Ο ιός της καστανής ρυτίδωσης χτυπά τομάτα και πιπεριές - Έχει εντοπισθεί και στην Αργολίδα

Η Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής Ηλείας ενημερώνει ότι για πρώτη φορά διαπιστώθηκε, μετά από εργαστηριακή εξέταση δειγμάτων από το Εργαστήριο Ιολογίας του Μπενακείου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου, ο ιός της καστανής ρυτίδωσης των καρπών τομάτας (Tomato Brown Rugose Fruit Virus - ToBRFV) σε δείγμα φυτών βιομηχανικής τομάτας, τα οποία είχαν ληφθεί από την Υπηρεσία μας κατά την εφαρμογή του επίσημου προγράμματος επισκοπήσεων του τρέχοντος έτους.

Ο ιός αποτελεί εξαιρετικά σοβαρό αναδυόμενο κίνδυνο για τις καλλιέργειες της τομάτας (Solanum lycopersicum) και της πιπεριάς (Capsicum spp) αφού αποτελούν τους κύριους ξενιστές του ToBRFV και για το λόγο αυτό περιλαμβάνεται στη λίστα επιφυλακής (alert list) του Ευρωπαϊκού και Μεσογειακού Οργανισμού Προστασίας Φυτών (EPPO). Τον Νοέμβριο του 2019, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε σε ισχύ επείγοντα μέτρα για την πρόληψη της εισόδου και της εξάπλωσης του ιού στην Ε.Ε., όπου σύμφωνα με αυτά τα διακινούμενα εντός της Ε.Ε. φυτά και σπόροι τομάτας και πιπεριάς, πρέπει να συνοδεύονται από φυτοϋγειονομικό διαβατήριο και να ελέγχονται για τον ToBRFV, ενώ τα εισαγόμενα στην Ε.Ε. φυτά και σπόροι τομάτας και πιπεριάς πρέπει να συνοδεύονται από πιστοποιητικά φυτοϋγείας που να καλύπτει τις απαιτήσεις της Ε.Ε. για τον ToBRFV. Στην χώρα μας βρέθηκε για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριου του 2019 στην Κρήτη, και το 2020 στην Τριφυλία, Εύβοια, Κορινθία, Βοιωτία, Δράμα, Αργολίδα, Λακωνία, Αττική, Αχαΐα.

Σημειώνεται ότι ο ιός μεταδίδεται με την επαφή (μολυσμένα χέρια, εργαλεία, ρούχα προσωπικού, καλλιεργητικές εργασίες), το μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό, έντομα επικονίασης σε υπό κάλυψη καλλιέργειες και με το σπόρο. Επιπλέον τα προσβεβλημένα φυτικά υπολείμματα που παραμένουν στο έδαφος αποτελούν εστία μόλυνσης για αρκετούς μήνες ενώ τα ζιζάνια λειτουργούν ως αποθήκες του ιού.

Τα συμπτώματα του ιού στους καρπούς περιλαμβάνουν κίτρινους ή καστανούς δακτυλίους, καστανές περιοχές και ρυτίδωση, παραμορφώσεις και ανομοιόμορφη ωρίμανση. Τα φύλλα εμφανίζουν χλώρωση, μωσαϊκό, ποικιλόχρωση, κατσάρωμα, παραμόρφωση του ελάσματος και στενώσεις. Οι καρποί καθίστανται μη εμπορεύσιμοι λόγω των αλλοιώσεων που προκαλεί ο ιός, ενώ τα ασθενή φυτά μπορούν να εμφανίσουν μείωση της παραγωγής μέχρι και 70 %.

Επισημαίνεται ότι δεν υπάρχουν θεραπευτικά μέσα για τα προσβεβλημένα φυτά. Σύμφωνα με τις οδηγίες του Τμήματος Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων και του Εργαστηρίου Ιολογίας του Μπενακείου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου συστήνονται στους καλλιεργητές τα παρακάτω μέτρα πρόληψης και υγιεινής της καλλιέργειας, προκειμένου να περιορίσουν τις απώλειες στις καλλιέργειες τους και να εκριζώσουν τον ιό:

-Χρησιμοποίηση υγιούς σπόρου τομάτας και πιπεριάς που συνοδεύονται με φυτοϋγειονομικό διαβατήριο.

-Συστηματικός έλεγχος των σπορείων και απομάκρυνση / καταστροφή των φυταρίων που τυχόν έχουν προσβληθεί ή εμφανίζουν ύποπτα συμπτώματα.

