Του Τόλη Κοϊνη
Πρωταγωνίστησε σε πέντε μεγάλες μάχες (νίκησε μόνο την μία) του 21 και δεν ξέρουμε για αυτόν σχεδόν τίποτε!!!. Τα μόνα βέβαια είναι ότι λεγόταν Μουσταφάς, ήταν μπέης και ήταν Αλβανός μισθοφόρος στην υπηρεσία των Τούρκων, είχε μούσι και ήταν Κεχαγιάς (δλδ, κάτι μεταξύ υπασπιστή, επιτελάρχη και αντιπρόσωπου).
Ποιού ήταν Κεχαγιάς; Δεν είναι βέβαιο. Του προηγούμενου Πασά της Πελοποννήσου ή του Κιοσέ Μεχμέτ, που τον όρισε ο Σουλτάνος, αλλά δεν μπόρεσε να πατήσει στην Πελοπόννησο; Πιθανότερο είναι ότι ήταν διορισμένος Κεχαγιάς από τον Χουρσίτ. Αυτός του διέθεσε το στράτευμα, περί τους 5.000 άνδρες και του έδωσε την διαταγή να κατευθυνθεί γρήγορα από τα Γιάννενα στην Τρίπολη και να φυλάξει το χαρέμι του και την περιουσία του που ήταν εκεί.
Ήταν φοβερός στρατιωτικός; Ναι, έτσι λέει ένα δημοτικό τραγούδι… αλλά τα γεγονότα δεν το δικαιολογούν. Έκανε στην αρχή μια ταχεία προέλαση: Πέρασε αμαχητί την Δυτική Ελλάδα, μίσθωσε τα πλοιάρια των Μεσολογγιτών (!!!) και πέρασε το Ρίο, διέλυσε ένα Ελληνικό στρατόπεδο στο Αίγιο, κατανόησε πως δεν μπορούσε να ακολουθήσει την διαδρομή Αίγιο-Καλάβρυτα-Τρίπολη, προτίμησε την μακρύτερη: Κόρινθος-Άργος-Τρίπολη, διέλυσε την πολιορκία και ανεφοδίασε την Ακροκόρινθο, νίκησε τους Έλληνες στο Άργος στην όχθη του Ξεριά (στο μέρος ακριβώς που δείχνει η γκραβούρα), προωθήθηκε τάχιστα στην Τρίπολη…. Μέχρις εδώ του πήγαν καλά, όμως στη συνέχεια έχασε δυο μάχες παρά την αριθμητική υπεροχή των δυνάμεών του (Βαλτέτσι και Βέρβενα- Δολιανά), έμεινε άπρακτος για δύο μήνες και άφησε τον Κολοκοτρώνη να πάρει επιθετικές πρωτοβουλίες, ηττήθηκε τρίτη φορά στην Γράνα τον Αύγουστο του 1821, είδε τους υφιστάμενούς του να τον παρατάνε και να διαπραγματεύονται την αποχώρησή τους με τον Κολοκοτρώνη, δεν μπόρεσε να επιβάλλει κανενός είδους πειθαρχία, σύρθηκε μετά αιχμάλωτος για αρκετούς μήνες και τέλος έδωσε μπέσα ότι δεν πρόκειται να ξαναπολεμήσει τους Έλληνες και τον άφησαν να φύγει…. Δεν ξέρουμε, ούτε που πήγε, ούτε πότε και που πέθανε.
(Μερικοί τον συγχέουν με έναν Κεχαγιάμπεη που σκότωσε το 1827 ο Καραϊσκάκης, εκείνος όμως ήταν ο Κεχαγιάς του Κιουταχή).
Η αγριότητά του αποδεικνύεται από το ότι σούβλισε δύο ανθρώπους, έναν στο Αίγιο και έναν στην Κόρινθο. Ο δεύτερος ήταν ένας Αργείτης μαντατοφόρος, που μπήκε μεθυσμένος στο στρατόπεδό του. Τον πέρασε για τον Παπαφλέσσα και του φίλησε το χέρι (έτσι ξέρουμε ότι είχε μούσι). Ο Κεχαγιάμπεης πήρε το γράμμα των Αργείων προς τον Παπαφλέσσα και διέταξε το σούβλισμά του μαντατοφόρου (η θράκα ήταν έτοιμη).
Τον κατηγορούν και για καταστροφές σπιτιών. Αν όμως διαβάσουμε καλά την ιστορία, θα δούμε ότι έκανε επιλογή των οικημάτων που πυρπολούσε. ΔΕΝ ΕΚΑΨΕ ΟΛΟ ΤΟ ΑΡΓΟΣ, αλλά τα σπίτια και τα μαγαζιά των επικεφαλής (Περρούκα, Σταματέλου Αντωνόπουλου, Βλάσση, Τσώκρη κ.α.) το σπίτι του Δεσπότη και την Σχολή του Άργους. ΔΕΝ ΕΣΦΑΞΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΑΡΓΕΙΤΕΣ, ίσα- ίσα διόρισε νέους προεστούς και επιθυμούσε να επανέλθει υπό την Οθωμανική κυριαρχία η πόλη. Ο Σπ. Τρικούπης αναφέρει πως μόνο πέντε κορίτσια απήχθησαν από τους άντρες του. Ο Φωτάκος αναφέρει ότι επέτρεψε και μια σφαγή πενήντα Αργείων αιχμαλώτων, την οποία όμως την αποδίδει στους Τούρκους του Ναυπλίου, που κατέφθασαν μετά την μάχη στον Ξεριά στο Άργος.
