Αναπλιώτικη ιστορία: Σκασιαρχείο για μιαν αρκούδα

Του Τόλη Κοϊνη

Η Χριστουγεννιάτικη εκδήλωση στην πλατεία Συντάγματος στις 6.00 το απόγευμα σήμερα δεν θα γίνει. Η απόφαση πάρθηκε από τον ΔΟΠΠΑΤ μετά από εκτίμηση των επιδημιολογικών στοιχείων. Με την υγεία των συμπολιτών δεν παίζουμε, όσο και αν ήθελαν οι μικροί μας φίλοι του πρώτου Δημοτικού να παίξουν τα όμορφα σκετσάκια τους.

Συνεχίζουμε όμως να παρουσιάζουμε στοιχεία από το έργο του ποιητή Αντώνη Λεκόπουλου – Αναπλιώτη, που μας ενέπνευσαν σκετσάκια της αναβληθείσας γιορτής.

Ξεκινάμε, με την «είδηση»:
Στην Πρόνοια, στην Πρόνοια
(Αχ καϋμένα χρόνια)
Απ’ όξω απ’ του Καρώνια
Θα χορέψει η αρκούδα
Στην πλατειά τη ρούγα…

Προφανώς είναι μια περιοχή γύρω από την Ενδεκάτη, στην παλιά ποτοποιεία Καρώνη, κάπου μεταξύ οδών Βαρβάκη και Ασκληπιού. Ο όρος «Ενδεκάτη» δεν υπήρχε τότε… βρέθηκε πολλά χρόνια μετά όταν έδρευε εκεί η «Ενδεκάτη Κοινοπραξία Φορτηγών Δημοσίας Χρήσεως» (κάτι σαν ΚΤΕΛ των φορτηγών). Το «πλατιά ρούγα» μπορεί να συνδεθεί με το «άνοιγμα» του δρόμου εκεί που είναι η σημερινή διασταύρωση.

Για τον αρκουδιάρη και την αρκούδα μας δίνει πληροφορίες.
Ο Μίρκος του Γκέλη
(έλι μα έλι)
στου Γιαννιού τη σούδα
ζέβει την Αρκούδα…
Έλι μα έλι
Αρκουδιάρη Γκέλη
Παπουτσάκια θέλει
Να της βράσεις τραχανά
Δεκαπέντε χαρανιά.

Ο Γκέλης (πιθανά από το Βαγγέλης ήταν ο αρκουδιάρης) για να ξέρουν το όνομα, σημαίνει πως ερχόταν συχνά στην πόλη. Οι αρκουδιάρηδες ήταν συνήθως αθίγγανοι, που απαγάγανε μικρά αρκουδάκια, τα «εκπαίδευαν» με βάναυσα βασανιστήρια (τα έβαζαν πάνω σε λαμαρίνες και από κάτω ανάβανε φωτιά, βαρόντας παράλληλα ντέφι ή νταούλι) και μετά τις περιέφεραν ως θέαμα σε χωριά και πόλεις.

Ευτυχώς, στη δεκαετία του 80 ψηφίστηκαν νόμοι που απαγόρευσαν αυτή την απαράδεκτη συμπεριφορά προς τα ζώα. Στα χρόνια γύρω από το 1900 όμως ήταν ένα λαΪκό θέαμα (μαρτυρίες σχετικές υπάρχουν ακόμα και από τα Βυζαντινά χρόνια).

Θυμάμαι, έναν τρισάθλιο τύπο με ένα τρίκυκλο που περιέφερε (γύρω στο 1968) μιαν αρκουδίτσα, εκεί που τώρα διασταυρώνονται οι οδοί Αιγίου και Αμυμώνης στην Θανάσαινα. Είχε μέρες να ταΐσει το ζωντανό και αυτό του έφυγε. Ζήτησε τη βοήθεια της γειτονιάς, η οποία το τάισε με ό,τι ξεροκόμματο περίσσευε στα σπίτια και το έπιασαν οι πιο δυνατοί της περιοχής με ένα πρόχειρο «λάσο»!!! Από το ποίημα φαίνεται πως για να χορτάσει ήθελε πάρα πολύ …τραχανά.

 
¨Όμως εντύπωση κάνει ότι ο ποιητής ομολογεί πως έκανε σκασιαρχείο προκειμένου να πάει να δει την αρκούδα να χορεύει.

 
Σκολειό μου, σχολείο
Με βοριά και κρύο
Έχε γεια κι αντίο
Θα χορέψη, η αρκούδα
Στη μεγάλη ρούγα.

Δεν αμφιβάλουμε πως η «κοπάνα» είναι παμπάλαιη συνήθεια (κακή) των μαθητών. Προξενεί κατάπληξη όμως η αιτία: Να φύγεις από το σχολείο για να δεις την αρκούδα!! Σκεφθείτε όμως ότι μιλάμε για εποχή, που δεν υπήρχε ο κινηματογράφος. Και σε άλλα ποιήματα του Αναπλιώτη ανακαλύπτουμε ως αφορμές για κοπάνα κουκλοθέατρα !!! και καραγκιόζη. Αυτά ήταν τότε τα λαϊκά θεάματα.

 
Ελπίζουμε να καταφέρουμε αυτή την βδομάδα, να μαγνητοσκοπήσουμε τη γιορτή χωρίς θεατές στο σχολείο και να την αναεβάσουμε για να δείτε πώς αντιμετώπισαν την «αρκούδα» οι μικροί μας φίλοι.

ΥΓ Το «θα χορέψη» μην το πάρετε για λάθος… εκείνη την εποχή (που χόρευαν ακόμα αρκούδες στους δρόμους), αν μπροστά από το ρήμα είχε «να», «θα», ή «όταν» γράφοταν με ήτα και υπογεγραμμένη… υπογεγραμμένη δεν βρήκαμε, κρατήσαμε το ήτα.

Φώτο αρχείου