Του Τόλη Κοϊνη
Επετειακό σήμερα. 1 με 3 του Ιούλη του 1944 διεξήχθη η μεγαλύτερη μάχη στην Αργολιδοκορινθία. Η γνωστή “ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΣΤΥΜΦΑΛΙΑΣ”. Ήταν μια “μάχη σοδειάς”, δλδ. δυνάμεις Γερμανών και Ταγματασφαλητών θα έκαναν αιφνιδιαστική επίθεση στα οροπέδια της ορεινής Κορινθίας, με σκοπό να κλέψουν ή να κάψουν τα στάρια που μόλις είχαν θεριστεί. Έτσι οι ορεινοί πληθυσμοί γονατισμένοι από την πείνα θα στρεφόντουσαν κατά των ανταρτών που λημέριαζαν στα μέρη τους…
Οι αντάρτες δεν ήταν όμως μπουλούκι… Ένας αξιωματικός του τακτικού στρατού, ο οποίος δεν εθεωρείτο ούτε καν δημοκρατικός, είχε οργανώσει με άψογη πειθαρχία το 6ο Σύνταγμα Αργολιδοκορινθίας. Ο ταγματάρχης Εμμανουήλ Βαζαίος (φωτό).
Ο Βαζαίος δεν ήταν καν από τα μέρη μας. Από Σαντορίνη η καταγωγή του. Σε μια μετάθεση βρέθηκε στην Κόρινθο, του άρεσε και παρέμεινε.
Αφορμή για να ψάξω για την σημερινή ανάρτηση ήταν μια πρόταση που είχα διαβάσει ότι “Ο Βαζαίος είχε 2.500 Ρώσσους υπό τις διαταγές του”(!!!) και μια φωτογραφία από το απολυτήριο από το 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αργολιδοκορινθίας ενός Ουζμπέκου.
Τις απαντήσεις τις βρήκα στο υπέροχο μπλογκ rozosotiris.blogspot.com που έχει σε φωτοτυπία τα απομνημονεύματα του Βαζαίου.
Σε πολλές ιστορίες της Εθνικής Αντίστασης αναφέρονται σε εγκλήματα των «Ταταρομογγόλων» που υπηρετούσαν στον Γερμανικό στρατό κατοχής. Πρόκειται για Σοβιετικούς πολίτες, αιχμάλωτους πολέμου, που (εκούσια ή ακούσια) ακολούθησαν τον στρατηγό Βλασώφ, γλύτωσαν τον εγκλεισμό σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως, δημιούργησαν έναν στρατό, και για να μην γίνει μαζική λιποταξία προς τους Σοβιετικούς, χρησιμοποιήθηκαν σαν βοηθητικό σώμα σε δυνάμεις κατοχής (Την κατάπνιξη της εξέγερσης της Βαρσοβίας και τα περισσότερα εγκλήματα στην διάρκειά της, αυτοί τα έκαναν). Αποτελούνταν κυρίως από μειονότητες Ουκρανούς (της δυτικής Ουκρανίας), Κοζάκους του Ντον και Τατάρους της Κριμαίας (εξ ού και ο χαρακτηρισμός Ταταρομογγόλοι). Το Σοβιετικό καθεστώς είχε διαλύσει τις φεουδαρχικές δομές αυτών των εθνοτήτων και για αυτό ήταν εντελώς εχθρικοί απέναντί του. Όμως υπήρχε και ένας μεγάλος αριθμός από το 1.000.000 περίπου αιχμαλώτων του καλοκαιριού του 1941, που δεν ανήκαν σε αυτές τις κατηγορίες. Εντάχθηκαν στον στρατό του Βλασώφ από ανάγκη επιβίωσης και μόνο.
Ο Βαζαίος δίνει ακριβείς αριθμούς: Οι Ρώσοι ήταν 150, Ευρωπαίοι (Γάλλοι, Αυστριακοί, Βέλγοι και Πολωνοί) 250 και 150 Ιταλοί. «άλλοι ένοπλοι, άλλοι άοπλοι» σημειώνει.
Σε πολλές συμπλοκές τέτοιοι στρατιώτες παραδίνονταν. Σε λιγότερες περιπτώσεις λιποτακτούσαν και πήγαιναν με όλο τον οπλισμό τους. Πολλοί Ιταλοί από τον Σεπτέμβρη του 1943 φοβούμενοι τους Γερμανούς, κρύφτηκαν σε Ελληνικά σπίτια και μετά σιγά-σιγά ανέβαιναν στο βουνό, υπήρχαν μεταξύ τους πολλοί αντιφασίστες που πολέμησαν με τους αντάρτες (κυκλοφορούν πολλές ιστορίες για μερικούς από αυτούς που παρέμειναν και στον εμφύλιο. Ιδιαίτερα για έναν που είχε συλληφθεί στον Πάρνωνα και μεταφέρθηκε στο Ναύπλιο δεμένος σαν δόλωμα πίσω από ένα καίκι … συρτή για σκυλόψαρα. Αυτά ακόμα δεν τα έχω βρει σε πιο έγκυρα ντοκουμέντα).
Τους Ρώσους μετά την μάχη της Στυμφαλίας, τους ζήτησαν οι Εγγλέζοι. Ο ΕΛΑΣ τους έδωσε απολυτήριο και τους παρέδωσε. Οι άλλοι έμειναν μέχρι την Απελευθέρωση. Γερμανοί λιποτάκτες δεν υπήρχαν αναφέρει ο Βαζαίος, τους έστελναν σε ένα στρατόπεδο στο Μαίναλο και εξακολουθούσαν να φωνάζουν «Ζήτω ο Χίτλερ».
ΥΓ Με τους Ρώσους ξεχάστηκα να γράψω, πως στην Μάχη της Στυμφαλίας την κέρδισε ο ΕΛΑΣ, η σοδειά σώθηκε και η πατρίς ευγνωμονούσα έστειλε κάμποσα χρόνια εξορία τον Βαζαίο, μέχρι που φρόντισε προσωπικά ο Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου (!!!) (Εθνικόφρων μεν, από την Στυμφαλία δε) για την αποκατάστασή του.
