα, ότι αγαπούσε την ιστορία και ότι γνώριζε την αρχαία ελληνική μυθολογία. Το 1820 άφησε πίσω του τις ακαδημαϊκές σπουδές του για να ολοκληρώσει μια γενική στρατιωτική θητεία στη Σουηδία, προκειμένου να εκπληρώσει την επιθυμία του να γίνει στρατιώτης.
Έφυγε από τη Σουηδία το 1823 για να ξεκινήσει μια καριέρα ως μαχητής της ελευθερίας που διήρκεσε περισσότερο από μια δεκαετία. Το όνειρό του να γίνει μαχητής της ελευθερίας θα μπορούσε να αντηχεί τον θαυμασμό του Myhrberg για τον Ναπολέοντα και ίσως πυροδοτήθηκε από τις ειδήσεις για τις επαναστάσεις στη Νότια Αμερική, την Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα. Τα κίνητρα πίσω από την απόφαση του Myhrberg να ενταχθεί στον Ελληνικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας, ήταν ένας συνδυασμός ιδεαλισμού και νεανικής επιθυμίας για περιπέτεια, αν και είναι δύσκολο να συγκεντρωθούν οι πραγματικοί λόγοι από την μεταγενέστερη βιογραφική αφήγηση που συχνά ήταν επιρρεπής στην εξιδανίκευση των ιστορικών λόγων για χάριν άλλων ιδεών, συνδεδεμένων με τις περιστάσεις. Ωστόσο, είναι δυνατόν να ακολουθήσουμε το μονοπάτι του στρατιώτη Myhrberg και την πορεία του προς την Ελλάδα, μέσω της Ισπανίας και της Γαλλίας, υπό το φως του αρχειακού υλικού και να μελετήσουμε τη φιλελληνική του σταδιοδρομία στην Ελλάδα από το 1825 έως το 1831 (αν και το ιστορικό αρχείο δεν συμφωνεί πάντα με αυτά που λέγονται στον ηρωποιημένο «μύθο» για τη ζωή του μαχητή της ελευθερίας).
Ο Myhrberg προσλήφθηκε στη Μασσαλία στο ιππικό του Γάλλου συνταγματάρχη και Φιλέλληνα Charles Fabvier ως στρατιώτης και ξεκίνησε τη φιλελληνική του δράση στην Ελλάδα το 1825 στο ιππικό του συνταγματάρχη Regnault de St. Jean d′Angely. Τα επόμενα έξι χρόνια που πέρασε ο Myhrberg στην Ελλάδα, ανέβηκε στην ιεραρχία, υπηρέτησε ως υπασπιστής του Fabvier, του στρατηγού Thomas Gordon, του συνταγματάρχη Karl Wilhelm von Heideck και κατέληξε να κατέχει την θέση του Διοικητή του φρουρίου στο Παλαμήδι, στο Ναύπλιο για ενάμισι χρόνο (1829-31).
Συμμετείχε στις ακόλουθες μάχες και εκστρατείες:
- στην Εύβοια (1826),
- στο Χαϊδάρι (1826 και 1827) για να ανακουφίσει την πολιορκημένη Αθήνα, όπου και τραυματίστηκε,
- στο Cape Colias (για το οποίο άφησε έναν απολογισμό από πρώτο χέρι, στα αρχεία BSA Finlay στην Αθήνα),
- στην χερσαία επιχείρηση του Φαλήρου (1827), και
- στην εκστρατεία στην Χίο (1827-28).
Επιπλέον, σύμφωνα με τον θρύλο που έχει καλλιεργηθεί για την ζωή του, ο Myhrberg λέγεται ότι ήταν παρών στο Μεσολόγγι, όπου φρουρούσε την μπροστινή πόρτα του Λόρδου Βύρωνος, όταν αυτός πέθανε τον Απρίλιο του 1824 και στην Ακρόπολη της Αθήνας κατά την πολιορκία της το 1826-27. Τα δύο αυτά επεισόδια αποτελούν μέρος της θρυλικής βιογραφίας του Myhrberg. Οι βιβλιογραφικές αυτές λεπτομέρειες είναι ιστορικά αδύνατες, όμως είναι ιστοριογραφικά σημαντικές. Το 1829 ο Κυβερνήτης Καποδίστριας διόρισε τον Myhrberg διοικητή του φρουρίου στο Παλαμήδι του Ναυπλίου.
HUFFPOST GR Επιστολή διορισμού του Myhrberg στη θέση του Διοικητή του Παλαμηδίου υπογεγραμμένη εξ ονόματος του Κυβερνήτη Καποδίστρια από τον στρατηγό Πίζα (Εθνικά Αρχεία της Σουηδίας: Maximilian Myhrberg).
