Ο Πρόεδρος της Βουλής, εγκαινιάζοντας την Έκθεση ανέφερε:
"Σεβασμιότατε,
κύριε Δήμαρχε που μας φιλοξενείτε σε αυτόν τον ιστορικό τόπο και χώρο,
κύριοι συνάδελφοι στη Βουλή και στην Ευρωβουλή,
κύριε πρώην συνάδελφε,
Τι είναι ιστορικό εδώ; Είναι ιστορικός ο τόπος, είναι ιστορικός ο χώρος και είναι και η ιστορία του Κοινοβουλευτισμού. Δηλαδή η ιστορία του αντιπροσωπευτικού συστήματος στην Ελλάδα τους τελευταίους δύο αιώνες, μέσα από το οποίο αντιπροσωπευτικό σύστημα ορίσαμε υπεύθυνα ή ενίοτε λιγότερο υπεύθυνα την μοίρα μας, αλλά που το τελικό αποτέλεσμα αυτής της περίπου δύο αιώνων ιστορίας οδήγησε στο να τριπλασιάσουμε εδαφικά τη χώρα, από 45.000τ.μ. η Ελλάδα είναι 132.000τ.μ., και να δεκαπενταπλασιάσουμε τον πληθυσμό της.
Όλη αυτή η επική εξέλιξη των τελευταίων δύο αιώνων έγινε κυριότατα μέσω κοινοβουλευτικού καθεστώτος. Οι ρίζες αυτού του κοινοβουλευτικού καθεστώτος πηγάζουν απ’ την περιοχή σας. Εδώ είχαμε το πρώτο σύνταγμα στην ανατολή του 1822, στη Νέα Επίδαυρο, εδώ στην Πελοπόννησο είχαμε το δεύτερο σύνταγμα, εδώ είχαμε τις πρώτες προσπάθειας σύνταξης μιας πολιτείας. Εδώ μέσα έγιναν επί δύο χρόνια οι συνεδριάσεις της πρώτης Βουλής, από ένα λαό ο οποίος αγνοούσε όλη αυτή τη λειτουργία λόγω της σκλαβιάς πολλών αιώνων και που ωστόσο το αδάμαστο ένστικτο αυτού του λαού αλλά και διαπαιδαγώγηση που έλαβε, κατάφεραν να τον κάνουν να μπορέσει να κατανοήσει και τις ανάγκες της εποχής και τα συμφέροντά του τα πολιτικά, εν σχέσει με την εξωτερική πολιτική και τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να επιδιώξει τους στόχους του, οι οποίοι τα πρώτα πολλά χρόνια μετά τη σύσταση του Ελληνικού Κράτους ήταν κυρίως στόχοι εδαφικοί, η Μεγάλη Ιδέα, μετά τη Μεγάλη Ιδέα οι στόχοι ήταν κυρίως αναπτυξιακοί, προκοπής, ευημερίας και επιδιώχθηκαν κυρίως μετά τη Μικρασιατική καταστροφή.
Ο κοινοβουλευτισμός στην Ελλάδα ενώ ήταν, εν σχέσει με άλλες χώρες, νεοφυής, είχε πολύ σωστή απόδοση και τήρησε σωστά τις ισορροπίες. Η Ελλάδα την εποχή εκείνη έπρεπε να συμβαδίσει με τα συμφέροντα εκείνων των χωρών ή εκείνης της χώρας η οποία θα είχε κυρίαρχο ρόλο στην επίλυση του περίφημου και ακανθώδους Ανατολικού Ζητήματος. Στην τύχη δηλαδή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά την πτώση της, μετά τη μείωσή της. Και παρά τις δυσκολίες, παρά την αγραμματοσύνη, παρά τους αιώνες σκλαβιάς, μπορέσαμε να εναρμονιστούμε με τη σωστή πλευρά της ιστορίας και να αντλήσουμε τα όσα οφέλη καταφέραμε να αντλήσουμε.
