Ερωτήματα καίρια διεθνώς αλλά και για την Ελλάδα, που, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, της συμμετοχής της στην Ευρωπαϊκή Ενωση και της μορφολογίας των συνόρων της, συγκαταλέγεται στις χώρες που δέχονται –και κατά πάσα πιθανότητα θα δέχεται και στο μέλλον– μεγάλα κύματα προσφύγων και μεταναστών.
Το Χάρβαρντ, ένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια διεθνώς, έρχεται στην Ελλάδα προκειμένου να συνεργαστεί με το Πανεπιστήμιο Αθηνών στον Κόμβο Αριστείας για το Ασυλο και τη Μετανάστευση, που έχει ιδρύσει το ΕΚΠΑ. «Δεδομένου του ρόλου και της θέσης του ΕΚΠΑ στην ελληνική και διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα, η δημιουργία ενός τέτοιου ερευνητικού κόμβου είναι φυσική και απολύτως αναμενόμενη. Η απόφαση του Χάρβαρντ να συνεργαστεί με την ερευνητική αυτή δομή, δημιουργώντας από κοινού ένα θερινό σχολείο που ελπίζουμε να γίνει σημείο αναφοράς στον χώρο, μόνο τυχαία δεν είναι: αποτελεί μία ακόμη ένδειξη επιστημονικής πρωτοπορίας και δημιουργικής εξωστρέφειας του πανεπιστημίου μας», δηλώνει στην «Κ» ο πρύτανης του ΕΚΠΑ, Θάνος Δημόπουλος. «Φιλοδοξούμε να αναδείξουμε τον Κόμβο στο σημαντικότερο ερευνητικό κέντρο για τα θέματα αυτά στον χώρο της νοτιοανατολικής Ευρώπης και της ευρύτερης Μεσογείου. Πρόκειται άλλωστε για το πρώτο τέτοιο μείζον ερευνητικό κέντρο στην περιοχή», παρατηρεί από την πλευρά της στην «Κ» η κ. Μαρία Γαβουνέλη, καθηγήτρια της Νομικής Αθηνών και διευθύντρια – επιστημονική υπεύθυνη του Κόμβου.
Συγκεκριμένα, τα τελευταία χρόνια περίπου ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες και μετανάστες υπολογίζεται ότι έχουν φθάσει στα ελληνικά νησιά. Στον αντίποδα, η Ελλάδα υπήρξε για πολλά χρόνια χώρα αναχώρησης, προσφάτως συμβάλλοντας στο φαινόμενο που αποκαλείται πλέον brain drain. «Επί τη βάσει αυτών των δεδομένων και εξελίξεων, έχει ήδη παραχθεί ένας σχετικά μεγάλος όγκος επιστημονικών μελετών, ερευνών και εκδόσεων, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν ιδρυθεί και λειτουργούν στην Ελλάδα με επιτυχία ξενόγλωσσα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών στο ευρύτερο πεδίο των προσφυγικών και μεταναστευτικών σπουδών, συμπεριλαμβανομένου του ΕΚΠΑ. Ετσι, η χώρα εξελίσσεται σε προνομιακό πεδίο για την ανάπτυξη προσφυγικών και μεταναστευτικών σπουδών ή ευρύτερα του τομέα της μελέτης των μετακινούμενων πληθυσμών», σημειώνει η κ. Γαβουνέλη.
«Φιλοδοξούμε να αναδείξουμε τον Κόμβο στο σημαντικότερο ερευνητικό κέντρο για τα θέματα αυτά στον χώρο της ΝΑ Ευρώπης και της ευρύτερης Μεσογείου».
