Αλλά όπως πολλές παράκτιες περιοχές, έτσι και εδώ, υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με τα πλαστικά απορρίμματα. Κάθε χρόνο 8 εκατομμύρια τόνοι πλαστικό καταλήγουν στις θάλασσες. Η μόλυνση καταστρέφει την βιοποικιλότητα, προκαλεί μεταδοτικές ασθένειες και μεταφέρει τοξίνες σε όλη τη διατροφική αλυσίδα.
Αυτοί οι φοιτητές κάνουν μαθήματα καταδύσεων. Έχουν προσφερθεί εθελοντικά να καθαρίσουν τα σκουπίδια που συγκεντρώνονται εδώ και χρόνια στο γραφικό λιμανάκι. Καταδυόμαστε μαζί τους για να δούμε ότι και ο πυθμένας είναι γεμάτος σκουπίδια. Πλαστικά, μπουκάλια, μέχρι σπασμένες βάρκες: «Μπορείτε να δείτε ότι στον πυθμένα υπάρχουν πολλά σκουπίδια από ανθρώπους, κυρίως πλαστικό, νάιλον, οτιδήποτε μπορεί να ήταν πριν στην παραλία. Όταν αρχίζει και φυσά αέρας, όλα καταλήγουν στη θάλασσα. Και εκεί τίθεται το ερώτημα; Ποιος θα τα καθαρίσει όλα αυτά»; αναρωτιέται ο δάσκαλος καταδύσεων Νένο Στάρσιτς από το καταδυτικό κέντρο Sub Sea Son.
Είναι πολύ συνηθισμένο να βρίσκουν οι δύτες παλιά δίχτυα ψαρέματος και άλλα αλιευτικά είδη. Υπολογίζεται ότι το 1/5 των αλιευτικών μέσων χάνεται ή εγκαταλείπεται εκούσια στις ευρωπαϊκές θάλασσες. Αυτά χρειάζονται δεκάδες χρόνια για να διαλυθούν. Αποτελούν ουσιαστικά το 1/4 όλων των θαλάσσιων απορριμμάτων στην Ευρώπη. Δεν είναι εύκολο να βρεθούν όλα αυτά τα δίχτυα και να ανασυρθούν στην επιφάνεια.
Ο κίνδυνος που ελοχεύει για τα θαλάσσια είδη, ονομάζεται άδηλη αλιεία: «Είναι παγίδα για πολλούς θαλάσσιους οργανισμούς. Εγκλωβίζονται σε αυτά. Αυτός ο συγκεκριμένος τύπος διχτυών είναι από νάιλον, που είναι πλαστικό. Στο τέλος μετατρέπεται σε μικροπλαστικό. Γι' αυτό καταλήγουμε κι εμείς οι άνθρωποι να έχουμε σωματίδια μικροπλαστικού στα σώματά μας» εξηγεί η Γελένα Μπάστα, διευθύντρια εκπαίδευσης στο Ινστιτούτο Θαλάσσιας Έρευνας και Προστασίας Blue World.
Με τις νέες τεχνολογίες είναι πιο εύκολο να βρει κάποιος που υπάρχουν δίκτυα και άλλα απορρίμματα. Το ευρωπαϊκό πρότζεκτ marGnet εφαρμόζεται στην Κροατία και την Ιταλία. Οι ερευνητές δοκιμάζουν ένα σύστημα υποβρύχιας σάρωσης υψηλής ανάλυσης. Ο Φεντερίκο Ρικάτο είναι ερευνητής στο πρότζεκτ Laguna: «Ουσιαστικά είναι ένα σόναρ που είναι εγκατεστημένο όχι στο σκάφος στην επιφάνεια, αλλά στον θαλάσσιο πυθμένα. Το σκάφος μπορεί να μετακινηθεί, να παρασυρθεί από τον άνεμο, ενώ το όργανο είναι τοποθετημένο σταθερά στον πάτο. Η κεφαλή του περιστρέφεται 360 μοίρες, παρέχοντάς μας έναν χάρτη του πυθμένα με ακρίβεια εκατοστού. Μπορούμε να δούμε μικρά αντικείμενα σαν αυτό εδώ».
