Με τη ματιά του παρατηρητή, η γεννημένη στο Πεκίνο Chloé Zhao (The Rider) στρέφει το βλέμμα στην απέραντη αμερικάνικη Δύση και σκηνοθετεί τη μεγαλειώδη Frances McDormand (Οι τρεις πινακίδες έξω από το Έμπινγκ, στο Μιζούρι) στην αδιαμφισβήτητη ταινία της χρονιάς που σάρωσε τα βραβεία της Ακαδημίας και των Φεστιβάλ παγκοσμίως.
Η δημιουργός στηρίχθηκε στο βιβλίο της δημοσιογράφου Jessica Bruder και συνέθεσε μία σπουδαία και εύστοχη ταινία για τους απόκληρους νομάδες της Αμερικής, αλλά και την αίσθηση της κοινότητας που αναδύεται μέσα στη μοναξιά του αχανούς τοπίου. Η λυρική ταινία επιτυγχάνει μοναδικά την ισορροπία ανάμεσα στη μυθοπλασία και την τεκμηρίωση, τοποθετώντας την εξαιρετική πρωταγωνίστρια Frances McDormand ανάμεσα σε πραγματικούς νομάδες.
Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας
Όσκαρ Σκηνοθεσίας
Όσκαρ Α’ Γυναικείου ρόλου για τη Frances McDormand
Χρυσός Λέοντας, Φεστιβάλ Βενετίας
Καλύτερη Ταινία-Δράμα, Χρυσές Σφαίρες
Καλύτερη Σκηνοθεσία, Χρυσές Σφαίρες
Καλύτερη Ταινία, BAFTA
Καλύτερος Α’ Γυναικείος Ρόλος, BAFTA
Καλύτερη Σκηνοθεσία, BAFTA
Καλύτερη Διεύθυνση Φωτογραφίας, BAFTA
Καλύτερη Ταινία, Ένωση Κριτικών Αμερικής
Σύνοψη
Αφού χάσει τη δουλειά της σε ένα ορυχείο της Νεβάδα, μετά από πολλά χρόνια, η χήρα Fern (Frances McDormand) φορτώνει όλη της τη ζωή σε ένα φορτηγάκι. Στο ταξίδι της θα κάνει κάθε λογής ευκαιριακές δουλειές, ενώ θα ζήσει μαζί με πραγματικούς νομάδες στο αχανές τοπίο της αμερικάνικης Δύσης και στο περιθώριο της κοινωνίας.
Διάρκεια: 108’
21 Μαΐου στους κινηματογράφους από τη Feelgood
Visit
1. Instagram: https://www.instagram.com/feelgood_entertainment/
2. Twitter: https://twitter.com/FeelgoodEntment
3. Fb: https://www.facebook.com/feelgoodentertainment.gr/
Η Αφετηρία
Ένα πανοραμικό πορτρέτο του νομαδικού πνεύματος της Αμερικής προς εύρεση ευκαιριακής εργασίας, η ταινία της Chloe Zhao είναι μία «ταινία δρόμου» της εποχής μας, περισσότερο επίκαιρη από ποτέ. Γνωρίζουμε το μεγαλείο της αμερικάνικης Δύσης μέσα από τα μάτια της 61χρονης Fern που την υποδύεται η Frances McDormand, η οποία «έφερε» την Zhao στο εγχείρημα, αφού εκτίμησε την προηγούμενη ταινία της με τίτλο The Rider.
Οι δύο γυναίκες έφτιαξαν μαζί το πορτρέτο μιας γυναίκας που έχει χάσει τον σύζυγό της, αλλά και όλη την προηγούμενη ζωή της, όταν κλείνει το ορυχείο της πόλης όπου ζούσε. Αλλά στη διαδρομή, βρίσκει τη δύναμή της καθώς και μια καινούρια ζωή. Ανακαλύπτει την έννοια της κοινότητας μέσα από νομαδικές συγκεντρώσεις, έρχεται κοντά με τον Dave (David Strathairn) και με άλλους που συναντά στο διάβα της. Το κυριότερο, σύμφωνα με τη σκηνοθέτιδα: «στη φύση, στην άγρια φύση, στα βράχια, στα δέντρα, στα αστέρια, σε έναν τυφώνα, είναι εκεί που βρίσκει την ανεξαρτησία της».
Το 2017, η Frances McDormand και ο Peter Spears (Call Me By Your Name) απέκτησαν τα δικαιώματα ενός βιβλίου ερευνητικής δημοσιογραφίας με τίτλο Nomadland: Surviving America in the 21st Century, που έγραψε η Jessica Bruder. «Το βιβλίο είναι ο καρπός ερευνητικής δημοσιογραφίας» λέει η σκηνοθέτιδα. «Κάθε κεφάλαιο έχει ένα διαφορετικό θέμα. Το μισό βιβλίο επικεντρώνεται στη νομαδική ζωή, το άλλο μισό είναι ένα ρεπορτάζ για τις συνθήκες εργασίας στην Amazon».
«Το The Rider είναι μία από τις καλύτερες ταινίες που έχω δει εδώ και καιρό» λέει η McDormand. «Το να μην είσαι προϊδεασμένη για τους χαρακτήρες, τη σκηνοθέτιδα ή να μην ξέρεις πολλά για την ταινία, σε κάνει να νιώθεις ότι η ταινία είναι μια προσωπική ανακάλυψη. Ως παραγωγός, με προσέλκυσε μία γυναίκα σκηνοθέτης που χρησιμοποίησε τα κλασικά αρρενωπά σχήματα λόγου ενός γουέστερν για να πει μία πανανθρώπινη ιστορία για τον θρίαμβο παρά τις αντιξοότητες και για τη θέληση για επιβίωση».
«Για την έρευνα» εξηγεί η δημοσιογράφος Bruder, «βυθίστηκα στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων για τους οποίους έγραψα, πέρασα εβδομάδες σε μία σκηνή, έπειτα μήνες σε ένα βαν. Η εμπειρία είναι σπουδαίος δάσκαλος. Ξεκίνησα γνωρίζοντας λίγα για τους νομάδες και κατέληξα να νιώθω δέος για τη δημιουργικότητά τους, την επιμονή και τη γενναιοδωρία που συνάντησα στον δρόμο, συχνά από ανθρώπους που είχαν αντιμετωπίσει τρομαχτικές προκλήσεις στις ζωές τους».
«Σκεφτόμουν να φτιάξω ένα βανάκι, γιατί είχα περάσει πολύ καιρό σε ένα Subaru όταν έκανα τις δύο πρώτες μου ταινίες, αλλά δεν είχα υπόψη μου σε ποιο βαθμό άνθρωποι συγκεντρώνονταν και έκαναν αυτή τη ζωή. Η Fran και ο Peter μου έδωσαν το βιβλίο, το διάβασα και σκέφτηκα ότι πραγματικά δεν ήξερα τίποτα για όλα αυτά» λέει η Zhao.
Ο Bob Wells, ένας νομάς που εμφανίζεται στην ταινία και τώρα πια έχει πολλούς ακολούθους στο YouTube, ενώ έχει γράψει το βιβλίο του How To Live In a Car, Van or RV, λέει: «Ήμουν ένας άστεγος αλήτης που ζούσε σε ένα βαν. Τα πράγματα ήταν άσχημα για πολύ καιρό στη ζωή μου. Μετά συνέβη κάτι παράξενο: ερωτεύτηκα τον δρόμο, την ελευθερία. Είχα υπακούσει σε όλες τις επιταγές της κοινωνίας: δουλειά, γάμος, παιδιά, σπίτι… και δεν ήμουν ποτέ ευτυχισμένος. Και ξαφνικά έκανα το αντίθετο από αυτό που όριζε η κοινωνία και για πρώτη φορά ήμουν ευτυχισμένος. Αυτό με έκανα να αμφισβητώ τα πάντα».