Το 1831, ο Myhrberg αποχώρησε από την Ελλάδα και σχεδίαζε να προσφερθεί εθελοντικά ως μαχητής της ελευθερίας στην εξέγερση της Πολωνίας εναντίον της Ρωσίας. Το αν συμμετείχε στον πολωνικό αγώνα είναι αβέβαιο, αν και έχουμε πολλές ιστορίες ηρωοποίησης για τις πράξεις του στην Πολωνία και τη Γαλλία, όπου ο Myhrberg φαίνεται να έχει περάσει ένα σημαντικό μέρος από τη δεκαετία του 1830 μετά τη φιλελληνική του σταδιοδρομία. Το 1834 ο Myhrberg παρασημοφορήθηκε από τον Βασιλέα Όθωνα με τον Σταυρό του Σωτήρος (Ιστορικά Αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών, Αθήνα 42.113 με ημερομηνία Αθήνα 15/27 Μαρτίου 1835). Ο Βασιλέας της Σουηδίας τον όρισε Ταγματάρχη, και το 1842 και του έδωσε τον τίτλο του Ιππότη (Knight of the Order of the Swords). Από το καλοκαίρι του 1843, ο Myhrberg πέρασε σχεδόν πέντε χρόνια ως γραμματέας του τοπικού Συμβουλίου στο νησί του Αγίου Βαρθολομαίου στις Δυτικές Ινδίες, ένα νησί που αποτελούσε σουηδική αποικία και ελεύθερο λιμάνι μέχρι το 1878. Ο Myhrberg πέθανε στη Στοκχόλμη στις 31 Μαρτίου 1867 και το σουηδικό κράτος του προσέφερε μία επίσημη ταφή, με πλήρεις στρατιωτικές τιμές στο νεκροταφείο της Εκκλησίας Johannes στην κεντρική Στοκχόλμη.
Ένας πλούτος διαφόρων τύπων πρωτογενών πηγών μας παρέχει γνώσεις σχετικά με τον Φιλέλληνα Myhrberg. Αρχειακό υλικό με πολλές επιστολές αλληλογραφίας, συμπεριλαμβανομένων πολλών συστατικών επιστολών από τους ανωτέρους του, βρίσκονται κατατεθειμένα σε αρχεία στη Σουηδία, τη Φινλανδία, την Ελλάδα και τη Γαλλία. Παρέχουν κυρίως ιστορικά στοιχεία για τον Myhrberg, ανεξάρτητα από το ότι το διατηρημένο υλικό που γράφτηκε από τον ίδιο τον Myhrberg είναι λιγοστό. Άφησε τέσσερεις διαφορετικές μαρτυρίες για τη ζωή του, αλλά ακόμη και εντός και μεταξύ των μαρτυριών αυτών, υπάρχουν αντικρουόμενες και μη συμβατές πληροφορίες, ιδιαίτερα σε σύγκριση με την επίσημη ελληνική μαρτυρία.
Αυτή πιθανότατα του παρασχέθηκε λίγο πριν φύγει από τη χώρα το 1831 ή του την έστειλαν αργότερα μαζί με, για παράδειγμα, το παράσημο του Σταυρού του Σωτήρος, και τα σχετικά πιστοποιητικά (Σουηδικά Εθνικά Αρχεία, Στοκχόλμη: Maximilian Myhrberg).
Το 1831, ο Myhrberg αποχώρησε από την Ελλάδα και σχεδίαζε να προσφερθεί εθελοντικά ως μαχητής της ελευθερίας στην εξέγερση της Πολωνίας εναντίον της Ρωσίας. Το αν συμμετείχε στον πολωνικό αγώνα είναι αβέβαιο, αν και έχουμε πολλές ιστορίες ηρωοποίησης για τις πράξεις του στην Πολωνία και τη Γαλλία, όπου ο Myhrberg φαίνεται να έχει περάσει ένα σημαντικό μέρος από τη δεκαετία του 1830 μετά τη φιλελληνική του σταδιοδρομία. Το 1834 ο Myhrberg παρασημοφορήθηκε από τον Βασιλέα Όθωνα με τον Σταυρό του Σωτήρος (Ιστορικά Αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών, Αθήνα 42.113 με ημερομηνία Αθήνα 15/27 Μαρτίου 1835). Ο Βασιλέας της Σουηδίας τον όρισε Ταγματάρχη, και το 1842 και του έδωσε τον τίτλο του Ιππότη (Knight of the Order of the Swords). Από το καλοκαίρι του 1843, ο Myhrberg πέρασε σχεδόν πέντε χρόνια ως γραμματέας του τοπικού Συμβουλίου στο νησί του Αγίου Βαρθολομαίου στις Δυτικές Ινδίες, ένα νησί που αποτελούσε σουηδική αποικία και ελεύθερο λιμάνι μέχρι το 1878. Ο Myhrberg πέθανε στη Στοκχόλμη στις 31 Μαρτίου 1867 και το σουηδικό κράτος του προσέφερε μία επίσημη ταφή, με πλήρεις στρατιωτικές τιμές στο νεκροταφείο της Εκκλησίας Johannes στην κεντρική Στοκχόλμη.