-Χρησιμοποίηση για φύτευση υγιών φυταρίων τομάτας και πιπεριάς που συνοδεύονται με φυτοϋγειονομικό διαβατήριο.

-Έλεγχος κατά διαστήματα των φυτών, μετά τη μεταφύτευσή τους στον αγρό ή στο θερμοκήπιο και απομάκρυνση / καταστροφή όσων εμφανίζουν συμπτώματα ίωσης. Εκτός του μακροσκοπικού ελέγχου συνιστάται και εργαστηριακή επιβεβαίωση της παρουσίας του ToBRFV.

-Συχνή απολύμανση εργαλείων µε εμβάπτιση σε διάλυμα χλωρίνης περιεκτικότητας 0,5% NaOCl ή άλλου είδους απολυμαντικό.

-Πλύσιμο των χεριών µε σαπούνι και ξέπλυμα µε άφθονο νερό πριν από κάθε χειρισμό των φυτών στα σπορεία και τις καλλιέργειες. Τούτο επιβάλλεται ιδιαιτέρως μετά από τον χειρισμό ασθενών φυτών. Δεν επιτρέπεται το κάπνισμα κατά τη διάρκεια χειρισμού των φυτών. Έχει αποδειχθεί ότι ο ιός παραμένει μολυσματικός πάνω στα χέρια και στα γάντια για τουλάχιστον δυο (2) ώρες.

-Χρησιμοποίηση παπουτσιών, φόρμας και γαντιών μιας χρήσης από τους εργαζόμενους που εκτελούν τις διάφορες καλλιεργητικές εργασίες και αλλαγή αυτών µμεταξύ διαφορετικών εγκαταστάσεων. 

-Αποφυγή επαφής των υγιών φυτών µε τα χέρια που έχουν έρθει σε επαφή µε ασθενή φυτά (εκρίζωση, δέσιμο, κλάδεμα, κ.λπ.), εκτός αν τα χέρια έχουν προηγουμένως πλυθεί καλά.

-Χρησιμοποίηση καθαρών ή απολυμασμένων πλαστικών τελάρων κατά τη συγκομιδή των καρπών, καθώς τα επαναχρησιμοποιούμενα πλαστικά τελάρα αν έχουν χρησιμοποιηθεί για μεταφορά μολυσμένων καρπών, μπορούν να μεταφέρουν τον ιό μετά σε µια αμόλυντη καλλιέργεια.

-Καλό πλύσιμο µε απολυμαντικό όλων των επιφανειών, δίσκων, κ.λπ., εντός των θερμοκηπίων μεταξύ των μεταφυτεύσεων / φυτεύσεων.

-Μείωση κατά το δυνατόν της μετακίνησης των εργατών μεταξύ των διαφόρων τομέων της επιχείρησης.

-Καταστροφή των ζιζανίων στους περιβάλλοντες χώρους των θερμοκηπίων, καθώς ζιζάνια όπως o στύφνος (Solanum nigrum), η ντάτουλα (Datura stramonium) και το χηνοπόδιο το επιτοίχιο (Chenopodiastrum murale) προσβάλλονται από τον ιό και μπορεί να λειτουργήσουν ως αποθήκες του ιού στη φύση.

-Αποφυγή εισόδου ζώων εντός των εγκαταστάσεων.

-Μέριμνα για απομάκρυνση και καταστροφή των υπολειμμάτων της καλλιέργειας καθώς και απολύμανση των χώρων του θερμοκηπίου.

-Ύπαρξη ταπέτων µε απολυμαντικό στην είσοδο των θερμοκηπίων.

Για την πληρέστερη ενημέρωση σχετικά με την ασθένεια, τα συμπτώματα που προκαλεί και τα μέτρα προφύλαξης επισκεφτείτε τον ακόλουθο σύνδεσμο του ΥΠΑΑΤ:

http://www.minagric.gov.gr/index.php/el/for-farmer-2/crop-production/fytoprostasiamenu/fytoygeia

Καλούνται όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς και ιδιαίτερα οι καλλιεργητές να εκτελούν συχνό έλεγχο των φυτών της καλλιέργειας τους και αυτά που παρουσιάζουν συμπτώματα ιολογικής προσβολής να χειρίζονται ως πιθανό κρούσμα ToBRFV, να απομακρύνονται πολύ προσεκτικά, με όσο το δυνατό περισσότερο ριζικό σύστημα, ιδανικά τοποθετώντας τα σε σακούλα, ώστε να μην έλθουν σε επαφή με υγιή φυτά και να καταστρέφονται. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να τηρούνται σχολαστικά όλα τα προαναφερόμενα μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού.