Δικηγόρος, Μ.Δ.Ε. Ποινικού Δικαίου και Ποινικής Δικονομίας, Μ.Δ.Ε. Εγκληματολογίας,
Υπ. Διδάκτωρ Νομικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α.
Με αφορμή τα πρόσφατα επεισόδια ακραίας οπαδικής βίας που είχαν ως θλιβερή συνέπεια τον θάνατο ενός νέου ανθρώπου και τα οποία ήρθαν να προστεθούν στην ήδη μακρά λίστα συμπεριφορών παρεμφερούς χαρακτήρα που και κατά το παρελθόν οδήγησαν σε αντίστοιχα αποτελέσματα, χωρίς ωστόσο τις ανάλογες ποινικές κυρώσεις, καθίσταται απολύτως προφανής -εκτός των βαθύτατων κοινωνικοπολιτικών, αλλά και πολιτισμικών ζητημάτων που χρήζουν επαναδιαπραγμάτευσης περί του θέματος- η ανάγκη άμεσων και ιδίως δραστικών νομοθετικών μεταρρυθμίσεων, ικανών να θέσουν υπό έλεγχο το φαινόμενο του άκρατου χουλιγκανισμού, που παρά τη μακρά του διαδρομή, εξακολουθεί να παραμένει πιο επίκαιρο από ποτέ.
Εξ αυτών κυρίως των λόγων, τέθηκε στη Βουλή προς διαβούλευση και ψήφιση το νομοσχέδιο που θα επιφέρει (;) δραστικές αλλαγές στο ισχύον νομικό καθεστώς, το οποίο εκ των διαχρονικών του αποτελεσμάτων, κρίνεται μάλλον αλυσιτελές. Οι βασικότερες τροποποιήσεις που αναμένεται να λάβουν χώρα, αφορούν κυρίως τα πλαίσια ποινών, τον τρόπο εκτέλεσής τους, καθώς και την πρόληψη, θέτοντας επί νέας βάσεως όσα μέχρι σήμερα ήταν αποδεκτά, ακόμα και στις περιπτώσεις που δεν συμπορεύονταν με όσα ίσχυαν σε θεωρητικό επίπεδο. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε, πως την τελευταία εικοσαετία ελάχιστα πράγματα μεταβλήθηκαν σε νομοθετικό επίπεδο, παρά την έξαρση του φαινομένου, με ορισμένες μάλιστα από τις σχετικές εκφάνσεις να εκφεύγουν κάθε ορίου, καταδεικνύοντας την συνεχώς φθίνουσα πορεία μίας εξ ορισμού προβληματικής κατάστασης. Ειδικότερα, τα εξέχοντα σημεία που εντοπίζονται στο πλαίσιο του εν λόγω νομοσχεδίου, είναι τα εξής :
-Αυξάνεται το πλαίσιο ποινής για εγκλήματα οπαδικής βίας από έξι μήνες έως 5 έτη. Σε διακεκριμένες περιπτώσεις επικίνδυνων δραστών, θα προβλέπεται ποινή από 2 έως 5 έτη.
-Καθιερώνεται ειδικό ποινικό αδίκημα για όσους κατά τη διάρκεια αθλητικού αγώνα έχουν καλυμμένα τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους, με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι μηνών.
-Απαγορεύεται η αναστολή έκτισης ποινής για εγκλήματα οπαδικής βίας, οι οποίες θα εκδικάζονται κατά προτεραιότητα. Σε περίπτωση αναβολής της δίκης, καθίσταται υποχρεωτική η επιβολή περιοριστικών όρων.
-Αυξάνεται στα δεκαοκτώ (18) έτη από δέκα έξι (16) που ισχύει σήμερα το όριο ηλικίας που πρέπει να έχει συμπληρώσει φυσικό πρόσωπο για να ενταχθεί ως μέλος σε λέσχη φιλάθλων αθλητικού σωματείου, Τ.Α.Α. ή Α.Α.Ε.
-Αναστέλλεται η άδεια λειτουργίας της λέσχης, για χρονικό διάστημα από έναν (1) μέχρι δώδεκα (12) μήνες και σφραγίζεται το γραφείο και το εντευκτήριο αυτής, με την άσκηση ποινικής δίωξης σε βάρος μέλους της, για τα αναφερόμενα εγκλήματα. Σε ιδιαίτερα σοβαρές περιπτώσεις που αφορούν ιδίως σε παραβατικότητα από μεγάλο αριθμό μελών ή σε τέλεση κακουργηματικής πράξης, οι σχετικές άδειες ανακαλούνται και δεν επιτρέπεται να εκδοθεί νέα άδεια για τουλάχιστον δύο (2) έτη.
