Κάστρο Ακροναυπλίας: Από τον "Οίστρο της ακολασίας" στην αναστήλωση και στην τραγική συνέχεια

Του Τόλη Κοΐνη

Η Ακροναυπλία δεν είναι απλώς φάρος του Μωριά, που έλεγε το αντάρτικο τραγούδι. Είναι ένα σημείο με συνεχή ανθρώπινη παρουσία 4.000 ετών – τουλάχιστον-.

Σταμάτησε να κατοικείται από πολίτες περί το 1700 με διαταγή των Βενετών. Τα επόμενα 200 χρόνια ήταν μόνο φρούριο με τους στρατώνες – μετέπειτα φυλακές- και το στρατιωτικό νοσοκομείο.

Μετά το 1967, η Δικτατορία βάλθηκε το καταστρέψει. Μια μακέτα που σωζόταν μέχρι το ’90 στην ρεσεψιόν του Ξενία Παλάς έδειχνε όλα τα μεγαλοφυή σχέδια . Άρχισαν με τις κατεδαφίσεις των φυλακών (θυμόσαστε εκείνο το γερανοφόρο με την σιδερένια μπάλα που χτύπαγε τους τοίχους και πέφτανε;) συνέχισαν με το γκρέμισμα του στρατιωτικού νοσοκομείου (του πρώτου εν Ελλάδι) και προχώρισαν στα σκαψίματα (πισίνα, στοά ασανσέρ).

Η μόνη επώνυμη αντίδραση ήταν από τον μεγάλο συγγραφέα (μετέπειτα Ακαδημαϊκό) Άγγελο Τερζάκη. Σε χρονογράφημά του στο ΒΗΜΑ έγραψε το περίφημο “ΟΙΣΤΡΟΣ ΑΚΟΛΑΣΙΑΣ” κάνοντας λογοπαίγνιο με το “οίστρος δημιουργίας” (τίτλος μιας προπαγανδιστικής τηλεοπτικής εκπομπής, που είχε ως πρώτη εικόνα το “ρεστοράν” της Αρβανιτιάς, το “χταπόδι”).

Τα έργα αυτά είχαν αποτέλεσμα να απειληθεί η πλήρης κατάρρευση των τειχών του φρουρίου σε πολλά σημεία (Να θυμηθούμε την αναγκαστική μετακόμιση των Ψαρομαχαλιωτών στα ξενοδοχεία και την δημιουργία των τσιμεντένιων στηριγμάτων).

Με την μεταπολίτευση τέθηκε θέμα διάσωσης, ό,τι μπορούσε να διασωθεί στην Ακροναυπλία. Με την πολύτιμη βοήθεια της Άννας Συνοδινού (η μεγαλη ηθοποιός ήταν τότε βουλευτίνα Αθήνας) βρέθηκαν οι χρηματικοί πόροι.

Το έργο ανέλαβε ο αρχιτέκτωνας Νίκος Πιτίδης (Χιώτικης καταγωγής, αλλά γεννημένος και μεγαλωμένος στο Άργος). Μετά από 45 χρόνια ο γιός του ο Μιχάλης δημοσίευσε στις “Παλαιές φωτογραφίες του Ναυπλίου” μια σειρά από φωτογραφίες των εργασιών εκείνης της εποχής. 

Φωτογραφίες ντοκουμέντα.

Αρχίζουμε από τις “πολεμήστρες”, την “τραβέρσα του Καμπέλο” που λένε οι αρχαιολόγοι. Ήταν υπό κατάρρευση. Την αποκατέστησε και σήμερα είναι από τα πιο εντυπωσιακά αξιοθέατα. Μετά πάμε στον Νότιο Τομέα (δηλαδή πάνω από τον Γύρο της Αρβανιτιάς)… εκεί δούλεψε στον αέρα… έστησε σκαλωσιές στο κενό (δείτε τις φωτογραφίες αν δεν το πιστεύετε)… κρέμασε σε ορισμένα σημεία εργάτη πάνω από τα βράχια (ναι, με σκοινιά και κάτω του το χάος) και με ένα ξύλινο λούκι έκανε τσιμεντενέσεις στα υπο κατάρευση σημεία. Αναστήλωσε και άλλα σημεία.

Ποιο ήταν το αποτέλεσμα μετά από δύο χρόνια, το Δημοτικό Συμβούλιο (ομόφωνα και μουλωχτά) αποφάσισε να καταστρέψει το έργο του Πιτίδη φτιάγνοντας δεξαμενή ποσίμου ύδατος μέσα στο μεσαιωνικό κάστρο και τρυπώντας όπου γούσταραν τα τείχη για να περάσουν οι σωλήνες. Το βάρος του έργου φαίνεται από τις τωρινές κατολισθήσεις.

Η Ακροναυπλία παρέμεινε χωρίς καμία παρέμβαση της Αρχαιολογίας μέχρι το 2009. Πόροι βρέθηκαν μόνο από την Κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου. Μέχρι τότε κανένας δεν είχε ζητήσει να γίνει η οποιαδήποτε παρέμβαση. Αναδείχθηκαν τα υπολείματα του Στρατιωτικού Νοσοκομείου, η “Πύλη της Ειρήνης”, μπήκαν μερικές πινακίδες πληροφοριών και έγιναν επισκέψιμα μερικά σημεία.

Η φωτογραφία που φιλοξενώ (μία από τις 11 που δημοσίευσε ο Μιχάλης Πιτίδης) είναι από την αναστήλωση ακριβώς πάνω από την Παναγίτσα – πίσω από το ελικοδρόμιο-. Σημείο μη προσβάσιμο… Την αναρτώ μήπως συγκινηθούν οι πάσης φύσεως αρμόδιοι και πράξουν τα δέοντα.