«Ένα από τα πράγματα που χρειαζόταν να κάνω» συμπληρώνει ο Wells, «ήταν να μην λέω στον κόσμο απλώς πώς να ζήσει στην έρημο ή στους εθνικούς δρυμούς. Έπρεπε να φτιάξω μία κοινότητα. Είναι κοινή η ανάγκη των ανθρώπων να βρίσκουν άλλους ανθρώπους. Λάμβανα πολλά emails που με ρωτούσαν πώς μπορούν να βρουν κάποιον, γιατί δεν ήθελαν να βγουν στον δρόμο μόνοι τους. Η κοινότητα είναι σημαντική. Σκεφτείτε τους ορεσίβιους του 19ου αιώνα. Τους άρεσε η φύση, η μοναξιά και η εξερεύνηση. Αλλά πάντα συγκεντρώνονταν μια φορά τον χρόνο σε ένα μεγάλο γλέντι. Οπότε ξεκίνησα έναν τέτοιο θεσμό το 2011. Την πρώτη χρονιά ήρθαν 45 άνθρωποι. Πέρσι, είχαμε 8 με 10 χιλιάδες τουλάχιστον. Είναι δύσκολο να μετράς τόσους ανθρώπους στην έρημο».
Όσο η Zhao βυθιζόταν στο εγχείρημα, σκέφτηκε τι είδους ταινίας ήθελε να κάνει και αποφάσισε να διευρύνει τη συνηθισμένη μέθοδο εργασίας της. «Έχω κάνει τέτοια ταινία στο παρελθόν» λέει η δημιουργός. «Έμαθα να είμαι καλή σε αυτό και δεν ήθελα να το αφήσω, ήθελα να το χτίσω παραπάνω. Την ίδια στιγμή, είχα περιέργεια για το τι άλλο θα μπορούσα να κάνω, κάτι που δεν γίνεται κάθε μέρα».
«Η Fran με προσέγγισε σαν παραγωγός και από την πρώτη μέρα με ρώτησε αν θα έπρεπε να συμμετέχει σαν ηθοποιός» συνεχίζει η Zhao. «Ένιωσα ότι δεν θα ήταν μία ταινία που εύκολα μπορεί να τη δει ο κόσμος. Με το The Rider, είχαμε καουμπόιδες, ήταν ένα «γουέστερν». Αλλά αυτό είναι πιο δύσκολο, υπάρχει προκατάληψη για τους ηλικιωμένους στη χώρα, για τους περιθωριακούς. Οπότε σκέφτηκα ότι αν η Fran δεχόταν, τότε θα προσελκύαμε το ενδιαφέρον του κοινού αβίαστα. Από την αρχή ήταν μία πρακτική απόφαση. Αλλά την ίδια στιγμή, η δημιουργική πρόκληση ήταν συναρπαστική».
«Ως Fren, δούλεψα δίπλα σε πραγματικούς υπαλλήλους της Amazon, σε μονάδα συγκομιδής ζαχαρότευτλου, σε τουριστική καφετέρια, σε κατασκήνωση σε Εθνικό Πάρκο» λέει η πρωταγωνίστρια. «Τις περισσότερες φορές, δεν με αναγνώριζε κανένας υπάλληλος. Φυσικά, δεν δούλευα όλες τις ώρες που απαιτούνται. Αλλά προσπάθησα να δώσω την εντύπωση της πραγματικής δουλειάς και των συνεπειών της. Τις σωματικές προκλήσεις, τη δυσφορία ενός μεγαλύτερου σε ηλικία ανθρώπου, αλλά και τη χαρά της δουλειάς, της ζωής στη φύση και της εκπλήρωσης ενός σκοπού και την ικανοποίηση της χρηματικής απολαβής από αυτές τις δουλειές».
Η Zhao συνεργάστηκε στενά με τη McDormand. «Η Fran κι εγώ περάσαμε πολύ χρόνο μαζί πριν να βγούμε στον δρόμο και έμαθα πολλά για εκείνη. Η Fran δεν είναι το είδος της ηθοποιού που της αρέσει να μιλάει ασταμάτητα για τον χαρακτήρα. Της αρέσει να κάνει τα πράγματα μέσα από το σώμα της, της αρέσουν τα απτά πράγματα. Οπότε, ταιριάξαμε πολύ» λέει η δημιουργός.
«Η Chloé βυθίζεται στις αφηγήσεις των χαρακτήρων της και ψάχνει το στοιχείο που δίνει δραματουργική διάσταση στην ταινία» λέει η McDormand. «Η διαδικασία στην ταινία Nomadland ήταν μία πρόκληση και για τις δυο μας γιατί είχαμε να χειριστούμε ένα υβρίδιο με τους ερασιτέχνες ηθοποιούς από τη νομαδική κοινότητα και τον David Strathairn κι εμένα ως επαγγελματίες, που υποδυόμασταν ρόλους. Παρόλα αυτά η Chloé και ο Josh, ο διευθυντής φωτογραφίας, πέρασαν χρόνο με τον David κι εμένα και τις οικογένειες μας στη μικρή πόλη, όπου ζούμε. Η Chloé κράτησε σημειώσεις για τις ζωές μας, την αλληλεπίδραση μεταξύ μας και ανέπτυξε την ιδέα της Fern και του Dave από εκεί».
Η Zhao και η McDormand συνεργάστηκαν για να χτίσουν το νομαδικό, κινούμενο σπίτι της Fern, ένα Ford Econoline βανάκι που η McDormand βάφτισε Vanguard. «Σκεφτόμασταν πώς η Fern θα δομούσε το σπίτι της» θυμάται η Zhao. «Όταν ζεις σε ένα μικρό χώρο, αυτό που κρατάς μαζί σου λέει πολλά για το ποιος είσαι, περισσότερο από το όταν μένεις σε ένα σπίτι».
«Στη συνεργασία με την Chloé, για να βρούμε τον χαρακτήρα της Fern» λέει η McDormand, «μιλήσαμε πολύ για πώς θα «μεταγγίζαμε» στοιχεία της δικής μου ζωής στη ζωή της Fern και πολλά είχαν να κάνουν με το υπόβαθρο μου, αλλά και τις καθημερινές μου συνήθειες. Πρότεινα χειρωνακτικές εργασίες, γιατί όταν περνάς τον χρόνο σου στον δρόμο, πρέπει να αναλαμβάνεις πρακτικά πράγματα. Είχα φτιάξει πολλές πιάστρες για ποτήρια, περίπου 75 και τις χάριζα σε διαφορετικούς ανθρώπους που συναντήσαμε στον δρόμο και σε μέλη της κοινότητας μας. Ένα άλλο πράγμα που παραχώρησα στην ταινία ήταν ένα σετ πιάτων με μοτίβα από φθινοπωρινά φύλλα. Όταν αποφοίτησα από το κολέγιο, ο πατέρας μου είχε συλλέξει ένα ολόκληρο σετ από πιάτα από διαφορετικά παζάρια και μου τα έδωσε σαν δώρο. Σκέφτηκα ότι αυτό θα έδινε περισσότερο βάθος στην ιστορία. Έφερα και τα ασημένια μαχαιροπήρουνα μου, γιατί ήταν φανταστικά» λέει η πρωταγωνίστρια.
Η Zhao σχολιάζει: «Επειδή θέλαμε να ενσωματώσουμε ερασιτέχνες στο γύρισμα και θέλαμε να είναι ο εαυτός τους, έπρεπε και η Fran να είναι ο εαυτός της, γιατί δεν ήξερε τι θα έκαναν σε κάθε σκηνή. Γι’ αυτό η ταινία έχει τόσα δικά της στοιχεία».
