Μια συμβολή στην αποτύπωση της μνήμης της Ελληνικής Επανάστασης στον δημόσιο χώρο μέσα από τη βιογραφία μνημείων για το 1821 και την ανάδειξη των πολιτικών της μνήμης
Το ερευνητικό πρόγραμμα «Τόποι μνήμης για την Ελληνική Επανάσταση, 19ος -20ός αιώνας», ενταγμένο στον Κύκλο Δράσεων του Ιδρύματος της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία «1821-2021. 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Ιστορία - Αρχεία - Μνήμη», εκπονήθηκε μεταξύ 2018-2020 από το Κέντρο Έρευνας Νεότερης Ιστορίας (ΚΕΝΙ) του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, με επιστημονικά υπεύθυνη την Καθηγήτρια Νεότερης & Σύγχρονης Ιστορίας Χριστίνα Κουλούρη και μέλη της ερευνητικής ομάδας τις διδάκτορες Χρύσα Τζαγκαρουλάκη και Κυριακή Παπαθανασοπούλου, και τους υπ. διδάκτορες Έφη Παυλογεωργάτου και Στάθη Παυλόπουλο.
Σκοπός του προγράμματος είναι η ανάδειξη του τρόπου μνημειοποίησης της Ελληνικής Επανάστασης μέσα από την καταγραφή και μελέτη όλων των δημόσιων νεότερων μνημείων (ανδριάντες, προτομές, ηρώα, στήλες κ.λπ.) που έχουν ανεγερθεί στην Αθήνα και σε πέντε εμβληματικούς για την ιστορία του Αγώνα δήμους (Τρίπολη, Πάτρα, Ναύπλιο, Μεσολόγγι, Ερμούπολη) από την ίδρυση του ελληνικού κράτους, το 1830, μέχρι σήμερα.
Τα μνημεία προσεγγίστηκαν ως δευτερογενείς εγγραφές των ιστορικών γεγονότων που αφηγούνται αλλά και ως πρωτογενείς ιστορικές πηγές της εποχής δημιουργίας τους στον δημόσιο χώρο. Μελετήθηκαν οι συνθήκες δημιουργίας τους, συγκεκριμένα ποιος αποφάσισε για την ανέγερση και τον χώρο τοποθέτησής τους, ποιος κάλυψε τη δαπάνη για τη φιλοτέχνηση, ποιος ήταν ο γλύπτης και πώς επιλέχθηκε, καθώς και η υποδοχή και πρόσληψη του συμβολισμού τους.
Η ερευνητική ομάδα αξιοποίησε μεγάλο εύρος αδημοσίευτων και δημοσιευμένων πηγών. Αρχειακό υλικό από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και τοπικά Αρχεία, δημοσιεύματα στον Τύπο της εποχής, αρχειακές και σύγχρονες φωτογραφίες, καθώς και οπτικοακουστικά ντοκουμέντα, συνθέτουν το υλικό τεκμηρίωσης των μνημείων, διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του προγράμματος. Στο έργο περιλαμβάνονται και βιογραφικά λήμματα των τιμώμενων μορφών του 1821 και άλλων προσώπων που σχετίζονται με την ανέγερση των εντοπισμένων μνημείων, καθώς και των γλυπτών που τα φιλοτέχνησαν.
Η ιστοσελίδα του ερευνητικού προγράμματος είναι προσβάσιμη στον σύνδεσμο topoimnimis.keni.gr
