Φλαμίνγκο στο Ναύπλιο: Ένα θαύμα της φύσης που εξελίσσεται δυο φορές το χρόνο

 Σε εξελιξη βρίσκεται η φθινοπωρινή μετανάστευση των πτηνών και στον υδροβιότοπο Ναυπλίου - Νέας Κίου στην Αργολίδα βρίσκουν προσωρινό καταφύγιο για να τραφούν και να ξεκουραστούν μεταξύ άλλων και τα πανέμορφα φλαμίνγκο.

Το απόγευμα της Παρασκευής ένα μικρό σμήνος επισκέφθηκε την περιοχή ενώ το πρωί του Σαββάτου 4/9 ακόμα ένα κοπάδι εμφανίστηκε στον υδροβιότοπο. 

Το φαινόμενο της μετανάστευσης των πτηνών  

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή εκατομμύρια πουλιά κάνουν με απόλυτη επιτυχία το ίδιο ακριβώς ταξίδι! Το ταξίδι προς τις θερμές περιοχές, κυρίως της Αφρικής. Δεν έχουν χάρτες και πυξίδα, αλλά συγκεκριμένα σημεία που τα βοηθούν στον προσανατολισμό τους. 

Μετά το Φεβρουάριο θα επιστρέψουν ξανά στην Ευρώπη για να ζευγαρώσουν, να φτιάξουν τις φωλιές τους, να μεγαλώσουν τα μικρά τους και να αναχωρήσουν εκ νέου…Καθώς προχωράει το φθινόπωρο, τα μεταναστευτικά πουλιά φεύγουν ομαδικά από τους τόπους αναπαραγωγής τους για να περάσουν το χειμώνα σε εύκρατο κλίμα. 

Και πριν προλάβουν καλά-καλά να αναχωρήσουν, κάποιοι άλλοι φτερωτοί επισκέπτες καταφθάνουν, θαρρείς και έρχονται για να αναπληρώσουν το κενό τους. Είναι οι Χειμερινοί Επισκέπτες, τα πουλιά δηλαδή που θα ξεχειμωνιάσουν στη νότια Ευρώπη και στη βόρεια Αφρική. Στην πλειοψηφία τους προέρχονται από τις χώρες της βόρειας και της κεντρικής Ευρώπης, την Ουκρανία και τη Ρωσία». 

Η μετανάστευση των πτηνών έχει μεγαλύτερες οικολογικές παραμέτρους η οποία καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την διασύνδεση της με την υπόλοιπη ζωή. Οι μεταναστευτικοί κύκλοι συντονίζονται στενά με την εποχική διαθεσιμότητα τροφής, που οδηγεί σε ένα αμοιβαίο κέρδος για τα μεταναστευτικά είδη και τα οικοσυστήματα στα οποία συμμετέχουν. Τα μεταναστευτικά πουλιά μπορούν να εγκατασταθούν σε περιοχές όπου η ζωή δεν είναι σταθερή όλο το χρόνο, ενώ οι πόροι τροφίμων σε ορισμένες περιοχές δεν αξιοποιούνται επαρκώς χωρίς την εποχική παρουσία των μεταναστευτικών πληθυσμών.

Οι τρόποι μετανάστευσης των πουλιών μπορεί να ερμηνευθούν και ως προσαρμογές. Στην πραγματικότητα, η ίδια η μετανάστευση, αποτελεί πλεονέκτημα σε ορισμένα είδη πουλιών μόνο, ενώ δεν παρατηρείται σε άλλα τα οποία παραμένουν μόνιμα σε μια περιοχή ή χώρα για όλο το χρόνο. Ένα είδος για να μεταναστεύει, επηρεάζεται από ένα αριθμό παραγόντων με τους πιο κύριους να αποτελούν το κλίμα της περιοχής αναπαραγωγής αλλά και τη διαθεσιμότητα τροφής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και σε πληθυσμούς ιδίων ειδών μπορεί να μην μεταναστεύει ολόκληρος ο πληθυσμός και ένα μέρος του να παραμένει στην ίδια περιοχή για όλη τη διάρκεια του χρόνου.

Επίσης, μέσα σε ένα συγκεκριμένο πληθυσμό, μπορεί να υπάρχουν διαφορετικά πρότυπα μετανάστευσης με βάση χαρακτηριστικά όπως η ηλικία και το φύλο. Για παράδειγμα, μπορεί σε κάποια είδη να μεταναστεύουν μόνο τα θηλυκά, ενώ τα αρσενικά να παραμένουν μόνιμα στην ίδια περιοχή κλπ.

Οι μεταναστεύσεις επίσης χαρακτηρίζονται από το μήκος του ταξιδιού των ίδιων των πουλιών. Κάποια είδη μπορεί να μεταναστεύουν σε μικρές αποστάσεις ενώ κάποια άλλα να ξεπερνούν ακόμα και τα 11.000 km συνεχόμενης πτήσης.

