Οι χαρταετοί στη νεοελληνική ζωγραφική

Καθαρά Δευτέρα διαφορετική για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά λόγω πανδημίας, με lockdown και ουκ ολίγες δυσοίωνες σκέψεις να επελαύνουν. Μια δόση ευεξίας φέρνει η χρωματική αύρα χαρταετών που ξεχειλίζουν από πάθος για ζωή ανοίγοντας ένα παράθυρο αισιοδοξίας.

Το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, με την ευκαιρία του εθίμου της Καθαρής Δευτέρας, παρουσιάζει χαρταετούς από τη νεοελληνική ζωγραφική. Οι εικόνες συνοδεύονται από περιγραφή των έργων από τους ίδιους τους ζωγράφους, ενώ την επιμέλεια του θέματος έκανε η δημοσιογράφος Νατάσσα Δομνάκη.

Χαρταετός του Αλέξη Ακριθάκη (1939-1994)

Με την οριστική επιστροφή του στην Ελλάδα το 1984, ο θρυλικός καλλιτέχνης ζωντανεύει με τους χαρταετούς του τις βιωμένες χαρές παιδικών αναμνήσεων. Υποδέχεται την άνοιξη του 1985 με μια έκθεση χαρταετών. Σε κάποιο από τα πολυάριθμα ημερολόγια του σημειώνει: «Ένα μήνα, τουλάχιστον, πριν από την Καθαρή Δευτέρα αρχίζαμε δουλειά... τρέχαμε στις ρεματιές για να βρούμε καλάμια-αγοράζαμε λαδόκολλες χρωματιστές και σπάγκους. Όσο θυμάμαι τα χρόνια εκείνα δεν μου έτυχε Καθαρή Δευτέρα που να μην είχα πάνω από (10) δέκα χαρταετούς. Άλλος πήγαινε μακριά, άλλος ψηλά, άλλος με ξυράφια και πάντα ανάλογα του αέρα τους ζυγιάζαμε έτσι ώστε να πετάνε με διάφορους τρόπους. Υπάρχουν τεχνικές πονηριές που ο κάθε κατασκευαστής τις κρατάει μυστικές. Να τον κάνεις να πετάει μόνο ψηλά ή πάλι χαμηλά και μακριά, να έχεις πολλούς χαρταετούς κι ανάλογα με τον αέρα να τους χρησιμοποιείς».

ΑΚΡΙΘΑΚΗΣ, εκδ. ΙΤΑΝΟΣ, Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου

Χαρταετοί στην Ακρόπολη (1952) του Νίκου Χατζηκυριάκου Γκίκα (1906-1994)

«Τα έργα μου της εποχής εκείνης είναι σαν σιωπηλές συμφωνίες από γεωμετρικά σχήματα και φωτεινά χρώματα.

Είναι αφηρημένες αρχιτεκτονικές συνθέσεις όπου συνδυάζονται κομμάτια από βράχους, σπίτια, τοιχοδομίες, σκαλοπάτια, μαντρότοιχοι, ουρανός, θάλασσα και όπου τα κινούμενα στοιχεία είναι πουλιά, σύννεφα και χαρταετοί».

Ν. Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Λόγος για την Ύδρα, περ. Ευθύνη, τεύχος 158, Φεβρουάριος 1985

Χαρταετός Όπυς Ζούνη (1941-2008) - Ακρυλικό σε ξύλινη κατασκευή

«Από το 1987 καταπιάνομαι με πολύγωνα και μελετώ από τότε ποικίλες μορφές εξαγώνων. Το 1988 όμως σκέφτηκα ένα ακανόνιστο οκτάγωνο που για μένα είναι η ανάκληση του χαρταετού. Επιδίωξα την ανάλυση των εσωτερικών σχημάτων και χρωμάτων με συμμετρικές λύσεις πάνω στα τρίγωνα που σχηματίζονται από ευθείες που ξεκινούν από το χρωματικό κέντρο βάρους του οκταγώνου και καταλήγουν στις κορυφές του, υποβάλλοντας έτσι μια δυναμική αίσθηση. Καθένα απ' αυτά τα οκτάγωνα είναι αυτόνομο αλλά μπορεί να δημιουργήσει με άλλα δύο, τέσσερα ή έξι μια επίτοιχη εγκατάσταση».

Όπυ Ζούνη, τάξη στο χάος Ordo ab Chao. Έκδοση 2016, συνοδευτική της ομώνυμης αναδρομικής έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη, σχεδόν δέκα χρόνια μετά τον θάνατο της κορυφαίας εκπροσώπου της γεωμετρικής αφαίρεσης στην ελληνική τέχνη

Χαρταετός (1959) του Αλεξανδρινού ζωγράφου Γιάννη Μαγκανάρη (1918-2007)

Ο επίσης Αλεξανδρινός, Στρατής Τσίρκας σημείωνε για το έργο του Μαγκανάρη: «Πέτρες, νερά και σύννεφα είναι για τον Μαγκανάρη τα κεφάλαια ενός κώδικα που καταγράφει την πορεία του ανθρώπου πάνω στη γη, σημεία φυγής και στήριξης σε μια προοπτική που διαρκώς αλλάζει με την παρέμβαση της τέταρτης διάστασης: του χρόνου».

Κούλουμα (1950) του Σπύρου Βασιλείου (1902-1985)

Το τραπέζι με τους μεζέδες της Σαρακοστής, έργο του μπάρμπα Σπύρου όπως τον αποκαλούσαν φίλοι και θαυμαστές του, φέρνει στο νου τα καθιερωμένα Κούλουμα στο σπίτι του ζωγράφου, στην οδό Ουέμπστερ αρ.5, δίπλα στου Φιλοπάππου με τους χαρταετούς, ορόσημο της Καθαρής Δευτέρας στην Αθήνα.

Νατάσσα Δομνάκη

Πηγή: ΑΠΕ ΜΠΕ