Αποστολή του Κόμβου Αριστείας είναι η ανάπτυξη δράσεων και προγραμμάτων σε όλο το εύρος του Παν. Αθηνών με άμεσο διεθνές αντίκτυπο. Η πρώτη από τις δράσεις είναι ένα θερινό σχολείο τριών εβδομάδων, τον Ιούλιο 2022, σε συνεργασία με το Χάρβαρντ. Η παρουσίαση του θερινού σχολείου θα γίνει την προσεχή Τετάρτη, παρουσία της υπουργού Παιδείας Νίκης Κεραμέως. Κατά τη διάρκεια της διαδικτυακής συνάντησης, θα υπογραφεί και το μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ των δύο πανεπιστημίων, από τον κ. Δημόπουλο και την καθηγήτρια Τζέιν Τ. Κιμ, πρύτανη ακαδημαϊκών υποθέσεων στο Harvard T.H. Chan School of Public Health.
«Η οργάνωση του θερινού σχολείου με θέμα τα δικαιώματα προσφύγων και μεταναστών είναι ένα όνειρό μας που καρποφόρησε. Μαζί με τη Βασιλεία Διγιδίκη και τους συναδέλφους μας στο Χάρβαρντ, είμαστε ενθουσιασμένοι για τη συνεργασία με τους Ελληνες καθηγητές σε μια ρηξικέλευθη παιδαγωγική πρωτοβουλία, με προοπτικές να κάνουμε έργο με σημαντικά αποτελέσματα πάνω σε ένα από τα πιο καίρια κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της εποχής», δήλωσε στην «Κ» η κ. Ζακελίν Μπάμπα, καθηγήτρια στο Χάρβαρντ, αναφερόμενη και στην κ. Βασιλεία Διγιδίκη, director of the Harvard Programme, FXB Health & Human Rights Fellow.
Το θερινό σχολείο θα οργανωθεί σε Αθήνα, Ναύπλιο (με τη συνεργασία του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Χάρβαρντ) και Λέσβο. Η επιλογή των μετεχόντων γίνεται από τα δύο πανεπιστήμια, αλλά το σχολείο θα είναι ανοικτό και σε φοιτητές και νέους ερευνητές υψηλών προδιαγραφών από άλλα ευρωπαϊκά και αμερικανικά ΑΕΙ. Το πρόγραμμα είναι αυτοχρηματοδοτούμενο, ενώ σημειώνεται ήδη προθυμία ενίσχυσης και συμμετοχής από ικανό αριθμό θεσμών, ιδρυμάτων και μη κυβερνητικών οργανώσεων. Τα μαθήματα εκτός από τις διαλέξεις θα περιλαμβάνουν πρακτικές ασκήσεις, συζητήσεις στρογγυλής τράπεζας, επισκέψεις στο πεδίο, προσομοιώσεις διοικητικών διαδικασιών και κοινές δράσεις με την κοινωνία των πολιτών. Πέραν των καθηγητών από το ΕΚΠΑ και το Χάρβαρντ, έχουν προσκληθεί να διδάξουν και διεθνώς αναγνωρισμένοι ειδικοί από διεθνείς οργανισμούς, τις ευρωπαϊκές και εθνικές αρχές, καθώς και τις μείζονες μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Ιδιαίτερο στοιχείο είναι πως ο Κόμβος είναι η πρώτη κοινή θεσμική προσπάθεια συνεργασίας τεσσάρων σχολών και τμημάτων του ΕΚΠΑ: της Νομικής Σχολής (με συντονίστρια την κ. Γαβουνέλη), της Σχολής Επιστημών Υγείας (με συντονιστή τον καθηγητή Εμμανουήλ Πικουλή, κάτοχο έδρας Jean Monnet in Humanitarian Medicine and Response in Action), του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης (με συντονίστρια την καθηγήτρια Εμμανουέλα Δούση, κάτοχο έδρας UNESCO για την Κλιματική Διπλωματία), και του Τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Ενημέρωσης (με συντονιστή τον καθηγητή Γεώργιο Πλειό). Οπως τόνισε ο κ. Δημόπουλος, «δημιουργήσαμε τον Κόμβο Αριστείας, συγκεντρώνοντας σε μια νέα ενιαία ερευνητική δομή την ήδη μεγάλη γνώση και εμπειρογνωμοσύνη των μελών μας σε θέματα μετανάστευσης και ασύλου: βγάζουμε τα θεσμικά στεγανά σε μια ουσιαστική επιστημονική σύμπραξη, που φέρνει μαζί τέσσερις σχολές ή τμήματα του πανεπιστημίου μας».