Το σκάφος φτάνει στο σημείο έρευνας. Οι ειδικοί βουτούν για να το τοποθετήσουν σωστά στον πυθμένα. Το ηχοβολιστικό σύστημα σαρώνει όλη την περιοχή, κάτω από την επιφάνεια του νερού. Οι ερευνητές πάνω στο σκάφος ελέγχουν τις εικόνες στην οθόνη του υπολογιστή. Στόχος είναι η χρήση αυτής της τεχνολογίας για την καταγραφή των σημείων που υπάρχει μόλυνση. Στη συνέχεια μπορούν να επέμβουν εκεί οι καταδυτικές ομάδες για να τα καθαρίσουν. Αυτό τις κάνει πιο αποτελεσματικές και λιγότερο δαπανηρές.
Όταν το ηχοβολιστικό σύστημα μπει σε λειτουργία από το σκάφος, ένας ερευνητής καταδύεται για να ελέγξει ότι το μηχάνημα έχει τοποθετηθεί σωστά στον πυθμένα.
Αυτός ο ακουστικός σαρωτής μπορεί να ανιχνεύσει υποβρύχια αντικείμενα σε ακτίνα 150 μέτρων, μεταδίδοντας τα αποτελέσματα στο σκάφος σε πραγματικό χρόνο. Ο Ρικάρντο Φιορίν είναι κι αυτός ερευνητής στο πρότζεκτ Laguna: «Στην οθόνη μπορείτε να δείτε το στρογγυλό σχήμα ενός λάστιχου ή το επίμηκες σχήμα ενός σχοινιού. Αυτό το σύστημα χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με άλλες μεθόδους ταυτοποίησης αντικειμένων στον πυθμένα, ιδίως αν το νερό δεν έχει διαύγεια».
Σ' αυτό το σημείο της Κροατίας, η Αδριατική είναι πεντακάθαρη. Η συγκεκριμένη όμως τεχνολογία μπορεί να είναι το ίδιο αποτελεσματική και στα θολά νερά της λιμνοθάλασσας στην Βενετία. Οι παλίρροιες παρασύρουν πολλές φορές τα σκουπίδια από τους δρόμους της Βενετίας στα περίφημα κανάλια της. Οι τοπικές αρχές και οι ακτιβιστές προσπαθούν να λύσουν αυτό το πρόβλημα.
Βενετία
Εδώ στην Βενετία αλλά και σε άλλες παράκτιες πόλεις σε όλο τον κόσμο, οι επιχειρήσεις καθαρισμού έχουν γίνει πλέον ετήσια παράδοση. Αυτή η δράση υποστηρίζεται από τοπικές και διεθνείς οργανώσεις. Πέρσι, η Ε.Ε. σε συνεργασία με τον ΟΗΕ κινητοποίησε 40.000 εθελοντές σε περίπου 80 χώρες για να πάρουν μέρος στην καμπάνια καθαρισμού των ακτών.
Η ομάδα «Λιμνοθάλασσα της Βενετίας χωρίς πλαστικό» είναι μια από τις δεκάδες τοπικές οργανώσεις που πήραν μέρος στον καθαρισμό φέτος. Μερικοί εθελοντές καθάρισαν απορρίμματα που έπλεαν στην επιφάνεια των καναλιών, ενώ άλλοι συγκέντρωσαν τα σκουπίδια που υπήρχαν στις γύρω ακτές. Το περίφημο νησί Μουράνο, που φημίζεται για την υαλουργία του, είναι γεμάτο σκουπίδια. Πέρα από τον καθαρισμό, οι οργανώσεις εστιάζουν στην ευαισθητοποίηση του κόσμου. Ο Ντάβιντε Πολέτο είναι ο αντιπρόεδρος της οργάνωσης «Λιμνοθάλασσα της Βενετίας χωρίς πλαστικό»:
«Ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα είναι να φέρουμε τον κόσμο πιο κοντά στο πρόβλημα των θαλάσσιων απορριμμάτων ή στο πώς προστατεύουμε το περιβάλλον. Προσπαθούμε να αποκαταστήσουμε τη σχέση που έχει διαρραγεί στο σύγχρονο πολιτισμό, ανάμεσα σε εμάς και το περιβάλλον. Αυτό είναι το κλειδί για να κάνουμε μεγαλύτερες αλλαγές, από αυτόν τον απλό καθαρισμό μιας μικρής λιμνοθάλασσας».
