1821-1833: Από τα μπαϊράκια της ελευθερίας - Στις σημαίες των ξένων

Του Τόλη Κοϊνη

Με αφορμή μια πρόταση της κ.Μάρα ασχολήθηκα. Η έκθεση των καλλιτεχνών στο Βουλευτικό, θα τελειώσει με μια ημερίδα το Σάββατο. Μεταξύ άλλων ομιλητών, συμμετέχω. Το θέμα είναι μια διερεύνηση των σημαιών που υψώθηκαν στ΄Ανάπλι του 1821.

 
Ευκαιρία για ένα οδοιπορικό στον χρόνο και την ιστορία… Ποιές σημαίες, λοιπόν, ανέμισαν στον Ναυπλιώτικο αέρα εκείνη την φοβερή εποχή;

Στα κάστρα του Αναπλιού, τον Μάρτη του 1821 κυμμάτιζε το Τούρκικο μπαϊράκι με την ημισέληνο… ή η γνωστή σημερινή σημαία ή η άλλη με τα τρία μεισοφέγγαρα.

Η επανάσταση στην περιοχή μας ξεκίνησε με τη συγκρότηση ενός στρατοπέδου στο Κατσίγκρι. Εκεί δεν υπήρχε εννιαία διοίκηση. Οι στρατιώτες από κάθε μέρος έκαναν ό,τι ήθελαν. Κάθε καπετάνιος το δικό του μπαϊράκι. Η φυσική ηγεσία απούσα: ο μεν Μητροπολίτης αιχμάλωτος των Τούρκων στην Τρίπολη, ο δε Παπαφλέσσας βρισκόταν ακόμα στον δρόμο από την Καλαμάτα στο Ναύπλιο. Μια πρόχειρη επιμελητεία έγινε προσπάθεια να στηθεί από τον ηγούμενο του Καρακαλά και τον παπά Θεοδόση της Ασίνης.

 
Ανήμερα του Πάσχα, οι Τούρκοι κάνουν αιφνιδιαστική έξοδο και διαλύουν το στρατόπεδο. Τί σημαίες τελικά υψώθηκαν σε εκείνη την πρώτη φάση δεν ξέρουμε. Πάντως, δεν φαίνεται να υπήρχε εννιαία.
Μετά τέσσερις μέρες, οι Σπετσιώτες καταλαμβάνουν τους Μύλους. Ταυτόχρονα, φτάνει και ο Παπαφλέσσας στο Άργος. Γίνεται πανηγυρική είσοδος της Μπουμπουλίνας και μέσα σε γενικό ενθουσιασμό, στήνεται διοικητικό κέντρο (Καγκελαρία του Άργους), ανασυστήνεται στρατόπεδο στο Κατσίγκρι με αρχηγό τον Σταϊκόπουλο. Ποια σημαία είχαν υιοθετήσει; Την μαύρη- άσπρη- κόκκινη του Υψηλάντη και της Φιλικής Εταιρείας (παλιότερα του Ρήγα Φερραίου); ή την Μανιάτικη με ένα μικρό μπλέ σταυρό σε άσπρο πανί και το “ταν ή επί τας” (που είχε υψωθεί ήδη στην απελευθερωμένη Καλαμάτα). Πιο μικρή πιθανότητα έχει να πήραν την Σπετσιώτικη σημαία (ο σταυρός πάνω στην αναποδογυρισμένη ημισέληνο) για να έχουν την χρηματοδότηση από Μπουμπουλίνα και καραβοκύρηδες των Σπετσών.

Η φάση αυτή τέλειωσε άδοξα μετά από λίγες ημέρες όταν έφτασε στην Αργολίδα ο Κεχαγιάμπεης με 3.500 Τουρκαλβανούς.

 
Μετά τις νίκες στο Βαλτέτσι και στα Βέρβαινα-Δολιανά, ενδιαφέρεται για την πολιορκία του Ναυπλίου προσωπικά ο Κολοκοτρώνης. Στέλνει τον Νικηταρά και τον αδερφό του Νικόλα Σταματελόπουλο. Απόλυτη πειθαρχία – ένα μπαϊράκι όλοι. Η σημαία είναι αυτή που έχουν όλα τα παλικάρια του Γέρου. Ασπρο πανί και μεγάλος μπλε σταυρός. Η συνηθέστερη στα στρατιωτικά σώματα της Πελοποννήσου… Προήλθε από την παντιέρα των στραντιότι, του καταδρομικού σώματος από Έλληνες και Αρβανίτες της Αργολίδας, που αγωνίζονταν παλιότερα για τους Βενετούς. Η πολιορκία είναι πλέον οργανωμένη καλά και οι έξοδοι των Τούρκων είχαν καταστροφικά αποτελέσματα για αυτούς.

Τον Δεκέμβρη του 1821, συνέρχεται στην (Νέα) Επίδαυρο η πρώτη Εθνοσυνέλευση. Η πλειοψηφία καταργεί τα σύμβολα του Υψηλάντη και της Φιλικής Εταιρίας Το μαύρο-άσπρο-κόκκινο τελειώνει… ίσως γιατί ήταν πολύ Επαναστατικό. Παραλλάσσουν την σημαία του Κολοκοτρώνη, αντιστρέφοντας τα χρώματα: Μπλέ το πανί – άσπρος ο σταυρός. Για τα καράβια άλλες δυο παραλλαγές: Η σημερινή με τις λωρίδες για τα πολεμικά καράβια, η ίδια χωρίς λωρίδες για τα εμπορικά. (Οι θεωρίες ότι αντέγραψαν την Κρητική των καλλέργηδων ή της… Εταιρίας των Ανατολικών Ινδιών είναι τραβηγμένες).
Κανένας δεν την αμφισβήτησε. Έγιναν δυο εμφύλιοι πόλεμοι. Και οι δυο αντιμαχόμενες παρατάξεις υπερασπίζονταν την ίδια σημαία. Μετά την έλευση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο κατά την διάρκεια της άναρχης πάλης στρατιωτικών συμμοριών στο Ναύπλιο κανένας δεν ύψωσε άλλη σημαία.

Μόνο μετά την δολοφονία του Καποδίστρια και την διάλυση της Εθνοσυνέλευσης της Πρόνοιας είδαν οι Ναυπλιώτες άλλες σημαίες στα κάστρα τους… Του Ρωσικού Ναυτικού (ένα μπλε Χ σε άσπρο πανί– ο σταυρός του Αγίου Ανδρέα) στο Παλαμήδι… Την Γαλλική (μόλις είχε καθιερωθεί ξανά η σημερινή τρίχρωμη σημαία… με αυτή την δημοκρατική σημαία σκότωσαν πάνω από 100 Αργείτες οι Γάλλοι για να δείξουν ποιος κάνει κουμάντο) και αρόδο από το λιμάνι η Εγγλέζικη φρεγάτα είχε υψωμένη τη σημαία με τους τρεις σταυρούς και τα κανόνια έτοιμα για όποιον αμφισβητήσει τα συμφέροντα της Αυτοκρατορίας.

Και οι Ναυπλιώτες και λοιποί Έλληνες μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα υποδέχθηκαν σαν σωρήρα ένα νεαρό πριγκηπόπουλο από την Βαυαρία. Όμως ο στρατός που κατέφθανε μαζί του είχε υψωμένη μια άλλη γαλανόλευκη, όχι την δικιά μας, αλλά της Βαυαρίας… δείγμα της νέας αποικιοκρατίας που θα ακολουθούσε…

ΥΓ Αυτά και άλλα θα ακουστούν το ΣΑΒΒΑΤΟ, στο ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ, στις 7.30 μ.μ.