«Στην πρώτη ταινία της Zhao, το Songs My Brothers Taught Me» λέει η παραγωγός Mollye Asher «είχαμε μία σκηνοθετική προσέγγιση και όχι ένα δομημένο σενάριο, ενώ η Chloé έγραφε τις σκηνές μέρα με τη μέρα. Στο Nomadland, δούλεψε όπως στο The Rider, όπου υπήρχε ένα σενάριο, αλλά έγραφε ή προσάρμοζε σκηνές, καμιά φορά σε καθημερινή βάση, βασισμένη σε αυτά που ανακάλυπτε στο γύρισμα».
Ο Οδικός Χάρτης
Η ταινία γυρίστηκε μέσα σε διάστημα έξι μηνών και ξεκίνησε τον Σεπτέμβρη του 2018. Το σημείο της αφηγηματικής έναρξης ήταν το Empire στη Νεβάδα. «Μία κωμόπολη που χτίστηκε γύρω από τα ορυχεία. Η Μεγάλη Κρίση τα έκλεισε και έκαναν έξωση σε όλους τους εργαζόμενους» λέει η δημοσιογράφος Bruder. «Ακόμα και ο ταχυδρομικός κώδικας σβήστηκε».
«Τα Χριστούγεννα κάναμε ένα πενθήμερο διάλειμμά και περάσαμε την πρωτοχρονιά μαζί» λέει η παραγωγός Asher για τη διαδικασία των γυρισμάτων.
Εκτός από τους παραγωγούς Asher και Spears, η Zhao έφερε στην ταινία και τον παραγωγό Dan Janvey (Beasts of The Southern Wild, Heart of A Dog). «Η Chloé ήξερε τον Dan προσωπικά» λέει η Asher. Κάθε μέλος της ομάδας ήταν διαλεγμένο με προσοχή. «Σε ένα τέτοιο γύρισμα, όπου πηγαίνεις σε κοινότητες στις οποίες δεν ανήκεις, πρέπει να είσαι αόρατος με κάποιο τρόπο, οπότε χρειαζόμασταν ανθρώπους που όχι απλώς ήταν καλοί στις δουλειές τους, αλλά που είχαν τη σωστή προσωπικότητα».
«Είχε να κάνει με το να έχουμε το σωστό συνεργείο» λέει ο διευθυντής φωτογραφίας Joshua James Richards (Songs My Brothers Taught Me, The Rider). «Σε μερικούς θα φαινόταν ένα μικρό συνεργείο, αλλά για μένα ήταν ακριβώς ο σωστός αριθμός ατόμων και ήταν αρκετοί για το γύρισμα».
«Η Chloé και ο Josh συνεργάστηκαν με λίγους ανθρώπους, οπότε μπόρεσαν να εισχωρήσουν στην κοινότητα» λέει η Asher. «Δουλεύαμε με μικρά βαν που θα μπορούσαν να ανήκουν σε νομάδες, οπότε αυτό μας επέτρεψε ένα ολοκληρωμένο γύρισμα».
«Ως παραγωγός, έγινα το μέλος μιας μικρής και δεμένης κοινότητας 23 νέων δημιουργών. Ταξίδεψα μαζί τους στον δρόμο, ενώ κάναμε την ταινία σαν σύντροφοι. Δεν πήγα για να τους δασκαλέψω, πήγα για να μάθω και αυτό ήταν το στίγμα του ταξιδιού» λέει η McDormand. Το συνεργείο αποτελούνταν από 19 άντρες και 17 γυναίκες.
Η σχεδόν αυτοσχεδιαστική προσέγγιση της Zhao στην αφήγηση εξαπλώθηκε μέχρι το γύρισμα. «Αντί να έρθει με ένα συγκεκριμένο όραμα για το τι πρέπει να γίνει» λέει ο Richards, «η Chloé ήταν ανοιχτή στο να ανακαλύψει την ταινία στην πορεία».
«Ποτέ δεν ξέρεις ακριβώς τι ψάχνει η Chloé, έτσι υπάρχει ελευθερία για εξερεύνηση», λέει ο ηθοποιός Strathairn (Good Night and Good Luck, Lincoln), που είναι παλιός φίλος και γείτονας της McDormand. «Κι όμως, ένιωσα πάνω της το βλέμμα το κυνηγού, σαν να ήξερε ακριβώς τι θέλει να πιάσει».
«Δεν μπορώ να δω τους χαρακτήρες να ζωντανεύουν μέχρι να αρχίσει η κάμερα να γράφει» λέει η Zhao, «πόσο κοντά είναι η κάμερα στον χαρακτήρα και πώς αλληλοεπιδρά με το περιβάλλον και τους ανθρώπους».
«Η Chloé είναι πολύ συγκεντρωμένο ον. Προσέχει τα πάντα γύρω της. Τα ρουφάει όλα. Και ξέρει τι είναι γνήσιο», λέει ο Janvey. «Και τι είναι ενδιαφέρον θεματικά και οπτικά. Είναι αποφασιστική και σαφής. Αλλά την ίδια στιγμή είναι ανοιχτή στην ανακάλυψη».
«Η Chloé μοντάρει στο κεφάλι της αυτά που έχουμε γυρίσει μέσα στη μέρα» προσθέτει ο Richards για τη Zhao, η οποία ανέλαβε και το μοντάζ εκτός από τη σκηνοθεσία της ταινίας. «Θα πάει σπίτι, θα δει τα γυρίσματα της μέρας, θα με πάρει να μου πει ότι θέλει κάτι ακόμα. Δεν είναι η συμβατική προσέγγιση και συνεχώς μοντάρει και ανακαλύπτει την ταινία».
Για τη μουσική της ταινίας, η Zhao έψαξε να βρει «μία μουσική που εμπνέεται από τη φύση» και επέλεξε τον Ιταλό συνθέτη Ludovico Einaudi και την τελευταία δουλειά του, το Seven Days Walking, που κυκλοφόρησε το 2019. O Einaudi βάσισε τις συνθέσεις του σε μία σειρά από περίπατους στις ιταλικές Άλπεις το 2018, ακολουθώντας την ίδια διαδρομή κάθε μέρα, αλλά μένοντας ανοιχτός σε διαφορετικά συναισθήματα και ερεθίσματα, που βίωνε ενώ οι συνθήκες φωτισμού, θερμοκρασίας, φύσης και καιρού άλλαζαν. «Ένα μεγάλο μέρος της εξέλιξης της Fern είναι να μάθει να ζει με τη φύση. Το να ζει σε ένα βαν, την κάνει πιο εκτεθειμένη στη φύση, στην ομορφιά και την εχθρότητα, στην ικανότητα να θεραπεύσει και να αναπληρώσει» λέει η Zhao.
Η Νομαδική Ζωή
Πολλοί από τους πραγματικούς νομάδες που εμφανίζονται στην ταινία επιλέχθηκαν μετά από αρκετούς μήνες και σταδιακά. Η Swankie και η Linda May επιλέχθηκαν από νωρίς, καθώς είναι και στο βιβλίο της Bruder. «Για μένα, φυσικά, η ζωή μου μοιάζει φυσιολογική και συνηθισμένη, το να διαβάζω για μένα στο βιβλίο της Jessica με έκανε κάπως να ντρέπομαι φυσικά» λέει η Swankie. «Έβαλα στην άκρη κάποιες συνθήκες της ζωής μου για λίγο για να είμαι στην ταινία, αλλά άξιζε τον κόπο. Η Chloé, μάλιστα, σκέφτηκε να έχω το χέρι μου σε νάρθηκα» λέει η Swankie.