Ένας πλούτος διαφόρων τύπων πρωτογενών πηγών μας παρέχει γνώσεις σχετικά με τον Φιλέλληνα Myhrberg. Αρχειακό υλικό με πολλές επιστολές αλληλογραφίας, συμπεριλαμβανομένων πολλών συστατικών επιστολών από τους ανωτέρους του, βρίσκονται κατατεθειμένα σε αρχεία στη Σουηδία, τη Φινλανδία, την Ελλάδα και τη Γαλλία. Παρέχουν κυρίως ιστορικά στοιχεία για τον Myhrberg, ανεξάρτητα από το ότι το διατηρημένο υλικό που γράφτηκε από τον ίδιο τον Myhrberg είναι λιγοστό. Άφησε τέσσερεις διαφορετικές μαρτυρίες για τη ζωή του, αλλά ακόμη και εντός και μεταξύ των μαρτυριών αυτών, υπάρχουν αντικρουόμενες και μη συμβατές πληροφορίες, ιδιαίτερα σε σύγκριση με την επίσημη ελληνική μαρτυρία.
Αυτή πιθανότατα του παρασχέθηκε λίγο πριν φύγει από τη χώρα το 1831 ή του την έστειλαν αργότερα μαζί με, για παράδειγμα, το παράσημο του Σταυρού του Σωτήρος, και τα σχετικά πιστοποιητικά (Σουηδικά Εθνικά Αρχεία, Στοκχόλμη: Maximilian Myhrberg).
Ένας μεγάλος αριθμός άρθρων από εφημερίδες από τον φινλανδικό και σουηδικό τύπο από τη δεκαετία του 1820 έως σήμερα, αφηγείται κυρίως τα κατορθώματα του θρυλικού Myhrberg. Τα περισσότερα από αυτά γράφτηκαν αμέσως μετά το θάνατό του και ως εκ τούτου συμβάλλουν στην καλλιέργεια του προσωπικού αφηγήματος. Υπάρχει μια σειρά σχετικά πρώιμων αναφορών στον σημαντικό αυτό Φιλέλληνα, από ανθρώπους που τον γνώριζαν από πρώτο χέρι. Μέχρι το τελευταίο μέρος του 19ου αιώνα, οι πρώτες ξεχωριστές βιογραφίες για τη ζωή του Myhrberg γράφτηκαν στη Φινλανδία και τη Σουηδία. Εκτός από αυτές, υπάρχουν ιστορίες περιπέτειας (ιδιαίτερα «για αγόρια»), κάποια επική ποίηση και ακόμη και ένα πρόσφατο μυθιστόρημα.
HUFFPOST GRΕξώφυλλο των «ιστοριών περιπέτειας για αγόρια», Arvid Lydecken Murad Bey «Raahen poika». Suomalaisen vapaustaistelijan seikkailuja Kreikassa (1935) (Murad Bey «Το αγόρι από το Raahe». Περιπέτειες του Φινλανδού Φιλέλληνα Μαχητή στην Ελλάδα)
Μεταξύ των συγγραφέων των διαφορετικών κειμένων σχετικά με τον Myhrberg, έχουμε μια σειρά από τα πλέον εξέχοντα πρόσωπα στην ιστορία της Φινλανδίας. Για παράδειγμα, ο εθνικός φιλόσοφος J.V. Snellman, ο ποιητής Johan Ludwig Runeberg, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Zacharias Topelius (ο οποίος έγραψε τη γνωστή ιστορία «Ένα αγόρι από το Raahe»), και ο ποιητής και πολιτιστική φιγούρα Fredrik Cygnaeus.
Η ηρωική φήμη του Myhrberg αναπτύχθηκε μέσω των λιγότερο τυπικών πρακτικών της κοινωνικής, πολιτιστικής και πολιτικής ζωής, της αφήγησης ιστοριών, διαδόσεων, των ειδήσεων και της κυκλοφορίας λογοτεχνίας σχετικά με τις περιπέτειες του στις εφημερίδες. Οι ηρωιοποιημένες βιογραφίες του Myhrberg εμφανίζονται σε πιο κωδικοποιημένη μορφή στις νεκρολογίες του, στην κρατική κηδεία που έλαβε χώρα και αργότερα σε ομιλίες που δόθηκαν προς τιμήν του.