Το Χάρβαρντ, ένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια διεθνώς, έρχεται στην Ελλάδα προκειμένου να συνεργαστεί με το Πανεπιστήμιο Αθηνών στον Κόμβο Αριστείας για το Ασυλο και τη Μετανάστευση, που έχει ιδρύσει το ΕΚΠΑ. «Δεδομένου του ρόλου και της θέσης του ΕΚΠΑ στην ελληνική και διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα, η δημιουργία ενός τέτοιου ερευνητικού κόμβου είναι φυσική και απολύτως αναμενόμενη. Η απόφαση του Χάρβαρντ να συνεργαστεί με την ερευνητική αυτή δομή, δημιουργώντας από κοινού ένα θερινό σχολείο που ελπίζουμε να γίνει σημείο αναφοράς στον χώρο, μόνο τυχαία δεν είναι: αποτελεί μία ακόμη ένδειξη επιστημονικής πρωτοπορίας και δημιουργικής εξωστρέφειας του πανεπιστημίου μας», δηλώνει στην «Κ» ο πρύτανης του ΕΚΠΑ, Θάνος Δημόπουλος. «Φιλοδοξούμε να αναδείξουμε τον Κόμβο στο σημαντικότερο ερευνητικό κέντρο για τα θέματα αυτά στον χώρο της νοτιοανατολικής Ευρώπης και της ευρύτερης Μεσογείου. Πρόκειται άλλωστε για το πρώτο τέτοιο μείζον ερευνητικό κέντρο στην περιοχή», παρατηρεί από την πλευρά της στην «Κ» η κ. Μαρία Γαβουνέλη, καθηγήτρια της Νομικής Αθηνών και διευθύντρια – επιστημονική υπεύθυνη του Κόμβου.
Συγκεκριμένα, τα τελευταία χρόνια περίπου ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες και μετανάστες υπολογίζεται ότι έχουν φθάσει στα ελληνικά νησιά. Στον αντίποδα, η Ελλάδα υπήρξε για πολλά χρόνια χώρα αναχώρησης, προσφάτως συμβάλλοντας στο φαινόμενο που αποκαλείται πλέον brain drain. «Επί τη βάσει αυτών των δεδομένων και εξελίξεων, έχει ήδη παραχθεί ένας σχετικά μεγάλος όγκος επιστημονικών μελετών, ερευνών και εκδόσεων, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν ιδρυθεί και λειτουργούν στην Ελλάδα με επιτυχία ξενόγλωσσα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών στο ευρύτερο πεδίο των προσφυγικών και μεταναστευτικών σπουδών, συμπεριλαμβανομένου του ΕΚΠΑ. Ετσι, η χώρα εξελίσσεται σε προνομιακό πεδίο για την ανάπτυξη προσφυγικών και μεταναστευτικών σπουδών ή ευρύτερα του τομέα της μελέτης των μετακινούμενων πληθυσμών», σημειώνει η κ. Γαβουνέλη.
«Φιλοδοξούμε να αναδείξουμε τον Κόμβο στο σημαντικότερο ερευνητικό κέντρο για τα θέματα αυτά στον χώρο της ΝΑ Ευρώπης και της ευρύτερης Μεσογείου».
Αποστολή του Κόμβου Αριστείας είναι η ανάπτυξη δράσεων και προγραμμάτων σε όλο το εύρος του Παν. Αθηνών με άμεσο διεθνές αντίκτυπο. Η πρώτη από τις δράσεις είναι ένα θερινό σχολείο τριών εβδομάδων, τον Ιούλιο 2022, σε συνεργασία με το Χάρβαρντ. Η παρουσίαση του θερινού σχολείου θα γίνει την προσεχή Τετάρτη, παρουσία της υπουργού Παιδείας Νίκης Κεραμέως. Κατά τη διάρκεια της διαδικτυακής συνάντησης, θα υπογραφεί και το μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ των δύο πανεπιστημίων, από τον κ. Δημόπουλο και την καθηγήτρια Τζέιν Τ. Κιμ, πρύτανη ακαδημαϊκών υποθέσεων στο Harvard T.H. Chan School of Public Health.