Η Suanne Carlson είναι συνιδρυτής μαζί με τον Bob Wells της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης για τους νομάδες, του Homeson Wheels. Οι παραγωγοί Asher και Janvey θεώρησαν ότι η έγκριση και η εμπιστοσύνη τους στην ταινία βοήθησε στην προσέγγιση νομάδων, οι οποίοι με τη σειρά τους πρότειναν άτομα που εμφανίστηκαν τελικά στην ταινία. «Τελικά είχαμε πολλές προτάσεις και ονόματα από την Chloé με φωτογραφίες, ανάμεσα τους και μία 86χρονη γυναίκα που ήταν η μία από τις πρώτες γυναίκες πιλότους» λέει η παραγωγός Asher.
H Chloé διάλεξε ευλαβικά με ποιους νομάδες ήθελε να δουλέψει και γνώρισε καθέναν τους ξεχωριστά. Για παράδειγμα, η ομάδα που λέει τις ιστορίες της γύρω από τη φωτιά επιλέχθηκε σταδιακά. Το χαρακτηριστικό στο έργο της Zhao είναι ότι καλλιεργεί την εμπιστοσύνη με τους συνεργάτες, ενθαρρύνοντας την αυθεντικότητα. «Ησυχία στο γύρισμα, κάμερα στραμμένη μόνο πάνω τους, χώρος και σεβασμός να πούνε την ιστορία τους» επισημαίνει η Asher.
Ταξιδιώτες, όπως ο Derek, ο νεαρός ταξιδιώτης που συναντά η Fern, μοιάζουν με νομάδες, αλλά είναι μία διαφορετική υποκατηγορία και οι νομάδες δεν τους συναναστρέφονται και τόσο. Ήταν όμως ξεκάθαρο για την Chloé ότι ο χαρακτήρας της Fern θα συναναστρεφόταν με έναν ταξιδιώτη κι έτσι έγραψαν μία σκηνή, όπου η Fern του προσφέρει ένα σάντουιτς και τον ρωτάει για τους γονείς του. Ο Derek τελικά δούλεψε για το συνεργείο. Η Zhao και οι παραγωγοί της ένιωσαν ότι το να του προσφέρουν δουλειά ήταν ένας ακόμα τρόπος με τον οποίο η διαδικασία δημιουργίας της ταινίας αντανακλούσε το ίδιο το πνεύμα της ταινίας.
Η Swankie λέει για τη συνεργασία με τη Zhao: «Στην αρχή, ντρεπόμουν, αλλά μετά τη γνώρισα καλύτερα, κατάλαβα ότι ήταν η μόνη που είχε τη μεγάλη εικόνα. Όταν μου ζητούσε να κάνω κάτι που μου φαινόταν αντίθετο με την προσωπικότητα μου, μού υπενθύμιζε ευγενικά ότι ήταν μια ιστορία, δεν ήταν η πραγματική ζωή. Ήταν φανταστική. Έμαθα πολλά βλέποντας την Chloé και τη Fran επί τω έργω».
«Δεν ήξερα τη Fran ούτε είχα δει τις ταινίες της» ομολογεί η Swankie, «όμως εκείνη αντιδρούσε σαν να ήμουν εγώ η διάσημη σταρ του σινεμά και εκείνη η θαυμάστρια. Ομολόγησα ότι δεν είχα ιδέα ποια είναι και δεν προσβλήθηκε, άρχισε να μιλάει με ενθουσιασμό για τη συνεργασία μας. Έφυγα με την αίσθηση ότι είχα συναντήσει ξανά μία χαμένη φίλη. Ένιωσα πραγματική αγάπη και ευγνωμοσύνη από τη μεριά της, περισσότερη από κάθε άλλη φορά στη ζωή μου».
Τελικός Προορισμός
«Νομίζω ότι είχαν δοθεί κάποιες υποσχέσεις στη γενιά των babyboomer» λέει ο παραγωγός Peter Spears, «ότι αν έκαναν το ένα και το άλλο, όλα θα πήγαιναν καλά μέχρι να φτάσουν στη σύνταξη. Προφανώς αυτό δεν συνέβη και δεν συμβαίνει. Το δίχτυ ασφαλείας έχει σκιστεί και πολλοί άνθρωποι τώρα χάνονται. Κι όμως, η κατάσταση κουμπώνει με τον αμερικάνικο ατομικισμό. Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους καταλήγουν σε αυτό το είδος ζωής για πρώτη φορά. Νομίζω ότι είναι εμψυχωτικό αν και δύσκολο όπως συμβαίνει και με τόσα πολλά θέματα που είναι πολυεπίπεδα και σύνθετα στην Αμερική σήμερα».
«Είναι άνθρωποι που ορίζουν ξανά το αμερικάνικο όνειρο» λέει η παραγωγός Asher. «Σε όλες τις ταινίες της η Chloé πραγματεύεται την ιδέα του αμερικάνικου ονείρου και το βλέπει από άλλη σκοπιά, τη σκοπιά μιας καλλιτέχνιδας που μεγάλωσε και γεννήθηκε σε μία εντελώς διαφορετική κουλτούρα».
«Η δύναμη της μυθοπλασίας με επηρέασε και με ενέπνευσε να κάνω ταινίες.» λέει η Zhao. «Αυτές τις μέρες σκέφτομαι ότι κινδυνεύουμε να ξεχάσουμε αυτή τη δύναμη. Δεν ήθελα απλώς να επικεντρωθώ σε κάποιον που χρησιμοποίησε τον δρόμο για να πετύχει κάτι, για να κάνω ένα κοινωνικό σχόλιο για το πόσο κακός είναι ο καπιταλισμός στην Αμερική. Δεν με ενδιέφερε αυτό. Προτιμώ να δω ένα σχετικό ντοκιμαντέρ από κάποιον άλλον. Ήθελα να μπω σε αυτόν τον κόσμο και να εξερευνήσω την αμερικάνικη ταυτότητα, τον αληθινό νομά. Έτσι ήθελα να «συναντήσω» το κοινό με την ελπίδα να συνδεθώ με έναν θεατή τη φορά».
«Η Chloé χρησιμοποιεί το σινεμά για να ακουμπήσει τις ζωές πραγματικών ανθρώπων που είναι στο περιθώριο, άνθρωποι ηλικιωμένοι, άστεγοι» λέει ο διευθυντής φωτογραφίας Richards. «Εξερευνά τη ζωή, όχι σαν παρατηρητής. Είναι σαν να γράφει ένα ποίημα».
Η Linda May περιγράφει τη ζωή στον δρόμο: «Οι άνθρωποι που συνάντησα στον δρόμο ήταν άνθρωποι που δεν θα γνώριζα λόγω διαφοράς τρόπου ζωής. Οι δρόμοι μας ήταν διαφορετικοί, αλλά όταν διασταυρωθήκαμε, ήμασταν αλληλέγγυοι, υποστηρικτικοί και τρυφεροί ο ένας με τον άλλον, αμέσως. Μία φιλία που θα έπαιρνε χρόνια να εξελιχθεί, άνθισε πιο γρήγορα γιατί ο κοινός δεσμός ήταν η νομαδική ζωή».
«Μερικοί το λένε ταξίδι ή περιπέτεια. Εγώ δεν το λέω έτσι» καταλήγει η Swankie. «Είναι να ζεις στο έπακρο και να ωθείς τον εαυτό σου μπροστά. Αρχικά ο στόχος μου στη ζωή ήταν να είμαι ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής των παιδιών μου και των εγγονιών μου. Δεν έβγαινε με ωραίο τρόπο ούτε για μένα ούτε για εκείνους, ήταν αποκαρδιωτικό και καταθλιπτικό για την ακρίβεια. Έπρεπε να κατευθύνω εκ νέου την ενέργεια μου για να ζήσω καλύτερα. Για μένα, αυτό σήμαινε να γίνω νομάς. Δεν ζω μια περιπέτεια, δεν κάνω ταξίδι, δεν βλέπω αξιοθέατα και μετά γυρίζω στη βάση μου. Δεν έχω βάση. Είμαι νομάς πάνω από μια δεκαετία και δεν έχω κουραστεί. Ό,τι μου ανήκει είναι πάνω μου. Δεν έχω να πάω κάπου για να το φέρω. Το να είσαι νομάς είναι επιλογή, δεν είναι απλώς μια συνθήκη».