Πριν από τη μετανάστευση τέτοιων μεγάλων ταξιδιών, περίπου το 55 % του σωματικού βάρους των πτηνών είναι αποθηκευμένο σε λίπος ώστε να τροφοδοτεί το πουλί κατά το ταξίδι χωρίς διακοπή.

Εντυπωσιακά ταξίδια μετανάστευσης παρατηρούνται σε αρκετά είδη πουλιών.Συνήθως τα μεταναστευτικά πουλιά κινούνται κατά μήκος καθιερωμένων οδών γνωστών ως μεταναστευτικοί διάδρομοι, οι οποίοι επιλέγονται και καθορίζονται μέσω γεωγραφικών, οικολογικών ή και ακόμη μετεωρολογικών παραγόντων. Οι διάδρομοι αυτοί συνήθως αφορούν οροσειρές ή ακτές, και μπορεί να ευνοηθούν από ανοδικά ρεύματα, ενώ αποφεύγονται γεωγραφικοί φραγμοί, όπως μεγάλες εκτάσεις ανοικτού νερού.

Ωστόσο, ορισμένα είδη δεν ακολουθούν πάντα τις ίδιες διαδρομές αλλά χρησιμοποιούν και πλάγιες μεταναστευτικές διαδρομές που αντικατοπτρίζουν το ιστορικό φάσμα των διαδρομών αυτών και απέχουν πολύ από το οικολογικής άποψης βέλτιστο. Οι διαδρομές αυτές πιστεύεται ότι είναι συνέπεια της επέκτασης που συνέβηκε πριν από χιλιάδες χρόνια. Παρακάμψεις μπορεί επίσης να προκληθούν από διαφορετικές συνθήκες στον άνεμο, από παρουσία θηρευτών ή άλλους παράγοντες. Μερικά μεγάλα πουλιά βασίζονται σε θερμά ανοδικά ρεύματα αέρα, ώστε να μπορέσουν να πετάξουν σε μεγάλα υψόμετρα. 

Τέτοια πουλιά είναι διάφορα αρπακτικά είδη, όπως γύπες, αετοί, γερακίνες, καθώς και πελαργοί. Τα μεταναστευτικά είδη που ανήκουν σε αυτές τις ομάδες έχουν μεγάλη δυσκολία όταν πρόκειται να διασχίσουν διαδρομές πάνω από νερό, γι’ αυτό και προτιμούν οι μετακινήσεις τους να γίνονται πάνω από ξηρά. Ιδιαίτερα στη Μεσόγειο αναγκάζονται να διασχίσουν στενά σημεία ξηράς με μαζικό αριθμό μεγάλων αρπακτικών, πελαργών και άλλων ειδών να περνούν από περιοχές όπως το Γιβραλτάρ και ο Βόσπορος.

Ορισμένα είδη αντιμετωπίζουν αυξημένο τον κίνδυνο της θήρευσης κατά τις περιόδους αιχμής κατά την μετανάστευση. Για παράδειγμα, το φαλκόνι της Ελεονώρας, που φωλιάζει σε νησιά της Μεσογείου όπως η Κύπρος, έχει μια πολύ καθυστερημένη περίοδο αναπαραγωγής, (Αύγουστος - Σεπτέμβριος), ώστε να εκμεταλλεύεται τη φθινοπωρινή μετανάστευση και το πέρασμα μικροπουλιών από τα βόρεια κατευθυνόμενα προς νότια ώστε να συλλαμβάνει εύκολα τη λεία του για να μεγαλώνει τους νεοσσούς του.

Παρά το γεγονός ότι τα μεταναστευτικά πουλιά καθοδηγούνται από γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες ώστε να ακολουθούν ειδικές διαδρομές, σε αρκετές περιπτώσεις τα πουλιά αυτά μπορούν να χάσουν το δρόμο τους. Έχουν καταγραφεί αρκετές περιπτώσεις όπου μεγάλες ομάδες μεταναστευτικών πουλιών αντί να ταξιδεύουν νότια για να διαχειμάσουν, παρατηρούνται να επιστρέφουν πίσω στους χώρους αναπαραγωγής και ακόμα βορειότερα ενώ αντίξοες καιρικές συνθήκες όπως ο άνεμος μπορεί να οδηγήσει μεγάλο αριθμό μεταναστών σε παράκτιες περιοχές.

Η μετανάστευση των πουλιών αποτελούσε και θα αποτελεί ένα θαύμα της φύσης που όπως και πολλά άλλα ο άνθρωπος δεν θα καταφέρει ποτέ να εξηγήσει απόλυτα. Πρέπει να σεβαστούμε το γεγονός ότι για τα πουλιά, από τα πιο μικρά μέχρι και τα πιο μεγάλα, η μετανάστευση αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της επιβίωσης τους και η διαδικασία και τα διάφορα μοτίβα μετανάστευσης δεν μπορούν παρά να μας βοηθήσουν να μάθουμε λειτουργίες που δεν θα μπορούσαμε ποτέ να κατανοήσουμε ακόμα και για το δικό μας όφελος.