Συνώνυμο της «απώλειας ελέγχου» για τους βίαιους άνδρες, η σταδιακή επιστροφή στην κανονική ζωή στην Ευρώπη προκάλεσε αύξηση του αριθμού των γυναικοκτονιών, οι οποίες είχαν μειωθεί στη διάρκεια του lockdown.
Στις λίγες ευρωπαϊκές χώρες όπου είναι διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία ή απολογισμοί οργανώσεων για το 2021 οι αριθμοί είναι αμείλικτοι, όπως για παράδειγμα στην Ισπανία όπου μετά την άρση των Μάιο της κατάστασης έκτακτης ανάγκης λόγω της covid-19 μία γυναίκα δολοφονείται κάθε τρεις ημέρες από τον πρώην ή νυν σύντροφό της, έναντι μίας κάθε εβδομάδα κατά μέσο όρο πριν την πανδημία.
Στο Βέλγιο τους τέσσερις πρώτους μήνες του έτους καταγράφηκαν 13 γυναικοκτονίες έναντι 24 στο σύνολο του 2020. Στη Γαλλία 56 γυναίκες έχουν φονευθεί από την αρχή του 2021, ενώ στη διάρκεια της ίδιας περιόδου πέρυσι ο αριθμός ήταν 46, σύμφωνα με την οργάνωση «Γυναικοκτονίες από συντρόφους ή πρώην».
«Όταν οι γυναίκες ξαναβρίσκουν την ελευθερία τους, οι κακοποιητές αισθάνονται ότι χάνουν τον έλεγχο και αντιδρούν πιο βίαια, η έξαρση των γυναικοκτονιών τους τελευταίους μήνες το αποδεικνύει», εξηγεί η Βικτόρια Ροσέλ, επικεφαλής της επιτροπής της ισπανικής κυβέρνησης κατά της έμφυλης βίας.
«Όταν ξεπεράσαμε τους περιορισμούς, αποκαλύφθηκε μια άλλη πανδημία: η πανδημία της έμφυλης βίας που κρυβόταν από κάτω», προσθέτει.
Η Ισπανία, η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που υιοθέτησε το 2004 νόμο που καθιστά το φύλο του θύματος επιβαρυντική περίσταση σε έναν φόνο, θέλει να βάλει τέλος «μια και καλή» σε αυτή τη «μάστιγα», τόνισε ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ μετά την πρόσφατη άνοδο των γυναικοκτονιών.
Αύξηση των καταγγελιών κακοποίησης
Σε όλη την Ευρώπη τα lockdown κατέστησαν την καταγγελία της ενδοοκογενειακής βίας ακόμη πιο δύσκολη. Αποκλεισμένα, τα θύματα αναγκάστηκαν να ζήσουν με τους κακοποιητές τους και να αναζητήσουν με δυσκολία βοήθεια.
«Αυτό λέει πολλά για την κατάσταση των γυναικών που δεν μπορούσαν καν να κάνουν ένα τηλέφωνο από το σπίτι τους», καταγγέλλει η Ροσέλ.
Στην Ιταλία και τη Γερμανία παρατηρήθηκε ίδια τάση, με άνοδο του αριθμού των εκκλήσεων σε βοήθεια σε τηλεφωνικές γραμμές αφιερωμένες στην αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2020.
Στη Βρετανία η οργάνωση “ Refuge”, που βοηθά θύματα ενδοοικογενειακής βίας, έλαβε από την άνοιξη του2020 ως τον Φεβρουάριο του 2021 σχεδόν διπλάσιο αριθμό κλήσεων σε σχέση με τον κανονικό καιρό.
Κλεισμένες με τους κακοποιητές τους, οι γυναίκες θύματα βίας βρίσκονταν υπό συνεχή παρακολούθηση. Πώς να ζητήσουν βοήθεια;
Στην Ιταλία μπορούσαν να καλέσουν μια ειδική γραμμή της αστυνομίας και να πουν «θα ήθελα να παραγγείλω μια πίτσα μαργαρίτα», κάτι που σήμαινε ότι ήταν θύματα βίας, με την αστυνομία να στέλνει ένα περιπολικό.