Συντελεστές
Σενάριο (βασισμένο στο βιβλίο της Jessica Bruder)/Σκηνοθεσία: Chloé Zhao
Παίζουν: Frances McDormand, David Strathairn, Linda May, Swankie, Bob Wells, Derek Endres, Melissa Smith, James R. Taylor Jr., Emily Jade Foley
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Joshua James Richards
Σχεδιασμός Παραγωγής: Joshua James Richards
Μοντάζ: Chloé Zhao
Κοστούμια: Hannah Logan Peterson
Μουσική: Ludovico Einaudi
Αφού χάσει τη δουλειά της σε ένα ορυχείο της Νεβάδα, μετά από πολλά χρόνια, η χήρα Fern (Frances McDormand) φορτώνει όλη της τη ζωή σε ένα φορτηγάκι. Στο ταξίδι της θα κάνει κάθε λογής ευκαιριακές δουλειές, ενώ θα ζήσει μαζί με πραγματικούς νομάδες στο αχανές τοπίο της αμερικάνικης Δύσης και στο περιθώριο της κοινωνίας.
Διάρκεια: 108’
21 Μαΐου στους κινηματογράφους από τη Feelgood
Visit
1. Instagram: https://www.instagram.com/feelgood_entertainment/
2. Twitter: https://twitter.com/FeelgoodEntment
3. Fb: https://www.facebook.com/feelgoodentertainment.gr/
Η Αφετηρία
Ένα πανοραμικό πορτρέτο του νομαδικού πνεύματος της Αμερικής προς εύρεση ευκαιριακής εργασίας, η ταινία της Chloe Zhao είναι μία «ταινία δρόμου» της εποχής μας, περισσότερο επίκαιρη από ποτέ. Γνωρίζουμε το μεγαλείο της αμερικάνικης Δύσης μέσα από τα μάτια της 61χρονης Fern που την υποδύεται η Frances McDormand, η οποία «έφερε» την Zhao στο εγχείρημα, αφού εκτίμησε την προηγούμενη ταινία της με τίτλο The Rider.
Οι δύο γυναίκες έφτιαξαν μαζί το πορτρέτο μιας γυναίκας που έχει χάσει τον σύζυγό της, αλλά και όλη την προηγούμενη ζωή της, όταν κλείνει το ορυχείο της πόλης όπου ζούσε. Αλλά στη διαδρομή, βρίσκει τη δύναμή της καθώς και μια καινούρια ζωή. Ανακαλύπτει την έννοια της κοινότητας μέσα από νομαδικές συγκεντρώσεις, έρχεται κοντά με τον Dave (David Strathairn) και με άλλους που συναντά στο διάβα της. Το κυριότερο, σύμφωνα με τη σκηνοθέτιδα: «στη φύση, στην άγρια φύση, στα βράχια, στα δέντρα, στα αστέρια, σε έναν τυφώνα, είναι εκεί που βρίσκει την ανεξαρτησία της».
Το 2017, η Frances McDormand και ο Peter Spears (Call Me By Your Name) απέκτησαν τα δικαιώματα ενός βιβλίου ερευνητικής δημοσιογραφίας με τίτλο Nomadland: Surviving America in the 21st Century, που έγραψε η Jessica Bruder. «Το βιβλίο είναι ο καρπός ερευνητικής δημοσιογραφίας» λέει η σκηνοθέτιδα. «Κάθε κεφάλαιο έχει ένα διαφορετικό θέμα. Το μισό βιβλίο επικεντρώνεται στη νομαδική ζωή, το άλλο μισό είναι ένα ρεπορτάζ για τις συνθήκες εργασίας στην Amazon».
«Το The Rider είναι μία από τις καλύτερες ταινίες που έχω δει εδώ και καιρό» λέει η McDormand. «Το να μην είσαι προϊδεασμένη για τους χαρακτήρες, τη σκηνοθέτιδα ή να μην ξέρεις πολλά για την ταινία, σε κάνει να νιώθεις ότι η ταινία είναι μια προσωπική ανακάλυψη. Ως παραγωγός, με προσέλκυσε μία γυναίκα σκηνοθέτης που χρησιμοποίησε τα κλασικά αρρενωπά σχήματα λόγου ενός γουέστερν για να πει μία πανανθρώπινη ιστορία για τον θρίαμβο παρά τις αντιξοότητες και για τη θέληση για επιβίωση».
«Για την έρευνα» εξηγεί η δημοσιογράφος Bruder, «βυθίστηκα στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων για τους οποίους έγραψα, πέρασα εβδομάδες σε μία σκηνή, έπειτα μήνες σε ένα βαν. Η εμπειρία είναι σπουδαίος δάσκαλος. Ξεκίνησα γνωρίζοντας λίγα για τους νομάδες και κατέληξα να νιώθω δέος για τη δημιουργικότητά τους, την επιμονή και τη γενναιοδωρία που συνάντησα στον δρόμο, συχνά από ανθρώπους που είχαν αντιμετωπίσει τρομαχτικές προκλήσεις στις ζωές τους».
«Σκεφτόμουν να φτιάξω ένα βανάκι, γιατί είχα περάσει πολύ καιρό σε ένα Subaru όταν έκανα τις δύο πρώτες μου ταινίες, αλλά δεν είχα υπόψη μου σε ποιο βαθμό άνθρωποι συγκεντρώνονταν και έκαναν αυτή τη ζωή. Η Fran και ο Peter μου έδωσαν το βιβλίο, το διάβασα και σκέφτηκα ότι πραγματικά δεν ήξερα τίποτα για όλα αυτά» λέει η Zhao.
Ο Bob Wells, ένας νομάς που εμφανίζεται στην ταινία και τώρα πια έχει πολλούς ακολούθους στο YouTube, ενώ έχει γράψει το βιβλίο του How To Live In a Car, Van or RV, λέει: «Ήμουν ένας άστεγος αλήτης που ζούσε σε ένα βαν. Τα πράγματα ήταν άσχημα για πολύ καιρό στη ζωή μου. Μετά συνέβη κάτι παράξενο: ερωτεύτηκα τον δρόμο, την ελευθερία. Είχα υπακούσει σε όλες τις επιταγές της κοινωνίας: δουλειά, γάμος, παιδιά, σπίτι… και δεν ήμουν ποτέ ευτυχισμένος. Και ξαφνικά έκανα το αντίθετο από αυτό που όριζε η κοινωνία και για πρώτη φορά ήμουν ευτυχισμένος. Αυτό με έκανα να αμφισβητώ τα πάντα».
«Ένα από τα πράγματα που χρειαζόταν να κάνω» συμπληρώνει ο Wells, «ήταν να μην λέω στον κόσμο απλώς πώς να ζήσει στην έρημο ή στους εθνικούς δρυμούς. Έπρεπε να φτιάξω μία κοινότητα. Είναι κοινή η ανάγκη των ανθρώπων να βρίσκουν άλλους ανθρώπους. Λάμβανα πολλά emails που με ρωτούσαν πώς μπορούν να βρουν κάποιον, γιατί δεν ήθελαν να βγουν στον δρόμο μόνοι τους. Η κοινότητα είναι σημαντική. Σκεφτείτε τους ορεσίβιους του 19ου αιώνα. Τους άρεσε η φύση, η μοναξιά και η εξερεύνηση. Αλλά πάντα συγκεντρώνονταν μια φορά τον χρόνο σε ένα μεγάλο γλέντι. Οπότε ξεκίνησα έναν τέτοιο θεσμό το 2011. Την πρώτη χρονιά ήρθαν 45 άνθρωποι. Πέρσι, είχαμε 8 με 10 χιλιάδες τουλάχιστον. Είναι δύσκολο να μετράς τόσους ανθρώπους στην έρημο».