ΓΙΑΤΙ ΗΤΤΗΘΗΚΑΝ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΗΝ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΞΕΡΙΑ; Από τον ενθουσιασμό τους, θα μπορούσε να είναι η πιο περιεκτική απάντηση. Πριν από δέκα μέρες είχε γίνει η θριαμβευτική είσοδος του Παπαφλέσσα και της Μπουμπουλίνας, ο ορισμός της Καγκελερίας του Άργους και η επανέναρξη της πολιορκίας του Ναυπλίου. Με την κάθοδο του Κεχαγιάμπεη οι πολιορκούντες το Ναύπλιο, Έλληνες, πήγαν και οχυρώθηκαν στην όχθη του Ξεριά (περίπου κοντά στην σημερινή γέφυρα, όπως ερχόμαστε από Κόρινθο), όπου υπήρχε ένα αντιπλημμυρικό τειχάκι… (υπάρχει και τώρα κάτι παρόμοιο). Έτσι λέει η ιστορία, αλλά μάλλον δεν μας τα λένε όλα… Ο Σταϊκόπουλος με 600 άντρες δεν πήγε στον Ξεριά, εμφανίστηκε τέσσερις μέρες μετά την μάχη και κατέλαβε την Λάρισα. Πιθανότερο, να είχε διαφωνήσει με τους άλλους για την τοποθεσία. Λιγότερο πιθανό είναι να είχε τσακωθεί με τους Αργείτες, που ήθελαν να τον αντικαταστήσουν με τον, άρτι αφιχθέντα από την Πόλη, Δημήτριο Τσώκρη.
Ο επαναστατικός ενθουσιασμός ήταν τόσος, που πολλοί Αργείτες μη μάχιμοι ανέβηκαν στην Ασπίδα για να απολαύσουν την νίκη… και ελάχιστοι είχαν προβλέψει να απομακρύνουν τις οικογένειές τους από το Άργος.
Η επιλογή του πεδίου της μάχης ήταν η βασική ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΗΤΤΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. Ο Κεχαγιάμπεης χώρισε στα τρία το στράτευμά του: στην μέση τους πεζούς και στις δύο άκρες το ιππικό… η πιθανότερη κίνηση είναι ότι το ένα ιππικό κινήθηκε προς την Δαλαμανάρα, βρήκε ανεμπόδιστο και αφύλακτο πέρασμα του Ξεριά – περίπου στο ύψος του σιδηροδρομικού σταθμού- και όρμησε καλπάζοντας στα νώτα των Ελλήνων. Η καταστροφή επήλθε, παρά την ηρωική μάχη του Γιάννη Γιάννουζα, του γιού της Μπουμπουλίνας. Τα γυναικόπαιδα κατέφυγαν στην Μονή Κατακεκρυμμένης, μαζί τους, με λίγους Κρανιδιώτες, και ο παπά Αρσένης Κρέστας. Εκεί, η έφοδος των πεζών του Κεχαγιάμπεη αποκρούστηκε με βαριές απώλειες, ο οποίος τους πρόσφερε αμνηστία… εκτός από τον Παπα Αρσένη, που πήδηξε νύχτα έξω και διέφυγε μέσα από το στρατόπεδο των εχθρών.
Μετά από τέσσερις μέρες είδε με έκπληξη, ο Κεχαγιάμπεης, να βρίσκονται 600 Έλληνες με τον Σταϊκόπουλο και τον Παπαφλέσσα στην παλιά ακρόπολη του Άργους , την Λάρισα. Δεν ενοχλήθηκε, γιατί κατέφθασαν 800 (!!!) Τούρκοι από την Τρίπολη για να… τον προϋπαντήσουν (Ο Φωτάκος λέει ότι αυτοί είχαν συγγενείς στο Ναύπλιο και ήρθαν με αυτή την ευκαιρία να διασφαλίσουν τα πλούτη τους σε αυτούς. Αν θέλουμε το πιστεύουμε, δεν μπορεί να αποδειχτεί).
Με τους 800 Τριπολιτσιώτες Τούρκους μαζί, έφυγε ο Κεχαγιάμπεης από το Άργος και πήγε στην Τρίπολη από το Τουρνίκι και όχι από τον Αχλαδόκαμπο… Το γιατί; …άλλη φορά.
ΥΓ Δεν υπάρχει καμιά προσωπογραφία του Κεχαγιάμπεη, για αυτό διάλεξα μια φιγούρα Οθωμανού αξιωματικού από το Θέατρο Σκιών… έχει μεν μούσι, αλλά η στολή του παραπέμπει σε μεταγενέστερη εποχή… Θα ήταν καλλίτερη μια φιγούρα Βεληγκέκα με μούσι, αλλά δεν βρήκα τέτοια.