-Παρέχεται εξουσιοδότηση, στο αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, να επιβάλει σε αθλητικό σωματείο, Τ.Α.Α. ή Α.Α.Ε., πρόστιμο ύψους από χίλια (1.000) ευρώ έως τριακόσιες χιλιάδες (300.000) ευρώ, σε περίπτωση παραβίασης οποιασδήποτε υποχρέωσης που προβλέπεται στις διατάξεις του υπό ψήφιση νομοσχεδίου, για τις λέσχες, τα καταστατικά τους όργανα και τα μέλη τους. Μπορεί επίσης να επιβάλλεται ποινή διεξαγωγής αγώνων χωρίς θεατές συνολικά ή κατά ένα μέρος του γηπέδου από μία (1) έως τέσσερις (4) αγωνιστικές. (άρθρα 1 - 3)
-Αυστηροποιείται το πλαίσιο ποινών ως προς τα κατώτατα όρια αυτών για αδικήματα βίας με αφορμή αθλητικές εκδηλώσεις, ενώ διευρύνονται οι περιπτώσεις κατά τις οποίες τιμωρούνται με φυλάκιση και χρηματική ποινή οι παραβάτες για τα εν λόγω αδικήματα. (άρθρο 4)
-Διευρύνονται οι περιπτώσεις επιβολής ποινών σε περίπτωση παράβασης περιοριστικών όρων ή παρεπόμενης ποινής.
-Συστήνεται στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης (Γ.Γ.Π.Σ.Δ.Δ.) του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης μητρώο με τίτλο «Ψηφιακό Μητρώο Μελών Λεσχών Φιλάθλων» (εφεξής «Μητρώο»), στο οποίο καταχωρούνται τα μέλη των λεσχών φιλάθλων των αθλητικών σωματείων, Τ.Α.Α. ή Α.Α.Ε. και των νομίμων παραρτημάτων τους. β. Με κ.υ.α. ρυθμίζονται οι όροι σύστασης και λειτουργίας του Μητρώου, τα απαραίτητα δικαιολογητικά και τα στοιχεία που απαιτείται να καταχωρίζονται για την εγγραφή στο μητρώο, η διαδικασία και οι προϋποθέσεις καταχώρισης αυτών και κάθε αναγκαίο θέμα. (άρθρο 6)
-Επιβάλλεται προηγούμενη κλήση και ακρόαση του ελεγχόμενου νομικού ή φυσικού προσώπου από τη Διαρκή Επιτροπή για την Αντιμετώπιση της Βίας (Δ.Ε.Α.Β.) πριν την επιβολή προστίμων σε σοβαρές περιπτώσεις τέλεσης επεισοδίων, παρότρυνσης σε πρόκληση επεισοδίων, ρατσιστικών συμπεριφορών και εν γένει φαινομένων βίας που σχετίζονται με τον αθλητισμό, εντός ή εκτός αγωνιστικών χώρων. (άρθρο 7)
-Λύεται άμεσα και αυτοδίκαια η μίσθωση ή η με οποιοδήποτε τρόπο παραχώρηση χρήσης του ακινήτου, εάν το αργότερο εντός τριών (3) μηνών από τη σύναψη της μίσθωσης ή την με οποιοδήποτε τρόπο παραχώρηση της χρήσης ακινήτου σε αθλητική λέσχη, για τη στέγαση του γραφείου ή του εντευκτηρίου της ίδιας ή του παραρτήματός της, δεν χορηγηθεί στη λέσχη ή στο παράρτημα η προβλεπόμενη άδεια. (άρθρο 8)
-Αναστέλλεται, για λόγους δημόσιας τάξης, από την έναρξη ισχύος του υπό ψήφιση σχεδίου νόμου και έως την 31.7.2022, η λειτουργία των λεσχών φιλάθλων, των παραρτημάτων τους, καθώς και των γραφείων και εντευκτηρίων τους.