Όσο η Zhao βυθιζόταν στο εγχείρημα, σκέφτηκε τι είδους ταινίας ήθελε να κάνει και αποφάσισε να διευρύνει τη συνηθισμένη μέθοδο εργασίας της. «Έχω κάνει τέτοια ταινία στο παρελθόν» λέει η δημιουργός. «Έμαθα να είμαι καλή σε αυτό και δεν ήθελα να το αφήσω, ήθελα να το χτίσω παραπάνω. Την ίδια στιγμή, είχα περιέργεια για το τι άλλο θα μπορούσα να κάνω, κάτι που δεν γίνεται κάθε μέρα».
«Η Fran με προσέγγισε σαν παραγωγός και από την πρώτη μέρα με ρώτησε αν θα έπρεπε να συμμετέχει σαν ηθοποιός» συνεχίζει η Zhao. «Ένιωσα ότι δεν θα ήταν μία ταινία που εύκολα μπορεί να τη δει ο κόσμος. Με το The Rider, είχαμε καουμπόιδες, ήταν ένα «γουέστερν». Αλλά αυτό είναι πιο δύσκολο, υπάρχει προκατάληψη για τους ηλικιωμένους στη χώρα, για τους περιθωριακούς. Οπότε σκέφτηκα ότι αν η Fran δεχόταν, τότε θα προσελκύαμε το ενδιαφέρον του κοινού αβίαστα. Από την αρχή ήταν μία πρακτική απόφαση. Αλλά την ίδια στιγμή, η δημιουργική πρόκληση ήταν συναρπαστική».
«Ως Fren, δούλεψα δίπλα σε πραγματικούς υπαλλήλους της Amazon, σε μονάδα συγκομιδής ζαχαρότευτλου, σε τουριστική καφετέρια, σε κατασκήνωση σε Εθνικό Πάρκο» λέει η πρωταγωνίστρια. «Τις περισσότερες φορές, δεν με αναγνώριζε κανένας υπάλληλος. Φυσικά, δεν δούλευα όλες τις ώρες που απαιτούνται. Αλλά προσπάθησα να δώσω την εντύπωση της πραγματικής δουλειάς και των συνεπειών της. Τις σωματικές προκλήσεις, τη δυσφορία ενός μεγαλύτερου σε ηλικία ανθρώπου, αλλά και τη χαρά της δουλειάς, της ζωής στη φύση και της εκπλήρωσης ενός σκοπού και την ικανοποίηση της χρηματικής απολαβής από αυτές τις δουλειές».
Η Zhao συνεργάστηκε στενά με τη McDormand. «Η Fran κι εγώ περάσαμε πολύ χρόνο μαζί πριν να βγούμε στον δρόμο και έμαθα πολλά για εκείνη. Η Fran δεν είναι το είδος της ηθοποιού που της αρέσει να μιλάει ασταμάτητα για τον χαρακτήρα. Της αρέσει να κάνει τα πράγματα μέσα από το σώμα της, της αρέσουν τα απτά πράγματα. Οπότε, ταιριάξαμε πολύ» λέει η δημιουργός.
«Η Chloé βυθίζεται στις αφηγήσεις των χαρακτήρων της και ψάχνει το στοιχείο που δίνει δραματουργική διάσταση στην ταινία» λέει η McDormand. «Η διαδικασία στην ταινία Nomadland ήταν μία πρόκληση και για τις δυο μας γιατί είχαμε να χειριστούμε ένα υβρίδιο με τους ερασιτέχνες ηθοποιούς από τη νομαδική κοινότητα και τον David Strathairn κι εμένα ως επαγγελματίες, που υποδυόμασταν ρόλους. Παρόλα αυτά η Chloé και ο Josh, ο διευθυντής φωτογραφίας, πέρασαν χρόνο με τον David κι εμένα και τις οικογένειες μας στη μικρή πόλη, όπου ζούμε. Η Chloé κράτησε σημειώσεις για τις ζωές μας, την αλληλεπίδραση μεταξύ μας και ανέπτυξε την ιδέα της Fern και του Dave από εκεί».
Η Zhao και η McDormand συνεργάστηκαν για να χτίσουν το νομαδικό, κινούμενο σπίτι της Fern, ένα Ford Econoline βανάκι που η McDormand βάφτισε Vanguard. «Σκεφτόμασταν πώς η Fern θα δομούσε το σπίτι της» θυμάται η Zhao. «Όταν ζεις σε ένα μικρό χώρο, αυτό που κρατάς μαζί σου λέει πολλά για το ποιος είσαι, περισσότερο από το όταν μένεις σε ένα σπίτι».
«Στη συνεργασία με την Chloé, για να βρούμε τον χαρακτήρα της Fern» λέει η McDormand, «μιλήσαμε πολύ για πώς θα «μεταγγίζαμε» στοιχεία της δικής μου ζωής στη ζωή της Fern και πολλά είχαν να κάνουν με το υπόβαθρο μου, αλλά και τις καθημερινές μου συνήθειες. Πρότεινα χειρωνακτικές εργασίες, γιατί όταν περνάς τον χρόνο σου στον δρόμο, πρέπει να αναλαμβάνεις πρακτικά πράγματα. Είχα φτιάξει πολλές πιάστρες για ποτήρια, περίπου 75 και τις χάριζα σε διαφορετικούς ανθρώπους που συναντήσαμε στον δρόμο και σε μέλη της κοινότητας μας. Ένα άλλο πράγμα που παραχώρησα στην ταινία ήταν ένα σετ πιάτων με μοτίβα από φθινοπωρινά φύλλα. Όταν αποφοίτησα από το κολέγιο, ο πατέρας μου είχε συλλέξει ένα ολόκληρο σετ από πιάτα από διαφορετικά παζάρια και μου τα έδωσε σαν δώρο. Σκέφτηκα ότι αυτό θα έδινε περισσότερο βάθος στην ιστορία. Έφερα και τα ασημένια μαχαιροπήρουνα μου, γιατί ήταν φανταστικά» λέει η πρωταγωνίστρια.
Η Zhao σχολιάζει: «Επειδή θέλαμε να ενσωματώσουμε ερασιτέχνες στο γύρισμα και θέλαμε να είναι ο εαυτός τους, έπρεπε και η Fran να είναι ο εαυτός της, γιατί δεν ήξερε τι θα έκαναν σε κάθε σκηνή. Γι’ αυτό η ταινία έχει τόσα δικά της στοιχεία».
«Στην πρώτη ταινία της Zhao, το Songs My Brothers Taught Me» λέει η παραγωγός Mollye Asher «είχαμε μία σκηνοθετική προσέγγιση και όχι ένα δομημένο σενάριο, ενώ η Chloé έγραφε τις σκηνές μέρα με τη μέρα. Στο Nomadland, δούλεψε όπως στο The Rider, όπου υπήρχε ένα σενάριο, αλλά έγραφε ή προσάρμοζε σκηνές, καμιά φορά σε καθημερινή βάση, βασισμένη σε αυτά που ανακάλυπτε στο γύρισμα».
Ο Οδικός Χάρτης
Η ταινία γυρίστηκε μέσα σε διάστημα έξι μηνών και ξεκίνησε τον Σεπτέμβρη του 2018. Το σημείο της αφηγηματικής έναρξης ήταν το Empire στη Νεβάδα. «Μία κωμόπολη που χτίστηκε γύρω από τα ορυχεία. Η Μεγάλη Κρίση τα έκλεισε και έκαναν έξωση σε όλους τους εργαζόμενους» λέει η δημοσιογράφος Bruder. «Ακόμα και ο ταχυδρομικός κώδικας σβήστηκε».
«Τα Χριστούγεννα κάναμε ένα πενθήμερο διάλειμμά και περάσαμε την πρωτοχρονιά μαζί» λέει η παραγωγός Asher για τη διαδικασία των γυρισμάτων.
Εκτός από τους παραγωγούς Asher και Spears, η Zhao έφερε στην ταινία και τον παραγωγό Dan Janvey (Beasts of The Southern Wild, Heart of A Dog). «Η Chloé ήξερε τον Dan προσωπικά» λέει η Asher. Κάθε μέλος της ομάδας ήταν διαλεγμένο με προσοχή. «Σε ένα τέτοιο γύρισμα, όπου πηγαίνεις σε κοινότητες στις οποίες δεν ανήκεις, πρέπει να είσαι αόρατος με κάποιο τρόπο, οπότε χρειαζόμασταν ανθρώπους που όχι απλώς ήταν καλοί στις δουλειές τους, αλλά που είχαν τη σωστή προσωπικότητα».
«Είχε να κάνει με το να έχουμε το σωστό συνεργείο» λέει ο διευθυντής φωτογραφίας Joshua James Richards (Songs My Brothers Taught Me, The Rider). «Σε μερικούς θα φαινόταν ένα μικρό συνεργείο, αλλά για μένα ήταν ακριβώς ο σωστός αριθμός ατόμων και ήταν αρκετοί για το γύρισμα».
«Η Chloé και ο Josh συνεργάστηκαν με λίγους ανθρώπους, οπότε μπόρεσαν να εισχωρήσουν στην κοινότητα» λέει η Asher. «Δουλεύαμε με μικρά βαν που θα μπορούσαν να ανήκουν σε νομάδες, οπότε αυτό μας επέτρεψε ένα ολοκληρωμένο γύρισμα».
«Ως παραγωγός, έγινα το μέλος μιας μικρής και δεμένης κοινότητας 23 νέων δημιουργών. Ταξίδεψα μαζί τους στον δρόμο, ενώ κάναμε την ταινία σαν σύντροφοι. Δεν πήγα για να τους δασκαλέψω, πήγα για να μάθω και αυτό ήταν το στίγμα του ταξιδιού» λέει η McDormand. Το συνεργείο αποτελούνταν από 19 άντρες και 17 γυναίκες.
Η σχεδόν αυτοσχεδιαστική προσέγγιση της Zhao στην αφήγηση εξαπλώθηκε μέχρι το γύρισμα. «Αντί να έρθει με ένα συγκεκριμένο όραμα για το τι πρέπει να γίνει» λέει ο Richards, «η Chloé ήταν ανοιχτή στο να ανακαλύψει την ταινία στην πορεία».
«Ποτέ δεν ξέρεις ακριβώς τι ψάχνει η Chloé, έτσι υπάρχει ελευθερία για εξερεύνηση», λέει ο ηθοποιός Strathairn (Good Night and Good Luck, Lincoln), που είναι παλιός φίλος και γείτονας της McDormand. «Κι όμως, ένιωσα πάνω της το βλέμμα το κυνηγού, σαν να ήξερε ακριβώς τι θέλει να πιάσει».
«Δεν μπορώ να δω τους χαρακτήρες να ζωντανεύουν μέχρι να αρχίσει η κάμερα να γράφει» λέει η Zhao, «πόσο κοντά είναι η κάμερα στον χαρακτήρα και πώς αλληλοεπιδρά με το περιβάλλον και τους ανθρώπους».
«Η Chloé είναι πολύ συγκεντρωμένο ον. Προσέχει τα πάντα γύρω της. Τα ρουφάει όλα. Και ξέρει τι είναι γνήσιο», λέει ο Janvey. «Και τι είναι ενδιαφέρον θεματικά και οπτικά. Είναι αποφασιστική και σαφής. Αλλά την ίδια στιγμή είναι ανοιχτή στην ανακάλυψη».
«Η Chloé μοντάρει στο κεφάλι της αυτά που έχουμε γυρίσει μέσα στη μέρα» προσθέτει ο Richards για τη Zhao, η οποία ανέλαβε και το μοντάζ εκτός από τη σκηνοθεσία της ταινίας. «Θα πάει σπίτι, θα δει τα γυρίσματα της μέρας, θα με πάρει να μου πει ότι θέλει κάτι ακόμα. Δεν είναι η συμβατική προσέγγιση και συνεχώς μοντάρει και ανακαλύπτει την ταινία».
Για τη μουσική της ταινίας, η Zhao έψαξε να βρει «μία μουσική που εμπνέεται από τη φύση» και επέλεξε τον Ιταλό συνθέτη Ludovico Einaudi και την τελευταία δουλειά του, το Seven Days Walking, που κυκλοφόρησε το 2019. O Einaudi βάσισε τις συνθέσεις του σε μία σειρά από περίπατους στις ιταλικές Άλπεις το 2018, ακολουθώντας την ίδια διαδρομή κάθε μέρα, αλλά μένοντας ανοιχτός σε διαφορετικά συναισθήματα και ερεθίσματα, που βίωνε ενώ οι συνθήκες φωτισμού, θερμοκρασίας, φύσης και καιρού άλλαζαν. «Ένα μεγάλο μέρος της εξέλιξης της Fern είναι να μάθει να ζει με τη φύση. Το να ζει σε ένα βαν, την κάνει πιο εκτεθειμένη στη φύση, στην ομορφιά και την εχθρότητα, στην ικανότητα να θεραπεύσει και να αναπληρώσει» λέει η Zhao.
Η Νομαδική Ζωή
Πολλοί από τους πραγματικούς νομάδες που εμφανίζονται στην ταινία επιλέχθηκαν μετά από αρκετούς μήνες και σταδιακά. Η Swankie και η Linda May επιλέχθηκαν από νωρίς, καθώς είναι και στο βιβλίο της Bruder. «Για μένα, φυσικά, η ζωή μου μοιάζει φυσιολογική και συνηθισμένη, το να διαβάζω για μένα στο βιβλίο της Jessica με έκανε κάπως να ντρέπομαι φυσικά» λέει η Swankie. «Έβαλα στην άκρη κάποιες συνθήκες της ζωής μου για λίγο για να είμαι στην ταινία, αλλά άξιζε τον κόπο. Η Chloé, μάλιστα, σκέφτηκε να έχω το χέρι μου σε νάρθηκα» λέει η Swankie.
Η Suanne Carlson είναι συνιδρυτής μαζί με τον Bob Wells της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης για τους νομάδες, του Homeson Wheels. Οι παραγωγοί Asher και Janvey θεώρησαν ότι η έγκριση και η εμπιστοσύνη τους στην ταινία βοήθησε στην προσέγγιση νομάδων, οι οποίοι με τη σειρά τους πρότειναν άτομα που εμφανίστηκαν τελικά στην ταινία. «Τελικά είχαμε πολλές προτάσεις και ονόματα από την Chloé με φωτογραφίες, ανάμεσα τους και μία 86χρονη γυναίκα που ήταν η μία από τις πρώτες γυναίκες πιλότους» λέει η παραγωγός Asher.
H Chloé διάλεξε ευλαβικά με ποιους νομάδες ήθελε να δουλέψει και γνώρισε καθέναν τους ξεχωριστά. Για παράδειγμα, η ομάδα που λέει τις ιστορίες της γύρω από τη φωτιά επιλέχθηκε σταδιακά. Το χαρακτηριστικό στο έργο της Zhao είναι ότι καλλιεργεί την εμπιστοσύνη με τους συνεργάτες, ενθαρρύνοντας την αυθεντικότητα. «Ησυχία στο γύρισμα, κάμερα στραμμένη μόνο πάνω τους, χώρος και σεβασμός να πούνε την ιστορία τους» επισημαίνει η Asher.
Ταξιδιώτες, όπως ο Derek, ο νεαρός ταξιδιώτης που συναντά η Fern, μοιάζουν με νομάδες, αλλά είναι μία διαφορετική υποκατηγορία και οι νομάδες δεν τους συναναστρέφονται και τόσο. Ήταν όμως ξεκάθαρο για την Chloé ότι ο χαρακτήρας της Fern θα συναναστρεφόταν με έναν ταξιδιώτη κι έτσι έγραψαν μία σκηνή, όπου η Fern του προσφέρει ένα σάντουιτς και τον ρωτάει για τους γονείς του. Ο Derek τελικά δούλεψε για το συνεργείο. Η Zhao και οι παραγωγοί της ένιωσαν ότι το να του προσφέρουν δουλειά ήταν ένας ακόμα τρόπος με τον οποίο η διαδικασία δημιουργίας της ταινίας αντανακλούσε το ίδιο το πνεύμα της ταινίας.
Η Swankie λέει για τη συνεργασία με τη Zhao: «Στην αρχή, ντρεπόμουν, αλλά μετά τη γνώρισα καλύτερα, κατάλαβα ότι ήταν η μόνη που είχε τη μεγάλη εικόνα. Όταν μου ζητούσε να κάνω κάτι που μου φαινόταν αντίθετο με την προσωπικότητα μου, μού υπενθύμιζε ευγενικά ότι ήταν μια ιστορία, δεν ήταν η πραγματική ζωή. Ήταν φανταστική. Έμαθα πολλά βλέποντας την Chloé και τη Fran επί τω έργω».
«Δεν ήξερα τη Fran ούτε είχα δει τις ταινίες της» ομολογεί η Swankie, «όμως εκείνη αντιδρούσε σαν να ήμουν εγώ η διάσημη σταρ του σινεμά και εκείνη η θαυμάστρια. Ομολόγησα ότι δεν είχα ιδέα ποια είναι και δεν προσβλήθηκε, άρχισε να μιλάει με ενθουσιασμό για τη συνεργασία μας. Έφυγα με την αίσθηση ότι είχα συναντήσει ξανά μία χαμένη φίλη. Ένιωσα πραγματική αγάπη και ευγνωμοσύνη από τη μεριά της, περισσότερη από κάθε άλλη φορά στη ζωή μου».
Τελικός Προορισμός
«Νομίζω ότι είχαν δοθεί κάποιες υποσχέσεις στη γενιά των babyboomer» λέει ο παραγωγός Peter Spears, «ότι αν έκαναν το ένα και το άλλο, όλα θα πήγαιναν καλά μέχρι να φτάσουν στη σύνταξη. Προφανώς αυτό δεν συνέβη και δεν συμβαίνει. Το δίχτυ ασφαλείας έχει σκιστεί και πολλοί άνθρωποι τώρα χάνονται. Κι όμως, η κατάσταση κουμπώνει με τον αμερικάνικο ατομικισμό. Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους καταλήγουν σε αυτό το είδος ζωής για πρώτη φορά. Νομίζω ότι είναι εμψυχωτικό αν και δύσκολο όπως συμβαίνει και με τόσα πολλά θέματα που είναι πολυεπίπεδα και σύνθετα στην Αμερική σήμερα».
«Είναι άνθρωποι που ορίζουν ξανά το αμερικάνικο όνειρο» λέει η παραγωγός Asher. «Σε όλες τις ταινίες της η Chloé πραγματεύεται την ιδέα του αμερικάνικου ονείρου και το βλέπει από άλλη σκοπιά, τη σκοπιά μιας καλλιτέχνιδας που μεγάλωσε και γεννήθηκε σε μία εντελώς διαφορετική κουλτούρα».
«Η δύναμη της μυθοπλασίας με επηρέασε και με ενέπνευσε να κάνω ταινίες.» λέει η Zhao. «Αυτές τις μέρες σκέφτομαι ότι κινδυνεύουμε να ξεχάσουμε αυτή τη δύναμη. Δεν ήθελα απλώς να επικεντρωθώ σε κάποιον που χρησιμοποίησε τον δρόμο για να πετύχει κάτι, για να κάνω ένα κοινωνικό σχόλιο για το πόσο κακός είναι ο καπιταλισμός στην Αμερική. Δεν με ενδιέφερε αυτό. Προτιμώ να δω ένα σχετικό ντοκιμαντέρ από κάποιον άλλον. Ήθελα να μπω σε αυτόν τον κόσμο και να εξερευνήσω την αμερικάνικη ταυτότητα, τον αληθινό νομά. Έτσι ήθελα να «συναντήσω» το κοινό με την ελπίδα να συνδεθώ με έναν θεατή τη φορά».
«Η Chloé χρησιμοποιεί το σινεμά για να ακουμπήσει τις ζωές πραγματικών ανθρώπων που είναι στο περιθώριο, άνθρωποι ηλικιωμένοι, άστεγοι» λέει ο διευθυντής φωτογραφίας Richards. «Εξερευνά τη ζωή, όχι σαν παρατηρητής. Είναι σαν να γράφει ένα ποίημα».
Η Linda May περιγράφει τη ζωή στον δρόμο: «Οι άνθρωποι που συνάντησα στον δρόμο ήταν άνθρωποι που δεν θα γνώριζα λόγω διαφοράς τρόπου ζωής. Οι δρόμοι μας ήταν διαφορετικοί, αλλά όταν διασταυρωθήκαμε, ήμασταν αλληλέγγυοι, υποστηρικτικοί και τρυφεροί ο ένας με τον άλλον, αμέσως. Μία φιλία που θα έπαιρνε χρόνια να εξελιχθεί, άνθισε πιο γρήγορα γιατί ο κοινός δεσμός ήταν η νομαδική ζωή».
«Μερικοί το λένε ταξίδι ή περιπέτεια. Εγώ δεν το λέω έτσι» καταλήγει η Swankie. «Είναι να ζεις στο έπακρο και να ωθείς τον εαυτό σου μπροστά. Αρχικά ο στόχος μου στη ζωή ήταν να είμαι ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής των παιδιών μου και των εγγονιών μου. Δεν έβγαινε με ωραίο τρόπο ούτε για μένα ούτε για εκείνους, ήταν αποκαρδιωτικό και καταθλιπτικό για την ακρίβεια. Έπρεπε να κατευθύνω εκ νέου την ενέργεια μου για να ζήσω καλύτερα. Για μένα, αυτό σήμαινε να γίνω νομάς. Δεν ζω μια περιπέτεια, δεν κάνω ταξίδι, δεν βλέπω αξιοθέατα και μετά γυρίζω στη βάση μου. Δεν έχω βάση. Είμαι νομάς πάνω από μια δεκαετία και δεν έχω κουραστεί. Ό,τι μου ανήκει είναι πάνω μου. Δεν έχω να πάω κάπου για να το φέρω. Το να είσαι νομάς είναι επιλογή, δεν είναι απλώς μια συνθήκη».
Συντελεστές
Σενάριο (βασισμένο στο βιβλίο της Jessica Bruder)/Σκηνοθεσία: Chloé Zhao
Παίζουν: Frances McDormand, David Strathairn, Linda May, Swankie, Bob Wells, Derek Endres, Melissa Smith, James R. Taylor Jr., Emily Jade Foley
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Joshua James Richards
Σχεδιασμός Παραγωγής: Joshua James Richards
Μοντάζ: Chloé Zhao
Κοστούμια: Hannah Logan Peterson
Μουσική: Ludovico Einaudi
