«Μετανοεῖτε· ἤγγικε γάρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 4,17)
Αγαπητοί αδελφοί,
το σημερινό Ευαγγέλιο αναφέρεται στην έναρξη της δημόσιας δράσεως του Θεανθρώπου και στο περιεχόμενο του κηρύγματός Του, που ήταν «μετανοεῖτε· ἤγγικε γάρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν». Με την πρόσκληση αυτή ο Θεός συνεχίζει τον διάλογο, που είχε με τον Αδάμ στον Παράδεισο.
Την μετάνοια κήρυτταν οι Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης και μάλιστα ο μεγαλύτερος των προφητών ο Ιωάννης ο Βαπτιστής. Με το κήρυγμα περί μετανοίας άρχισε ο Κύριος τη διδασκαλία του, το κοσμοσωτήριο έργο Του. Οι Απόστολοι επίσης κήρυτταν: «μετανοήσατε καί ἐπιστρέψατε εἰς τό ἐξαληφθῆναι ὑμῶν τάς ἁμαρτίας» (Πραξ. 3,19). Επομένως η μετάνοια αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της πνευματικής ζωής, αφού συνδέεται στενότατα με την θεία Χάρη.
Η μετάνοια είναι ο ασφαλής δρόμος που οδηγεί στη βασιλεία των ουρανών. «Ἤγγικε ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» έλεγε ο Κύριος, γι’ αυτό «μετανοεῖτε».
Ας αναφερθούμε λοιπόν σήμερα αδελφοί μου με συντομία στη μετάνοια. Η μετάνοια είναι ένα δεύτερο βάπτισμα· η ανανέωση του βαπτίσματος. Δεν είναι μία τυπική εξομολόγηση που κάνει κανείς πριν τις μεγάλες γιορτές ή κάτω από σκληρές ψυχολογικές συνθήκες. Όπως λέει η λέξη, μετάνοια (μετά-νοώ) σημαίνει την ολοκληρωτική αλλαγή ζωής, την άρνηση της αμαρτίας, την αλλαγή της νοοτροπίας. Εάν δεν θελήσουμε να απομακρυνθούμε από την αμαρτία και να αλλάξουμε ζωή, τότε η μετάνοιά μας δεν είναι αληθινή.
Σε πολλά θέματα της πίστης μας, παρόλο που λεγόμαστε Χριστιανοί, έχουμε μεγάλη άγνοια. Ειδικά όμως στο θέμα της μετανοίας και εξομολόγησης, η άγνοια και η επιπολαιότητα, βρίσκονται στο μεγαλύτερο βαθμό.
Οι περισσότεροι προσερχόμαστε στο εξομολογητήριο εντελώς ανέτοιμοι. Ζητάμε από τον ιερέα να μας «ρωτήσει» αυτός, σαν να΄ναι η εξομολόγηση ανακριτικό γραφείο. Ή προσερχόμαστε στην εξομολόγηση για να πούμε πόσο «καλοί» άνθρωποι είμαστε και πόσες καλοσύνες έχουμε κάνει.
Η στάση αυτή δείχνει πως δεν έχουμε επιχειρήσει μια μικρή, έστω προετοιμασία και γνήσια αυτοκριτική. Αν θέλουμε να’ μαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, δεν υπάρχει αμαρτία που να μην έχουμε κάνει με κάποιο τρόπο. Μια προσεκτική και ειλικρινής εξέταση της καρδιάς μας, θα μας δείξει πως μέσα μας φωλιάζουν πλήθη παθών και αμαρτιών. Γιατί, βέβαια, η πραγματική αμαρτωλότητα δεν είναι μόνον η εξωτερική συμπεριφορά, αλλά η εσωτερική διάθεση και εμπάθεια.
Είναι, λοιπόν, απαραίτητο πριν προσέλθουμε στον πνευματικό, να καθήσουμε σ’ένα ήσυχο μέρος, να προσευχηθούμε θερμά στον Θεό να μας δώσει αληθινή μετάνοια, να φωτίσει τα κρυπτά των καρδιών μας, και να κάνουμε μια όσο το δυνατόν τίμια βυθοσκόπηση.
Η μετάνοια είναι ένας ατέλειωτος δρόμος, μια διαρκής κατάσταση, που δεν σταματάει ποτέ. Σ’ αυτήν την ατέλειωτη πορεία υπάρχει το ενδεχόμενο να ξανακυλήσουμε στην αμαρτία. Ας μην απελπιστούμε. Το ιατρείο της μετανοίας είναι πάντα ανοιχτό. «Το να πέσει κανείς είναι ανθρώπινο. Το να μείνει κανείς στην πτώση, δεν είναι ανθρώπινο, αλλά σατανικό», λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας.
Διαβάζουμε στο Γεροντικό: «Ένας αδελφός ρώτησε τον αββά Σισώη, λέγοντας: «Τι να κάμω, Αββά, που έπεσα;» Του λέει ο γέρων: «Να σηκωθείς πάλι». Λέγει ο αδελφός: «Σηκώθηκα και πάλι έπεσα». Και λέγει ο γέρων: «Να σηκωθείς πάλι και πάλι». Λέγει τότε ο αδελφός: «Έως πότε;» Λέγει ο γέρων: «Έως ότου σε βρει ο θάνατος, είτε στο καλό, είτε στην πτώση. Σε όποια κατάσταση κατάσταση βρίσκεται ο άνθρωπος σ’ αυτή και φεύγει».