Τέλος, η ζωή του Myhrberg, περισσότερο ή λιγότερο θρυλική και μυθική, χρησιμοποιήθηκε συνεχώς για την διαφώτιση του κοινού, όπου οι δράσεις του και η εξιδανικευμένη persona του, υιοθετήθηκαν ως πρότυπο για έναν ηθικά σωστό, ανιδιοτελή και ευγενή τρόπο ζωής, ιδίως στη διαδικασία οικοδόμησης ενός εθνικού μύθου. Με αυτόν τον τρόπο ο μύθος της ζωής του, ειδικά σε σχέση με τον φιλελληνισμό, συνδέθηκε με την εθνική αφύπνιση της Φινλανδίας, ιδιαίτερα κατά το τελευταίο μέρος του 19ου αιώνα. Ο Myhrberg έγινε, πράγματι, μια από τις πιο θρυλικές προσωπικότητες της πρώιμης σύγχρονης φινλανδικής ιστορίας.
Μεταξύ των συγγραφέων των διαφορετικών κειμένων σχετικά με τον Myhrberg, έχουμε μια σειρά από τα πλέον εξέχοντα πρόσωπα στην ιστορία της Φινλανδίας. Για παράδειγμα, ο εθνικός φιλόσοφος J.V. Snellman, ο ποιητής Johan Ludwig Runeberg, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Zacharias Topelius (ο οποίος έγραψε τη γνωστή ιστορία «Ένα αγόρι από το Raahe»), και ο ποιητής και πολιτιστική φιγούρα Fredrik Cygnaeus.
Η ηρωική φήμη του Myhrberg αναπτύχθηκε μέσω των λιγότερο τυπικών πρακτικών της κοινωνικής, πολιτιστικής και πολιτικής ζωής, της αφήγησης ιστοριών, διαδόσεων, των ειδήσεων και της κυκλοφορίας λογοτεχνίας σχετικά με τις περιπέτειες του στις εφημερίδες. Οι ηρωιοποιημένες βιογραφίες του Myhrberg εμφανίζονται σε πιο κωδικοποιημένη μορφή στις νεκρολογίες του, στην κρατική κηδεία που έλαβε χώρα και αργότερα σε ομιλίες που δόθηκαν προς τιμήν του.
Τέλος, η ζωή του Myhrberg, περισσότερο ή λιγότερο θρυλική και μυθική, χρησιμοποιήθηκε συνεχώς για την διαφώτιση του κοινού, όπου οι δράσεις του και η εξιδανικευμένη persona του, υιοθετήθηκαν ως πρότυπο για έναν ηθικά σωστό, ανιδιοτελή και ευγενή τρόπο ζωής, ιδίως στη διαδικασία οικοδόμησης ενός εθνικού μύθου. Με αυτόν τον τρόπο ο μύθος της ζωής του, ειδικά σε σχέση με τον φιλελληνισμό, συνδέθηκε με την εθνική αφύπνιση της Φινλανδίας, ιδιαίτερα κατά το τελευταίο μέρος του 19ου αιώνα. Ο Myhrberg έγινε, πράγματι, μια από τις πιο θρυλικές προσωπικότητες της πρώιμης σύγχρονης φινλανδικής ιστορίας.
Δηλώνει επίσης:
“Le soussigné déclare que Mr. Myrberg, suédois, a servi sous mes ordres en Grèce avec [.] une bravoure et un désintéressement digne des plus grandes éloges, qu’ayant voulu dès son arrivée en 1824 donner le noble et utile exemple de s’enrôler comme simple Cavalier il acquit tous les grades jusqu’à celui de Capitaine par son seul mérite, enfin que tous les étrangers qui ont servi sous mes Ordres en Grèce, nul mieux que Mr. Myrberg n’a mérité l’estime et l’amitié des habitantes et des Soldats [.]”.
(Μετάφραση στα Ελληνικά: ”Ο υπογεγραμμένος δηλώνει ότι ο κ. Myrberg, Σουηδός, υπηρέτησε υπό τις διαταγές μου στην Ελλάδα με [.] Γενναίος και ανιδιοτελής που αξίζει τους υψηλότερους επαίνους, που ήθελε από την άφιξή του το 1824 να δώσει το ευγενές και χρήσιμο παράδειγμα να εγγραφεί ως απλός Ιππέας, απέκτησε όλους τους βαθμούς μέχρι του Λοχαγού, μόνο με την αξία του, και τέλος από όλους τους ξένους που υπηρέτησαν υπό τις διαταγές μου στην Ελλάδα, κανείς εκτός από τον κ. Myrberg δεν άξιζαν περισσότερο την εκτίμηση και τη φιλία των κατοίκων και των στρατιωτών [.] ”.)