Κι επειδή και σήμερα παρακολουθούμε θέματα που έχουν να κάνουν με την επιθετικότητα πλέον της Τουρκίας, εν ονόματι πλέον μιας παρωδίας επανόδου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κι επειδή και σήμερα παρακολουθούμε διπλωματικές προσπάθειες να εκτυλίσσονται σε αυτό το πεδίο, και βλέπουμε και συμπαραστάσεις και παρεμβάσεις του διεθνούς παράγοντα, θα θυμηθούμε ότι την περίοδο του πρόδρομου κοινοβουλευτισμού στην Ελλάδα αυτός ο ξένος παράγων είχε πλήρως κατανοηθεί από εκείνους οι οποίοι τότε ήταν ή παραστάτες ή κυβερνώντες (παραστάτες ήταν οι τότε βουλευτές). Και προσέξτε την ειρωνεία αλλά και τον ρεαλισμό του πράγματος: πως αυτοί οι άνθρωποι που ήταν περίπου ξυπόλητοι, αντιλαμβανόντουσαν αυτό που σήμερα θα λέγαμε διεθνείς προσανατολισμοί και διεθνείς ισορροπίες. Ο πλοίαρχος της φρεγάτας -δίκροτα τα λέγαν τότε- που έφερε τον Καποδίστρια στην Ελλάδα, στο Ναύπλιο πρώτα και στην Αίγινα αμέσως μετά, ήταν ο Γουίλιαμ Πάρκερ. Αυτόν όρισε ο Κόδριγκτον, ο νικητής του Ναβαρίνου, ο αρχηγός του βρετανικού στόλου στη Μεσόγειο θάλασσα, να φέρει τον Καποδίστρια, τον πρώτο Κυβερνήτη στην Ελλάδα, αρχές του 1828.
Και για να καταλάβετε τη διαφορά ενημέρωσης που είχαν τότε οι άνθρωποι από την ενημέρωση που έχουμε εμείς σήμερα, που είναι τόσο πλήρης και καμία φορά τόσο παραπειστική που μας οδηγεί να θυμόμαστε γεγονότα που ίσως και να μην έχουν συμβεί ποτέ, τότε ο Καποδίστριας ερχόμενος στην Ελλάδα πέρασε διαδοχικά απ’ τις μεγάλες αυλές: Πρωσία, Βερολίνο, Παρίσι, Αγγλία και μέσω Ανκόνας και μέσω Μάλτας τελικά ήρθε εδώ. Έμαθε για το Ναβαρίνο ένα μήνα μετά. Πληροφορήθηκε στην Ανκόνα, όπου καθυστέρησε λόγω τρικυμίας να φύγει τον Νοέμβριο του 1827, ότι είχε γίνει το Ναβαρίνο, το οποίο είχε γίνει τον Οκτώβριο.
Κι όταν τον έφεραν εδώ οι Άγγλοι, του έκαναν ένα μάθημα κυνισμού και ρεαλισμού λέγοντάς του ο Πάρκερ αυτό που του είχε πει ο Κόδριγκτον, ότι εμείς δεν είμαστε ιδιαίτερα φιλέλληνες ή ιδιαίτερα φιλότουρκοι. Εμείς θέλουμε να τηρήσουμε τη συμφωνία του Λονδίνου. Την συμφωνία δηλαδή η οποία ένα χρόνο πριν είχε αναγνωρίσει την αυτονομία της Ελλάδας. Κι επειδή η συμφωνία του Λονδίνου έκλινε προς το συμφέρον της Ελλάδας, εμείς οι του ναυτικού θα τιμήσουμε αυτή τη συμφωνία, θα προτιμήσουμε την Ελλάδα επειδή η χώρα μας, η αυτοκρατορία μας και τα συμφέροντά της ταυτίζονται αυτή τη στιγμή με την Ελλάδα. Κι ο Καποδίστριας, έμπειρος διπλωμάτης, όχι απλώς κατανόησε αυτή την πραγματικότητα, αλλά προσπάθησε να την μετουσιώσει σε πράξη και να επωφεληθεί από αυτή την ταύτιση συμφερόντων για να μπορέσει να πετύχει τους στόχους του. Όπως έκαναν πριν και μετά άλλοι κι όπως αυτοί οι πρώτοι ξυπόλητοι παραστάτες αγωνιστές και βουλευτές εκείνης της περιόδου σιγά σιγά καταλάβαιναν και προσανατόλιζαν τα συμφέροντα της χώρας όχι τόσο προς ρομαντικές αλλά προς ρεαλιστικές εξελίξεις, οι οποίες με πισωγυρίσματα αλλά και με πορείες προς τα μπροστά οδήγησαν την Ελλάδα στα πεπρωμένα της.
Για την ειρωνεία της ιστορίας θα σας πω ότι αυτός ο Πάρκερ, ο οποίος έφερε τον Καποδίστρια στην Ελλάδα, μετά από 22-23 χρόνια ήταν, ναύαρχος πια, που πρωτοστάτησε το 1850 για το ναυτικό αποκλεισμό του Πειραιά και των Αθηνών σε μια ταπεινωτική για την Ελλάδα συμπεριφορά της Μ. Βρετανίας λόγω του ότι είχε θεωρηθεί ότι η Ελλάδα είχε αδικήσει έναν Βρετανό υπήκοο κι έπρεπε να του δώσουν μια αποζημίωση, κι αφού δεν του έδωσαν αποζημίωση απεκλείσθη ο Πειραιάς για περίπου ένα δίμηνο. Ο ίδιος Πάρκερ! Και το λέω αυτό για να καταλάβουμε αυτό που είχε πει ο μεγάλος Ελευθέριος Βενιζέλος, ότι για τα κράτη δεν υπάρχουν δικαιώματα ή δίκαια, υπάρχουν συμφέροντα.
Κι όμως, αυτοί οι άνθρωποι εδώ μέσα, χωρίς καμία πολιτική εκπαίδευση, χωρίς καμία πολιτική προπαίδευση, όλη αυτή την ρεαλιστική αντιμετώπιση της διεθνούς πραγματικότητας την προσέθεσαν στην ακατάβλητη προσπάθεια που έκαναν για να απελευθερώσουν τη χώρα. Υπήρξαν ταυτόχρονα και αγωνιστές και ρεαλιστές, πίστεψαν και στο όνειρο αλλά και στον πραγματισμό. Κι αυτός ο συνδυασμός ακατάβλητου ηρωισμού και πολιτικότητας οδήγησε στο θαύμα της νέας Ελλάδας, το οποίο υπηρετήθηκε πολιτικά μέσα από τον κοινοβουλευτισμό τα τελευταία σχεδόν διακόσια χρόνια.
Για την ειρωνεία της ιστορίας θα σας πω ότι αυτός ο Πάρκερ, ο οποίος έφερε τον Καποδίστρια στην Ελλάδα, μετά από 22-23 χρόνια ήταν, ναύαρχος πια, που πρωτοστάτησε το 1850 για το ναυτικό αποκλεισμό του Πειραιά και των Αθηνών σε μια ταπεινωτική για την Ελλάδα συμπεριφορά της Μ. Βρετανίας λόγω του ότι είχε θεωρηθεί ότι η Ελλάδα είχε αδικήσει έναν Βρετανό υπήκοο κι έπρεπε να του δώσουν μια αποζημίωση, κι αφού δεν του έδωσαν αποζημίωση απεκλείσθη ο Πειραιάς για περίπου ένα δίμηνο. Ο ίδιος Πάρκερ! Και το λέω αυτό για να καταλάβουμε αυτό που είχε πει ο μεγάλος Ελευθέριος Βενιζέλος, ότι για τα κράτη δεν υπάρχουν δικαιώματα ή δίκαια, υπάρχουν συμφέροντα.
Κι όμως, αυτοί οι άνθρωποι εδώ μέσα, χωρίς καμία πολιτική εκπαίδευση, χωρίς καμία πολιτική προπαίδευση, όλη αυτή την ρεαλιστική αντιμετώπιση της διεθνούς πραγματικότητας την προσέθεσαν στην ακατάβλητη προσπάθεια που έκαναν για να απελευθερώσουν τη χώρα. Υπήρξαν ταυτόχρονα και αγωνιστές και ρεαλιστές, πίστεψαν και στο όνειρο αλλά και στον πραγματισμό. Κι αυτός ο συνδυασμός ακατάβλητου ηρωισμού και πολιτικότητας οδήγησε στο θαύμα της νέας Ελλάδας, το οποίο υπηρετήθηκε πολιτικά μέσα από τον κοινοβουλευτισμό τα τελευταία σχεδόν διακόσια χρόνια.
Κλείνω λέγοντας το εξής, το οποίο βλέπουμε στην Έκθεση: Οι θεσμοί στην Ελλάδα, τα συντάγματα δηλαδή, οι κανονισμοί, αυτά που ήταν γραμμένα, ήταν πάντα προχωρημένα, πρωτοποριακά. Η πραγματικότητα ήταν συνήθως πίσω από τις προχωρημένες διακηρύξεις. Είμασταν δηλαδή πολύ καλοί στα γράμματα, αλλά υστερούσαμε στην εφαρμογή, στα πράγματα. Είναι αυτό που λένε πολλοί «άλλα λέν’ τα γράμματα κι άλλα λέν’ τα πράγματα». Τα συντάγματα ήταν από τα πιο φιλελεύθερα και τα πιο προηγμένα της Ευρώπης. Ο τρόπος που το πολίτευμα είχε διαρθρωθεί ήταν πρωτοποριακός, αλλά ήταν τέτοιες οι ρίζες του πελατειακού συστήματος και άλλων αδυναμιών που ήρχοντο από τις εκατονταετίες σκλαβιάς, που αυτές οι δύο πραγματικότητες συγκρούονταν διαρκώς εις βάρος του ιδεώδους. Και τελικά αντελήφθημεν ότι για να λειτουργήσουν οι θεσμοί πρέπει να ξεπεράσουμε τη βασική μας αδυναμία, δηλαδή τη φτώχεια. Για να δανειστώ ένα όνομα που προέρχεται από εδώ αλλά που συμβολίζει τη φτώχεια στην Ελλάδα. Όταν αντιληφθήκαμε ότι αν ξεπεράσουμε τη μοίρα της Ψωροκώσταινας, τότε θα μπορέσουν οι θεσμοί να ταυτιστούν με την πραγματικότητα και να μην είναι κενά γράμματα, τότε η χώρα μας άρχισε να εφαρμόζει στην πράξη και την θεσμική της πρωτοπορία. Με αποκορύφωμα ταύτισης πρακτικής εφαρμογής και θεωρητικής κατασκευής το τελευταίο σύνταγμα του 1975, το οποίο εφαρμόζεται εδώ και πάνω από τέσσερις δεκαετίες σε μια ανεπτυγμένη πια χώρα, η οποία παρά τα πισωγυρίσματα είναι η πρώτη φορά που απολαμβάνει και προχωρημένους θεσμούς και οικονομική ανάπτυξη κι επίπεδο, να έχει εγκαταλείψει την προαιώνια μοίρα της πενίας.