Ο εν γένει προσανατολισμός του νομοσχεδίου, όπως προκύπτει εκ των πραναφερθέντων, υιοθετεί μία ολιστικότερη σε σχέση με το παρελθόν προσέγγιση, η οποία αποβλέπει στην προοδευτική εξάλειψη των υφιστάμενων παθογενειών, με δεδομένη την απαιτητική μεταχείριση ενός φύσει και θέσει ιδιάζοντος ζητήματος, όπως το εδώ εξεταζόμενο, μέσω της στοχευμένης, όχι απλώς κατασταλτικής, που ως χρονικά παρεπόμενη της παραβατικότητας κρίνεται πεπερασμένης αποτελεσματικότητας, αλλά ιδίως προληπτικής δράσης, που αποβλέπει στο να περιθωριοποιήσει κάθε είδους παρεκκλίνουσες συμπεριφορές, οι οποίες γεννώνται από τα οπαδικά αισθήματα. Συνιστώσες, όπως η αύξηση των προβλεπόμενων ποινών, η διάταξη υποχρεωτικής έκτισης, ο αυστηρός έλεγχος, τόσο ως προς τις προϋποθέσεις ένταξης, όσο και ως προς τον τρόπο λειτουργίας των συνδέσμων και φυσικά η ευθύνη των ομάδων για τυχόν παραβατικές συμπεριφορές που προέρχονται από μέλη τους, βρίσκονται πλέον σε πρώτο πλάνο. Μένει να αποδειχθεί στην πράξη κατ’ αρχάς η τήρηση των προβλεπομένων κι εν συνεχεία η ευκταία αποδοτικότητά τους, ώστε να διαπιστωθεί εν τοις πράγμασι, αν καθίσταται εφικτή η περιστολή ενός φαινομένου, που διαχρονικά διαταράσσει τις κοινωνικές -και όχι μόνο- ισορροπίες, σε χώρους μάλιστα που θα έπρεπε να πρωταγωνιστούν αποκλειστικά και μόνο τα αθλητικά ιδεώδη.
-Αυξάνεται το πλαίσιο ποινής για εγκλήματα οπαδικής βίας από έξι μήνες έως 5 έτη. Σε διακεκριμένες περιπτώσεις επικίνδυνων δραστών, θα προβλέπεται ποινή από 2 έως 5 έτη.
-Καθιερώνεται ειδικό ποινικό αδίκημα για όσους κατά τη διάρκεια αθλητικού αγώνα έχουν καλυμμένα τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους, με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι μηνών.
-Απαγορεύεται η αναστολή έκτισης ποινής για εγκλήματα οπαδικής βίας, οι οποίες θα εκδικάζονται κατά προτεραιότητα. Σε περίπτωση αναβολής της δίκης, καθίσταται υποχρεωτική η επιβολή περιοριστικών όρων.
-Αυξάνεται στα δεκαοκτώ (18) έτη από δέκα έξι (16) που ισχύει σήμερα το όριο ηλικίας που πρέπει να έχει συμπληρώσει φυσικό πρόσωπο για να ενταχθεί ως μέλος σε λέσχη φιλάθλων αθλητικού σωματείου, Τ.Α.Α. ή Α.Α.Ε.
-Αναστέλλεται η άδεια λειτουργίας της λέσχης, για χρονικό διάστημα από έναν (1) μέχρι δώδεκα (12) μήνες και σφραγίζεται το γραφείο και το εντευκτήριο αυτής, με την άσκηση ποινικής δίωξης σε βάρος μέλους της, για τα αναφερόμενα εγκλήματα. Σε ιδιαίτερα σοβαρές περιπτώσεις που αφορούν ιδίως σε παραβατικότητα από μεγάλο αριθμό μελών ή σε τέλεση κακουργηματικής πράξης, οι σχετικές άδειες ανακαλούνται και δεν επιτρέπεται να εκδοθεί νέα άδεια για τουλάχιστον δύο (2) έτη.
-Παρέχεται εξουσιοδότηση, στο αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, να επιβάλει σε αθλητικό σωματείο, Τ.Α.Α. ή Α.Α.Ε., πρόστιμο ύψους από χίλια (1.000) ευρώ έως τριακόσιες χιλιάδες (300.000) ευρώ, σε περίπτωση παραβίασης οποιασδήποτε υποχρέωσης που προβλέπεται στις διατάξεις του υπό ψήφιση νομοσχεδίου, για τις λέσχες, τα καταστατικά τους όργανα και τα μέλη τους. Μπορεί επίσης να επιβάλλεται ποινή διεξαγωγής αγώνων χωρίς θεατές συνολικά ή κατά ένα μέρος του γηπέδου από μία (1) έως τέσσερις (4) αγωνιστικές. (άρθρα 1 - 3)
-Αυστηροποιείται το πλαίσιο ποινών ως προς τα κατώτατα όρια αυτών για αδικήματα βίας με αφορμή αθλητικές εκδηλώσεις, ενώ διευρύνονται οι περιπτώσεις κατά τις οποίες τιμωρούνται με φυλάκιση και χρηματική ποινή οι παραβάτες για τα εν λόγω αδικήματα. (άρθρο 4)
-Διευρύνονται οι περιπτώσεις επιβολής ποινών σε περίπτωση παράβασης περιοριστικών όρων ή παρεπόμενης ποινής.