«Η οργάνωση του θερινού σχολείου με θέμα τα δικαιώματα προσφύγων και μεταναστών είναι ένα όνειρό μας που καρποφόρησε. Μαζί με τη Βασιλεία Διγιδίκη και τους συναδέλφους μας στο Χάρβαρντ, είμαστε ενθουσιασμένοι για τη συνεργασία με τους Ελληνες καθηγητές σε μια ρηξικέλευθη παιδαγωγική πρωτοβουλία, με προοπτικές να κάνουμε έργο με σημαντικά αποτελέσματα πάνω σε ένα από τα πιο καίρια κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της εποχής», δήλωσε στην «Κ» η κ. Ζακελίν Μπάμπα, καθηγήτρια στο Χάρβαρντ, αναφερόμενη και στην κ. Βασιλεία Διγιδίκη, director of the Harvard Programme, FXB Health & Human Rights Fellow.
Το θερινό σχολείο θα οργανωθεί σε Αθήνα, Ναύπλιο (με τη συνεργασία του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Χάρβαρντ) και Λέσβο. Η επιλογή των μετεχόντων γίνεται από τα δύο πανεπιστήμια, αλλά το σχολείο θα είναι ανοικτό και σε φοιτητές και νέους ερευνητές υψηλών προδιαγραφών από άλλα ευρωπαϊκά και αμερικανικά ΑΕΙ. Το πρόγραμμα είναι αυτοχρηματοδοτούμενο, ενώ σημειώνεται ήδη προθυμία ενίσχυσης και συμμετοχής από ικανό αριθμό θεσμών, ιδρυμάτων και μη κυβερνητικών οργανώσεων. Τα μαθήματα εκτός από τις διαλέξεις θα περιλαμβάνουν πρακτικές ασκήσεις, συζητήσεις στρογγυλής τράπεζας, επισκέψεις στο πεδίο, προσομοιώσεις διοικητικών διαδικασιών και κοινές δράσεις με την κοινωνία των πολιτών. Πέραν των καθηγητών από το ΕΚΠΑ και το Χάρβαρντ, έχουν προσκληθεί να διδάξουν και διεθνώς αναγνωρισμένοι ειδικοί από διεθνείς οργανισμούς, τις ευρωπαϊκές και εθνικές αρχές, καθώς και τις μείζονες μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Ιδιαίτερο στοιχείο είναι πως ο Κόμβος είναι η πρώτη κοινή θεσμική προσπάθεια συνεργασίας τεσσάρων σχολών και τμημάτων του ΕΚΠΑ: της Νομικής Σχολής (με συντονίστρια την κ. Γαβουνέλη), της Σχολής Επιστημών Υγείας (με συντονιστή τον καθηγητή Εμμανουήλ Πικουλή, κάτοχο έδρας Jean Monnet in Humanitarian Medicine and Response in Action), του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης (με συντονίστρια την καθηγήτρια Εμμανουέλα Δούση, κάτοχο έδρας UNESCO για την Κλιματική Διπλωματία), και του Τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Ενημέρωσης (με συντονιστή τον καθηγητή Γεώργιο Πλειό). Οπως τόνισε ο κ. Δημόπουλος, «δημιουργήσαμε τον Κόμβο Αριστείας, συγκεντρώνοντας σε μια νέα ενιαία ερευνητική δομή την ήδη μεγάλη γνώση και εμπειρογνωμοσύνη των μελών μας σε θέματα μετανάστευσης και ασύλου: βγάζουμε τα θεσμικά στεγανά σε μια ουσιαστική επιστημονική σύμπραξη, που φέρνει μαζί τέσσερις σχολές ή τμήματα του πανεπιστημίου μας».