Το ερευνητικό πρόγραμμα marGnet που συνδιοργάνωσε αυτόν τον καθαρισμό θεωρεί ότι αν δεν μπορούμε να αποφύγουμε αυτά τα πλαστικά απορρίμματα, τουλάχιστον να τα διαχειριστούμε σωστά, ως πρώτη ύλη. Οι σακκούλες απορριμμάτων από το Μουράνο δεν χρειάζεται να καταλήξουν στη χωματερή ή στον κλίβανο. Μπορούν να ανακυκλωθούν.
«Αυτό το πλαστικό υπάρχει ήδη. Άρα πρέπει να το μαζέψουμε, να το απομακρύνουμε και να προσπαθήσουμε να το ανακυκλώσουμε. Αυτό κάνουμε με το πρότζεκτ marGnet. Προσπαθούμε να κλείσουμε τον κύκλο και φυσικά να κινητοποιήσουμε τον κόσμο και να τον ευαισθητοποιήσουμε» επισημαίνει η Φαντίνα Μαντρικάρντο, ερευνητής υποβρύχιας ακουστικής στο Ινστιτούτο Θαλάσσιων Επιστημών ISMAR.
Σε μια μόλις μέρα στην Βενετία, αυτή η ομάδα κατάφερε να μαζέψει σχεδόν τρεις τόνους σκουπιδιών. Ανάμεσά τους εκατοντάδες κιλά πλαστικού.
Τορίνο
Αυτά τα στέλνουν στο Σίντολ. Μια μικρή εταιρία κοντά στο Τορίνο που ειδικεύεται στην πυρόλυση. Η μηχανή τους αποσυνθέτει το πλαστικό, θερμαίνοντάς το στους 400°C, με απουσία οξυγόνου. Ο Τζιάν Κλαούντιο Φαουσόνε είναι συνιδρυτής και τεχνικός διευθυντής του Σιντόλ: _«__Η πυρόλυση είναι ο μόνος γνωστός τρόπος σήμερα για την επεξεργασία μεικτών απορριμμάτων, χωρίς την ανάγκη προεπεξεργασίας. Όπως βλέπετε, τα σκουπίδια φορτώνονται ακριβώς όπως τα μάζεψαν από την θάλασσα»._
Το πλαστικό λιώνει σε έλαιο πυρόλυσης το οποίο μπορεί να γίνει μετά καύσιμο. Άρα οι ψαράδες μπορούν να ανακυκλώσουν τα παλιά τους δίχτυα και τα πλαστικά που μαζεύουν από τη θάλασσα σε κάτι που τους είναι χρήσιμο: _«__Αυτό είναι το τελικό προϊόν που παίρνουμε από την επεξεργασία του ακατέργαστου πυρολυτικού λαδιού. Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε ένα ελαφρύ καύσιμο ιδανικό για γρήγορες μηχανές που χρησιμοποιούνται σε σκάφη»_ συμπληρώνει ο Φαουσόνε.
Υπάρχει η ελπίδα ότι αν συνεργαστούν ερευνητές, ακτιβιστές και γενικότερα ο κόσμος, ίσως μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το τεράστιο πρόβλημα που απειλεί τις θάλασσες. Εάν αποτύχουμε να σταματήσουμε την αύξηση των θαλάσσιων απορριμμάτων, τότε οι ωκεανοί θα έχουν σε τρεις δεκαετίες περισσότερο πλαστικό σε βάρος από ότι ψάρια.
Το άρθρο αυτό εντάσσεται στην πρωτοβουλία Green Tomorrow του Euronews