Κλείνω λέγοντας πως αυτή η πορεία του οραματισμού και του ρεαλισμού, αυτή η πορεία της προσαρμοστικότητας και της εγκατάλειψης της προαιώνιας πενίας έγινε μέσα από τον κοινοβουλευτισμό. Έγινε δηλαδή μέσα από το ότι εμείς ορίζουμε τη μοίρα μας. Είναι μια υπερήφανη παραδοχή η οποία μας οδηγεί στο να αναλάβουμε και να απολαύσουμε μια σπάνια γοητεία την οποία συνήθως αρνούμαστε να απολαύσουμε γιατί τη φοβόμαστε αυτή τη γοητεία της ευθύνης. Ο κοινοβουλευτισμός είναι ο καθρέφτης μας και ό,τι στον κοινοβουλευτισμό δεν μας αρέσει δεν είναι για να γκρεμίσουμε τον κοινοβουλευτισμό αλλά για να τον βελτιώσουμε. Εμείς ακριβώς που ως πολίτες έχουμε την ευθύνη των επιλογών.
Κλείνω λέγοντας πως αυτή η πορεία του οραματισμού και του ρεαλισμού, αυτή η πορεία της προσαρμοστικότητας και της εγκατάλειψης της προαιώνιας πενίας έγινε μέσα από τον κοινοβουλευτισμό. Έγινε δηλαδή μέσα από το ότι εμείς ορίζουμε τη μοίρα μας. Είναι μια υπερήφανη παραδοχή η οποία μας οδηγεί στο να αναλάβουμε και να απολαύσουμε μια σπάνια γοητεία την οποία συνήθως αρνούμαστε να απολαύσουμε γιατί τη φοβόμαστε αυτή τη γοητεία της ευθύνης. Ο κοινοβουλευτισμός είναι ο καθρέφτης μας και ό,τι στον κοινοβουλευτισμό δεν μας αρέσει δεν είναι για να γκρεμίσουμε τον κοινοβουλευτισμό αλλά για να τον βελτιώσουμε. Εμείς ακριβώς που ως πολίτες έχουμε την ευθύνη των επιλογών.
Εάν κάτι δεν μας αρέσει στον κοινοβουλευτισμό είναι στο χέρι μας να το διορθώσουμε. Και θα δείτε στην Έκθεση, με ένα συγκλονιστικό παράδειγμα, ότι η Βουλή δεν είναι όπως συκοφαντήθηκε τα τελευταία χρόνια: ένας τόπος δηλαδή όπου κάποιοι προνομιούχοι τσακώνονται ενώ ο λαός υποφέρει. Δεν είναι έτσι. Η Βουλή είναι ένας τόπος όπου πολλά μεγάλα έργα πρωτοαναφέρθηκαν, όπως η γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου. Θα δείτε πότε πρωτοειπώθηκε στη Βουλή αυτή η ιδέα, πως μετά από ιδέα έγινε μελέτη, πως από μελέτη έγινε διακήρυξη, πως από διακήρυξη έγινε προκήρυξη και πως από προκήρυξη έγινε γέφυρα. Θα δείτε δηλαδή πώς τα λόγια γίνονται έργα και θα καταλάβετε μέσα από αυτή την Έκθεση ότι το τεράστιο επιχείρημα του κοινοβουλευτισμού είναι η λαϊκή κυριαρχία. Είναι η ευθύνη που ο καθένας θα πρέπει να νιώθει για να ορίσει τη μοίρα του. Και πιστέψτε με, το ότι ορίζουμε τη μοίρα μας είναι το πιο αισιόδοξο συμπέρασμα της Έκθεσης. Γιατί ακόμη κι αν αυτή η μοίρα σήμερα είναι δύσκολη, το ότι εμείς την ορίζουμε μας πείθει ότι μπορεί σύντομα να γίνει καλύτερη.
Σας ευχαριστώ. "
Σας ευχαριστώ. "