Στην Ισπανία μπορούσαν να ζητήσουν «μια μοβ μάσκα» από τα φαρμακεία, από τα λίγα καταστήματα που παρέμειναν ανοικτά σε όλη τη διάρκεια του lockdown.
«Προβλέψιμη» άνοδος γυναικοκτονιών
Aν και οι εκκλήσεις σε βοήθεια αυξήθηκαν, τα εγκλήματα όπως οι δολοφονίες μειώθηκαν στη διάρκεια του lockdown, σύμφωνα με την Άνχελες Καρμόνα, πρόεδρο του Ισπανικού Παρατηρητηρίου κατά της Έμφυλης και Ενδοοκογενειακής Βίας.
Στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία ο αριθμός των γυναικοκτονιών μειώθηκε πέρυσι, με 90, 67 και 45 γυναίκες αντίστοιχα να δολοφονούνται από πρώην ή νυν συντρόφους τους. Στο Βέλγιο ο αριθμός παρέμεινε σταθερός στις 24.
Ένα φαινόμενο που δεν προκαλεί έκπληξη καθώς το lockdown ήταν «το ιδανικό σενάριο για να ασκηθεί η βία του ελέγχου» καθώς δεν υπήρχε πλέον κοινωνική ζωή, ενώ η εργασία γινόταν από το σπίτι, εκτιμά η Άνχελες Χάιμε ντε Πάμπλο, πρόεδρος της φεμινιστικής οργάνωσης Themis, σύμφωνα με την οποία η άνοδος των γυναικοκτονιών ήταν «προβλέψιμη».
Συχνά η ανακοίνωση του χωρισμού, ενός διαζυγίου ή της έναρξης μιας νέας σχέσης αποτελούν αφορμή για τις γυναικοκτονίες, γεγονότα που αναβλήθηκαν με τα lockdown.
«Μόλις τελείωσε η υγειονομική κρίση, πολλά θύματα συνειδητοποίησαν ότι έχουν τα μέσα να τερματίσουν μια σχέση. Κι εκεί υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να διαπραχθεί μια γυναικοκτονία», σημειώνει η Κάρμεν Ρουίθ Ρεπούγιο, κοινωνιολόγος που ειδικεύεται στην έμφυλη βία.
«Όταν οι γυναίκες ξαναβρίσκουν την ελευθερία τους, οι κακοποιητές αισθάνονται ότι χάνουν τον έλεγχο και αντιδρούν πιο βίαια, η έξαρση των γυναικοκτονιών τους τελευταίους μήνες το αποδεικνύει», εξηγεί η Βικτόρια Ροσέλ, επικεφαλής της επιτροπής της ισπανικής κυβέρνησης κατά της έμφυλης βίας.
«Όταν ξεπεράσαμε τους περιορισμούς, αποκαλύφθηκε μια άλλη πανδημία: η πανδημία της έμφυλης βίας που κρυβόταν από κάτω», προσθέτει.
Η Ισπανία, η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που υιοθέτησε το 2004 νόμο που καθιστά το φύλο του θύματος επιβαρυντική περίσταση σε έναν φόνο, θέλει να βάλει τέλος «μια και καλή» σε αυτή τη «μάστιγα», τόνισε ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ μετά την πρόσφατη άνοδο των γυναικοκτονιών.
Αύξηση των καταγγελιών κακοποίησης
Σε όλη την Ευρώπη τα lockdown κατέστησαν την καταγγελία της ενδοοκογενειακής βίας ακόμη πιο δύσκολη. Αποκλεισμένα, τα θύματα αναγκάστηκαν να ζήσουν με τους κακοποιητές τους και να αναζητήσουν με δυσκολία βοήθεια.
