Καλύτερες όμως σε σχέση με την προχθεσινή νύχτα οι θερμοκρασίες ειδικά στον Αργολικό κάμπο καθώς ο υδράργυρος κρατήθηκε στο μηδέν με αναφορές μέχρι και τους -1 κατά τόπους, θερμοκρασίες που δεν ανησυχούν τον αγροτικό κόσμο καθώς δεν δημιουργούν πρόβλημα στην παραγωγή, ενώ και η αντιπαγετική προστασία με την χρήση των ανεμομεικτών περιορίζουν σημαντικά το πρόβλημα.
Πότε δημιουργείται πρόβλημα από τις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες
Γενικά, στη θερμοκρασία των -2°C ζημιώνονται τα άνθη, οι νεαροί βλαστοί και οι τρυφερές κορυφές. Στη θερμοκρασία των -5 °C οι μεγάλης ηλικίας βλαστοί, ενώ στους -10 °C παρατηρούνται νεκρώσεις δέντρων.
Η έλευση έστω και ενός παγετού είναι ικανή να υποβαθμίσει την ποιότητα των καρπών και να ζημιώσει αρνητικά μέρος ή ολόκληρο το δέντρο. Χαρακτηριστικά οι καρποί και τα φύλλα πέφτουν, ενώ είναι δυνατόν να εμφανιστούν ακόμη και σχισίματα στον κορμό ή τους βραχίονες. Τα εσπεριδοειδή ζημιώνονται κυρίως από τους χειμερινούς παγετούς (Δεκέμβριος, Ιανουάριος, Φεβρουάριος) και λιγότερο από τους φθινοπωρινούς.
Ειδικότερα, οι παγετοί που δύνανται να βλάψουν τα εσπεριδοειδή είναι:
• Ο παγετός ακτινοβολίας (λευκός παγετός). Προκαλείται όταν υπάρχει νηνεμία, καθαρός ουρανός τη νύχτα και δημιουργεί πάχνη λόγω της αυξημένης ατμοσφαιρικής υγρασίας. Αντιμετωπίζεται με κατάλληλα αντιπαγετικά μέτρα.
• Ο παγετός μεταφοράς ψυχρής αέριας μάζας (μαύρος παγετός). Προκαλείται από την έλευση ψυχρού ρεύματος αέρα προς τον οπωρώνα, που χαρακτηρίζεται από την έλλειψη πάχνης και ζημιώνει τα δέντρα που εκτίθενται πρώτα προς αυτόν. Χαρακτηρίζεται ως ο πιο καταστρεπτικός και δύσκολα διαχειρίσιμος παγετός.
Η ζημία που προκαλείται στα δέντρα των εσπεριδοειδών από τον παγετό εξαρτάται από την ταχύτητα πτώσης της θερμοκρασίας εντός του οπωρώνα και τη διάρκειά του. Σταδιακή πτώση της θερμοκρασίας που καταλήγει σε παγετό επιφέρει μικρότερη ζημία σε σχέση με μια απότομη πτώση. Επίσης, η σκληραγώγηση των δέντρων σε χαμηλές θερμοκρασίες καθιστά τα δέντρα πιο ανθεκτικά στον επερχόμενο παγετό. Εξασθενημένα δέντρα λόγω φυτοπαθολογικών προβλημάτων, έλλειψης θρεπτικών στοιχείων ή και υπερβολικής καρποφορίας διαθέτουν μικρότερη αντοχή.
Τα συστήματα ενεργητικής αντιπαγετικής προστασίας είναι τα μέτρα που λαμβάνει ο καλλιεργητής χρησιμοποιώντας την τεχνολογία και διάφορα μέσα που διαθέτει προκειμένου να επέμβει στον οπωρώνα λίγο πριν ή κατά τη διάρκεια του παγετού με απώτερο στόχο την αύξηση της θερμοκρασίας εντός του οπωρώνα.
Τα διαθέσιμα συστήματα είναι η δημιουργία φυσικών ή τεχνητών ανεμοφρακτών, οι ανεμομείκτες, οι θερμάστρες προπανίου ή πετρελαίου, η χρήση νερού με καταιονισμό και η χρήση μονωτικών υλικών στον κορμό ή υλικών κάλυψης ολόκληρης της κόμης του δέντρου.
Οι ανεμομείκτες είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης των παγετών ακτινοβολίας, καθώς αναμιγνύουν τα ανώτερα θερμότερα στρώματα του αέρα που εγκλωβίζονται λόγω του φαινομένου της θερμοκρασιακής αναστροφής με τα χαμηλότερα ψυχρότερα. Ένας ανεμομείκτης δύναται να προστατεύσει μια έκταση περίπου 30-40 στρεμμάτων ανάλογα με την ισχύ του κινητήρα που διαθέτει. Η επιτυχία στη χρήση του ανεμομείκτη έγκειται στην έγκαιρη λειτουργία πριν την έλευση του παγετού, όταν επικρατούν συνθήκες νηνεμίας και το επίπεδο θερμοκρασιακής αναστροφής είναι χαμηλό. Συνδυάζεται άριστα με τις θερμάστρες αγρού.
Οι θερμάστρες αγρού διακρίνονται σε θερμάστρες προπανίου και πετρελαίου. Για αποτελεσματική προστασία εγκαθίστανται περίπου 20 θερμάστρες ανά στρέμμα.
Επίσης, ο καταιονισμός με νερό αποτελεί μια αποτελεσματική λύση αντιπαγετικής προστασίας και στηρίζεται στην ιδιότητα του νερού να απελευθερώνει ενέργεια στον χώρο καθώς παγώνει. Εντός του αγρού εγκαθίσταται σύστημα με εκτοξευτήρες τύπου μπεκ που ψεκάζουν νερό πάνω ή κάτω από την κόμη του δέντρου. Πριν την έλευση του παγετού το σύστημα ενεργοποιείται και ψεκάζει νερό μέχρι το πέρας του παγετού. Ο καταιονισμός ξεκινάει όταν η θερμοκρασία είναι στους 1-2 °C. Δύναται να προστατεύσει τα δέντρα μέχρι και τους -3.9 °C.
Αποτελεσματικός τρόπος αντιπαγετικής προστασίας είναι και η χρήση θερμομονωτικών υλικών γύρω από την κόμη ή τον κορμό των δέντρων (ιδίως στα νεαρά δέντρα), όπως το φελιζόλ, τα άχυρα, διάφορα πλαστικά ή συνθετικά υλικά. Για την αποτελεσματική χρήση των υλικών το έδαφος κάτω από την κόμη θα πρέπει να είναι καθαρό από ζιζάνια, γεγονός που θα επιτρέπει τον εγκλωβισμό της εκπεμπόμενης θερμοκρασίας του εδάφους εντός του μονωτικού υλικού.
Πληροφορίες :Δρ Βασίλειος Ζιώγας, Ερευνητής Δ΄ Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου
