Παπαρούνα: Το σύμβολο της Ελληνικής ανοιξιάτικης υπαίθρου

Την παπαρούνα στην Αργολίδα την βλέπουμε να φυτρώνει κατακόκκινη ανάμεσα σε ερείπια, σε ξερολιθιές, σε βοσκοτόπια, σε χέρσα χωράφια, αλλά και σε καλλιεργημένους αγρούς. Αλλά και μέσα στην πόλη, λίγο χώμα να βρει, τσουπ να τη, σε κήπους, σε πάρκα, στις....άκρες των δρόμων! Η παπαρούνα είναι το σύμβολο της Ελληνικής ανοιξιάτικης υπαίθρου.

Η παπαρούνα είναι ένα πανέμορφο μα και ντελικάτο άνθος.
Ανοίγει τα πέταλά της για μία μόνο μέρα και την επόμενη αρχίζει να φυλλορροεί.
Κι αν την κόψουμε, μαραίνεται γρήγορα.

Το όνομά της, όμορφο όσο και η ίδια, λένε πως προέρχεται από την κελτική λέξη "παπά", που σημαίνει "τροφή για μωρά", και φανερώνει τη συνήθεια των Κελτών ( Οι Κέλτες ήταν πολεμικός λαός, ο οποίος από το 1000 π.Χ.άρχισε να εξαπλώνεται σε όλη την Ευρώπη) να ανακατεύουν χυμό παπαρούνας στις κρέμες των μωρών, σαν φάρμακο για τις παιδικές αρρώστιες.
Και δεν είχαν άδικο!

Η κοινή κόκκινη παπαρούνα έχει φαρμακευτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται ως βότανο σίδηρο, κάλιο, ασβέστιο και ένα αλκαλοειδές, τη ροϊαδίνη, που είναι ηρεμιστική και καταπολεμά την αϋπνία και το κρυολόγημα. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται και τα φύλλα, και οι κάψες του φυτού, οι μικρές θήκες που βλέπουμε όταν πέφτουν τα πέταλα του άνθους.

Οι μικροσκοπικοί σπόροι της παπαρούνας οι παπαρουνόσποροι, με γεύση καλύτερη και από καρύδι, νοστιμίζουν ψωμιά και γλυκά από πολύ παλιά. Οι πλούσιοι Ρωμαίοι στα τραπέζια τους παρουσίαζαν εκλεκτές πίτες από μέλι, αλεύρι και σπόρους παπαρούνας.

Στην αρχαία Ελλάδα έφτιαχναν με παπαρουνόσπορους, μέλι και κρασί ένα δυναμωτικό ποτό για τους αθλητές. Τους χρησιμοποιούσαν όμως και στην παρασκευή ψωμιών, τους "μακωνίδες άρτους", συνήθεια που κρατάμε κι εμείς σήμερα. Δεν είναι καθόλου ασυνήθιστα σε φούρνους ή σε καταστήματα τροφίμων τα πεντανόστιμα ψωμιά, παξιμάδια και κέικ ζυμωμένα με παπαρουνόσπορο.

Η παπαρούνα πρωταγωνιστεί σε μύθους και λαϊκές δοξασίες εδώ και χιλιάδες χρόνια. Στην ελληνική μυθολογία ήταν το ιερό φυτό της θεάς Δήμητρας και ήταν σημάδι γονιμότητας. Στη Μινωική Κρήτη τη λάτρευαν ως τη "θεά της παπαρούνας" και την παρουσίαζαν με διάδημα από παπαρούνες. Στα Ελευσίνια μυστήρια τα αγάλματα της θεάς ήταν στολισμένα με άνθη παπαρούνα, ενώ λένε πως μετά την απαγωγή της κόρης της, της Περσεφόνης, από τον Πλούτωνα, η θεά απέκτησε ξανά γαλήνη πίνοντας ζωμό παπαρούνας.

Επίσης, χάρη στις ηρεμιστικές και υπνωτικές της ιδιότητες, παρουσίαζαν τον γιο του Άδη, τον Ύπνο, και τη θεά Νύχτα με παπαρούνες στα μαλλιά και στα χέρια.

Στη μυθολογία της Ανατολής η παπαρούνα γεννήθηκε από τα βλέφαρα του Βούδα όταν κάποτε, εκεί που έκλειναν τα μάτια του από τη νύστα, θέλησε να αντισταθεί στον ύπνο.

Στη χριστιανική παράδοση, πάλι, η παπαρούνα φύτρωνε κάτω από το Σταυρό του Χριστού και οι σταγόνες από το αίμα Του που έσταζαν πάνω της της χάρισαν το όμορφο άλικο χρώμα της.

Ωστόσο δεν είναι όλες οι παπαρούνες κόκκινες.
Υπάρχουν γύρω στα 100 είδη παπαρούνας που ζουν στην Ευρώπη, την Ασία, την Αφρική και τη Βόρεια Αμερική, με χρώματα ρόδινα, πορτοκαλί, κίτρινα, λευκά ή λιλά, όπως η κίτρινη παπαρούνα της άμμου που ζει στις ακτές, η κίτρινη μεταξένια αλπική παπαρούνα, που είναι είδος προστατευόμενο, και η γνωστή παπαρούνα Μήκων η υπνοφόρος με τα μεγάλα λευκά η μαβιά άνθη της, από το χυμό της οποίας παράγεται το όπιο που έχει επικίνδυνες ναρκωτικές ιδιότητες.

Στην Ελλάδα απαντούν δέκα ποικιλίες παπαρούνας, αλλά η πιο διαδεδομένη είναι η καλή μας παπαρούνα των αγρών. με τον λεπτό χνουδάτο μίσχο, τα γερτά ντροπαλά μπουμπούκια και τα μεγάλα κόκκινα πέταλα, που μαζί με τ αγριολούλουδα, ομορφαίνει την κάθε μας άνοιξη.
Ελένη Φατσέα