Στην Ισπανία στη διάρκεια του lockdown (από τα μέσα Μαρτίου ως τα μέσα Ιουνίου 2020) οι εκκλήσεις για βοήθεια αυξήθηκαν κατά 58% σε σχέση με την ίδια περίοδο το 2019, κυρίως μέσω του διαδικτύου.
«Αυτό λέει πολλά για την κατάσταση των γυναικών που δεν μπορούσαν καν να κάνουν ένα τηλέφωνο από το σπίτι τους», καταγγέλλει η Ροσέλ.
Στην Ιταλία και τη Γερμανία παρατηρήθηκε ίδια τάση, με άνοδο του αριθμού των εκκλήσεων σε βοήθεια σε τηλεφωνικές γραμμές αφιερωμένες στην αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2020.
Στη Βρετανία η οργάνωση “ Refuge”, που βοηθά θύματα ενδοοικογενειακής βίας, έλαβε από την άνοιξη του2020 ως τον Φεβρουάριο του 2021 σχεδόν διπλάσιο αριθμό κλήσεων σε σχέση με τον κανονικό καιρό.
Κλεισμένες με τους κακοποιητές τους, οι γυναίκες θύματα βίας βρίσκονταν υπό συνεχή παρακολούθηση. Πώς να ζητήσουν βοήθεια;
Στην Ιταλία μπορούσαν να καλέσουν μια ειδική γραμμή της αστυνομίας και να πουν «θα ήθελα να παραγγείλω μια πίτσα μαργαρίτα», κάτι που σήμαινε ότι ήταν θύματα βίας, με την αστυνομία να στέλνει ένα περιπολικό.
Στην Ισπανία μπορούσαν να ζητήσουν «μια μοβ μάσκα» από τα φαρμακεία, από τα λίγα καταστήματα που παρέμειναν ανοικτά σε όλη τη διάρκεια του lockdown.
«Προβλέψιμη» άνοδος γυναικοκτονιών
Aν και οι εκκλήσεις σε βοήθεια αυξήθηκαν, τα εγκλήματα όπως οι δολοφονίες μειώθηκαν στη διάρκεια του lockdown, σύμφωνα με την Άνχελες Καρμόνα, πρόεδρο του Ισπανικού Παρατηρητηρίου κατά της Έμφυλης και Ενδοοκογενειακής Βίας.
Στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία ο αριθμός των γυναικοκτονιών μειώθηκε πέρυσι, με 90, 67 και 45 γυναίκες αντίστοιχα να δολοφονούνται από πρώην ή νυν συντρόφους τους. Στο Βέλγιο ο αριθμός παρέμεινε σταθερός στις 24.
Ένα φαινόμενο που δεν προκαλεί έκπληξη καθώς το lockdown ήταν «το ιδανικό σενάριο για να ασκηθεί η βία του ελέγχου» καθώς δεν υπήρχε πλέον κοινωνική ζωή, ενώ η εργασία γινόταν από το σπίτι, εκτιμά η Άνχελες Χάιμε ντε Πάμπλο, πρόεδρος της φεμινιστικής οργάνωσης Themis, σύμφωνα με την οποία η άνοδος των γυναικοκτονιών ήταν «προβλέψιμη».
Συχνά η ανακοίνωση του χωρισμού, ενός διαζυγίου ή της έναρξης μιας νέας σχέσης αποτελούν αφορμή για τις γυναικοκτονίες, γεγονότα που αναβλήθηκαν με τα lockdown.
«Μόλις τελείωσε η υγειονομική κρίση, πολλά θύματα συνειδητοποίησαν ότι έχουν τα μέσα να τερματίσουν μια σχέση. Κι εκεί υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να διαπραχθεί μια γυναικοκτονία», σημειώνει η Κάρμεν Ρουίθ Ρεπούγιο, κοινωνιολόγος που ειδικεύεται στην έμφυλη βία.
