Η εξεγειρόμενη Ευρώπη και η Ελληνική Επανάσταση 1820-21

1820 – 1821 μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα διετία στη διάρκεια της οποίας ξεσπούν επαναστατικά κινήματα στην Ευρώπη, μεταξύ των οποίων και η Ελληνική Επανάσταση. Διετία κατά την οποία διαμορφώνεται το αίτημα πολιτικών αλλαγών και ιδιαίτερα συνταγματικών κατοχυρώσεων στο επίπεδο της πολιτικής και πολιτειακής λειτουργίας των Ευρωπαϊκών κρατών. 

Το ξέσπασμα των επαναστατικών κινημάτων γίνεται σε ένα πλαίσιο στυγνής επιβολής των κανόνων της Ιεράς Συμμαχίας (Αυστροουγγαρία, Ρωσία, Πρωσία, Αγγλία και από το 1818 η Γαλλία), που ήδη από το 1815 (Συνέδριο της Βιέννης) έχει επιβάλει την κυριαρχία της σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Πως έγινε και αμφισβητήθηκε αυτή η κυριαρχία; Ποια στοιχεία επέτρεψαν τη δημιουργία των επαναστατικών κινημάτων; Έχει η Ελληνική Επανάσταση τα ίδια χαρακτηριστικά με εκείνα των υπολοίπων κινημάτων στην Ιταλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία; Ποιοι είναι οι λόγοι της επιτυχίας της Ελληνικής Επανάστασης σε σχέση με τα υπόλοιπα κινήματα που αποτυγχάνουν και καταστέλλονται βίαια με εξωτερικές στρατιωτικές επεμβάσεις;

Το βιβλίο του Δημητρίου Κ. Γιαννακόπουλου «Η εξεγειρόμενη Ευρώπη του 1820-21. Τα δυτικοευρωπαϊκά κινήματα και η έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης» (εκδ. Ρπίκεντρο), που παρουσιάζεται το Σάββατο 11 Σεπτεμβρίου 2021, στις 19:30 στον Πολυχώρο Τέχνης Φουγάρο στο Ναύπλιο, δίνει μια σειρά απαντήσεων στα ερωτήματα αυτά.

Βασισμένο σε μια πλούσια βιβλιογραφική και αρχειακή έρευνα, το βιβλίο του Δημ. Κ. Γιαννακόπουλου προσεγγίζει ιδιαίτερα ζητήματα η σημασία των οποίων είναι καθοριστική για την οργάνωση, το ρόλο και τη δράση των επαναστατικών κινημάτων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ένα από τα ζητήματα αυτά αφορά στη διεξοδική έρευνα και ανάλυση των Μυστικών Εταιρειών και της «πολιτικής συνομωσίας» που λειτουργούν ως κινητήρια δύναμη για την έκρηξη των επαναστατικών κινημάτων. Ανάμεσα στις μυστικές πολιτικές οργανώσεις και η Ελληνική «Φιλική Εταιρεία», στην οποία ο συγγραφέας αφιερώνει μέρος της έρευνάς του παραθέτοντας κείμενα, επιστολές, έγγραφα και σκιαγραφώντας τα πρόσωπα και τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν, εξηγεί το ρόλο και την καθοριστική σημασία της δράσης της για την επιτυχία της Ελληνικής Επανάστασης. Εδώ ακριβώς υπάρχει ένα δεύτερο σημαντικό κεφάλαιο της αναλυτικής έρευνας του Δημ. Κ. Γιαννακόπουλου, καθώς η Ελληνική Επανάσταση θα αντιμετωπίσει όχι μόνο το βάρος της αντίδρασης της Ιεράς Συμμαχίας, αλλά και εκείνο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τα ασύγκριτα στρατιωτικά μέσα και τις οικονομικές δυνατότητες.

Τα ζητήματα που θίγει η έρευνα του Δημ. Κ. Γιαννακόπουλου έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον σε πολλά επίπεδα (ιστορικά, κοινωνικά, διπλωματικά, στρατιωτικά, κλπ) και ανανεώνουν το διάλογο γι’ αυτά με την ευκαιρία της επετείου των διακοσίων χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, προσφέροντας νέες οπτικές και στοιχεία. Προσιτό σε κάθε αναγνώστη, επιτρέπει την κατανόηση για όσα προηγήθηκαν και όσα ακολούθησαν την Ελληνική Επανάσταση, δίνοντας την γενικότερη εικόνα ενός κινήματος σε αλληλεπίδραση με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά επαναστατικά κινήματα.

(Γ.Κόνδης)

(σημ: οι εικόνες προέρχονται από το «Χρονολόγιο της Επανάστασης του 1821» του καθηγητή Θ. Χρήστου)