Αδελφοί μου αγαπητοί,
έτσι ας προσπαθήσουμε να ζήσουμε και εμείς την μετάνοια. Αυτή ας είναι και η προσευχή μας: «Κύριε, δώρησαί μοι μετάνοιαν ὁλόκληρον καί καρδίαν ἐπίπονον εἰς ἀναζήτησίν σου».
Η μετάνοια είναι ο ασφαλής δρόμος που οδηγεί στη βασιλεία των ουρανών. «Ἤγγικε ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» έλεγε ο Κύριος, γι’ αυτό «μετανοεῖτε».
Ας αναφερθούμε λοιπόν σήμερα αδελφοί μου με συντομία στη μετάνοια. Η μετάνοια είναι ένα δεύτερο βάπτισμα· η ανανέωση του βαπτίσματος. Δεν είναι μία τυπική εξομολόγηση που κάνει κανείς πριν τις μεγάλες γιορτές ή κάτω από σκληρές ψυχολογικές συνθήκες. Όπως λέει η λέξη, μετάνοια (μετά-νοώ) σημαίνει την ολοκληρωτική αλλαγή ζωής, την άρνηση της αμαρτίας, την αλλαγή της νοοτροπίας. Εάν δεν θελήσουμε να απομακρυνθούμε από την αμαρτία και να αλλάξουμε ζωή, τότε η μετάνοιά μας δεν είναι αληθινή.
Σε πολλά θέματα της πίστης μας, παρόλο που λεγόμαστε Χριστιανοί, έχουμε μεγάλη άγνοια. Ειδικά όμως στο θέμα της μετανοίας και εξομολόγησης, η άγνοια και η επιπολαιότητα, βρίσκονται στο μεγαλύτερο βαθμό.
Οι περισσότεροι προσερχόμαστε στο εξομολογητήριο εντελώς ανέτοιμοι. Ζητάμε από τον ιερέα να μας «ρωτήσει» αυτός, σαν να΄ναι η εξομολόγηση ανακριτικό γραφείο. Ή προσερχόμαστε στην εξομολόγηση για να πούμε πόσο «καλοί» άνθρωποι είμαστε και πόσες καλοσύνες έχουμε κάνει.
Η στάση αυτή δείχνει πως δεν έχουμε επιχειρήσει μια μικρή, έστω προετοιμασία και γνήσια αυτοκριτική. Αν θέλουμε να’ μαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, δεν υπάρχει αμαρτία που να μην έχουμε κάνει με κάποιο τρόπο. Μια προσεκτική και ειλικρινής εξέταση της καρδιάς μας, θα μας δείξει πως μέσα μας φωλιάζουν πλήθη παθών και αμαρτιών. Γιατί, βέβαια, η πραγματική αμαρτωλότητα δεν είναι μόνον η εξωτερική συμπεριφορά, αλλά η εσωτερική διάθεση και εμπάθεια.
Είναι, λοιπόν, απαραίτητο πριν προσέλθουμε στον πνευματικό, να καθήσουμε σ’ένα ήσυχο μέρος, να προσευχηθούμε θερμά στον Θεό να μας δώσει αληθινή μετάνοια, να φωτίσει τα κρυπτά των καρδιών μας, και να κάνουμε μια όσο το δυνατόν τίμια βυθοσκόπηση.
Η μετάνοια είναι ένας ατέλειωτος δρόμος, μια διαρκής κατάσταση, που δεν σταματάει ποτέ. Σ’ αυτήν την ατέλειωτη πορεία υπάρχει το ενδεχόμενο να ξανακυλήσουμε στην αμαρτία. Ας μην απελπιστούμε. Το ιατρείο της μετανοίας είναι πάντα ανοιχτό. «Το να πέσει κανείς είναι ανθρώπινο. Το να μείνει κανείς στην πτώση, δεν είναι ανθρώπινο, αλλά σατανικό», λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας.
Διαβάζουμε στο Γεροντικό: «Ένας αδελφός ρώτησε τον αββά Σισώη, λέγοντας: «Τι να κάμω, Αββά, που έπεσα;» Του λέει ο γέρων: «Να σηκωθείς πάλι». Λέγει ο αδελφός: «Σηκώθηκα και πάλι έπεσα». Και λέγει ο γέρων: «Να σηκωθείς πάλι και πάλι». Λέγει τότε ο αδελφός: «Έως πότε;» Λέγει ο γέρων: «Έως ότου σε βρει ο θάνατος, είτε στο καλό, είτε στην πτώση. Σε όποια κατάσταση κατάσταση βρίσκεται ο άνθρωπος σ’ αυτή και φεύγει».
Αδελφοί μου αγαπητοί,
έτσι ας προσπαθήσουμε να ζήσουμε και εμείς την μετάνοια. Αυτή ας είναι και η προσευχή μας: «Κύριε, δώρησαί μοι μετάνοιαν ὁλόκληρον καί καρδίαν ἐπίπονον εἰς ἀναζήτησίν σου».