-Συστήνεται στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης (Γ.Γ.Π.Σ.Δ.Δ.) του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης μητρώο με τίτλο «Ψηφιακό Μητρώο Μελών Λεσχών Φιλάθλων» (εφεξής «Μητρώο»), στο οποίο καταχωρούνται τα μέλη των λεσχών φιλάθλων των αθλητικών σωματείων, Τ.Α.Α. ή Α.Α.Ε. και των νομίμων παραρτημάτων τους. β. Με κ.υ.α. ρυθμίζονται οι όροι σύστασης και λειτουργίας του Μητρώου, τα απαραίτητα δικαιολογητικά και τα στοιχεία που απαιτείται να καταχωρίζονται για την εγγραφή στο μητρώο, η διαδικασία και οι προϋποθέσεις καταχώρισης αυτών και κάθε αναγκαίο θέμα. (άρθρο 6)
-Επιβάλλεται προηγούμενη κλήση και ακρόαση του ελεγχόμενου νομικού ή φυσικού προσώπου από τη Διαρκή Επιτροπή για την Αντιμετώπιση της Βίας (Δ.Ε.Α.Β.) πριν την επιβολή προστίμων σε σοβαρές περιπτώσεις τέλεσης επεισοδίων, παρότρυνσης σε πρόκληση επεισοδίων, ρατσιστικών συμπεριφορών και εν γένει φαινομένων βίας που σχετίζονται με τον αθλητισμό, εντός ή εκτός αγωνιστικών χώρων. (άρθρο 7)
-Λύεται άμεσα και αυτοδίκαια η μίσθωση ή η με οποιοδήποτε τρόπο παραχώρηση χρήσης του ακινήτου, εάν το αργότερο εντός τριών (3) μηνών από τη σύναψη της μίσθωσης ή την με οποιοδήποτε τρόπο παραχώρηση της χρήσης ακινήτου σε αθλητική λέσχη, για τη στέγαση του γραφείου ή του εντευκτηρίου της ίδιας ή του παραρτήματός της, δεν χορηγηθεί στη λέσχη ή στο παράρτημα η προβλεπόμενη άδεια. (άρθρο 8)
-Αναστέλλεται, για λόγους δημόσιας τάξης, από την έναρξη ισχύος του υπό ψήφιση σχεδίου νόμου και έως την 31.7.2022, η λειτουργία των λεσχών φιλάθλων, των παραρτημάτων τους, καθώς και των γραφείων και εντευκτηρίων τους.
Ο εν γένει προσανατολισμός του νομοσχεδίου, όπως προκύπτει εκ των πραναφερθέντων, υιοθετεί μία ολιστικότερη σε σχέση με το παρελθόν προσέγγιση, η οποία αποβλέπει στην προοδευτική εξάλειψη των υφιστάμενων παθογενειών, με δεδομένη την απαιτητική μεταχείριση ενός φύσει και θέσει ιδιάζοντος ζητήματος, όπως το εδώ εξεταζόμενο, μέσω της στοχευμένης, όχι απλώς κατασταλτικής, που ως χρονικά παρεπόμενη της παραβατικότητας κρίνεται πεπερασμένης αποτελεσματικότητας, αλλά ιδίως προληπτικής δράσης, που αποβλέπει στο να περιθωριοποιήσει κάθε είδους παρεκκλίνουσες συμπεριφορές, οι οποίες γεννώνται από τα οπαδικά αισθήματα. Συνιστώσες, όπως η αύξηση των προβλεπόμενων ποινών, η διάταξη υποχρεωτικής έκτισης, ο αυστηρός έλεγχος, τόσο ως προς τις προϋποθέσεις ένταξης, όσο και ως προς τον τρόπο λειτουργίας των συνδέσμων και φυσικά η ευθύνη των ομάδων για τυχόν παραβατικές συμπεριφορές που προέρχονται από μέλη τους, βρίσκονται πλέον σε πρώτο πλάνο. Μένει να αποδειχθεί στην πράξη κατ’ αρχάς η τήρηση των προβλεπομένων κι εν συνεχεία η ευκταία αποδοτικότητά τους, ώστε να διαπιστωθεί εν τοις πράγμασι, αν καθίσταται εφικτή η περιστολή ενός φαινομένου, που διαχρονικά διαταράσσει τις κοινωνικές -και όχι μόνο- ισορροπίες, σε χώρους μάλιστα που θα έπρεπε να πρωταγωνιστούν αποκλειστικά και μόνο τα αθλητικά ιδεώδη.
