Του Παναγιώτη Βέμμου.
Ο Λαός όμως δεν κατάθεσε τα όπλα και στον μεγάλο πλάτανο της κεντρικής πλατείας της Τρίπολης ένα μεγάλο χαρτί γράφει: "Πατριώτες της Τρίπολης μην παραδίνετε τα όπλα. Θα μας χρειαστούν για την αντίσταση στον νέο κατακτητή".
Τρία χρόνια μετά, στις 30 του Απρίλη 1944, η διοίκηση των "ταγμάτων ασφαλείας" ανακοινώνει στους κρατούμενους πατριώτες στις φυλακές – υπόγεια του Δικαστικού Μεγάρου Τρίπολης, ότι την επόμενη ημέρα θα εκτελεστούν 40 (36 άνδρες και 4 γυναίκες) ως αντίποινα για το θάνατο του Γερμανού στρατηγού Κρεζ στους Μολάους Λακωνίας από τον ΕΛΑΣ. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Ηλία Ρέβελα, συγκρατούμενου των εκτελεσθέντων, κανείς δεν κοιμήθηκε εκείνο το βράδυ, τα υπόγεια αντηχούσαν τραγούδια των κρατουμένων και το πρωί της Πρωτομαγιάς, με ψηλά το κεφάλι οι 40 οδηγήθηκαν κα εκτελέσθηκαν στον Αγιο-Θανάση, έξω από τις φυλακές και όχι στον συνήθη τόπο εκτελέσεων στον Αγιο-Νικόλα, προκειμένου να τρομοκρατηθούν και οι κρατούμενοι πατριώτες.
Είναι χαρακτηριστική η προκήρυξη των δυνάμεων κατοχής που κατακλύζει (από αεροπλάνο) την Πελοπόννησο:
"ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΑΙΜΑ ΠΙΠΤΕΙ ΕΠΙ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΩΝ
Ο γερμανικός στρατός ανακοινεί:
Εις τας 27-4-44 εφόνευσαν Κομμουνισταί αντάρται κατόπιν υπούλου επιθέσεως παρά τους Μολάους έναν Γερμανόν στρατηγόν και τρείς εκ των συνοδών του. Κατά την επίθεσιν ταύτην ετραυματίσθησαν αρκετοί Γερμανοί στρατιώται.
Ως αντίποινα απεφασίσθη:
1) Η εκτέλεσις 200 Κομμουνιστών την ημέραν της 1-5-1944.
2) Η εκτέλεσις όλων των ανδρών, οι οποίοι θα ανευρεθούν υπό των γερμανικών στρατιωτικών τμημάτων επί της οδού Μολάων-Σπάρτης, εκτός της περιοχής των χωρίων.
Ως αντίποινα δια το έγκλημα τούτο εξετέλεσαν τα ελληνικά σώματα 100 Κομμουνιστάς ιδία πρωτοβουλεία.
Ο ελληνικός λαός πρέπει επί τέλους να εννοήση, ότι δεν αρκεί απλώς να κατακρίνουν οι ορθώς σκεπτόμενοι κύκλοι τα εγκλήματα των ανταρτών, αλλ’ ότι είναι ανάγκη δια της στάσεώς των και δια της πράξεως να αντιταχθούν εις την μειονότητα των εγκληματιών ανταρτών".
Στα τρία χρόνια που μεσολάβησαν έγιναν πολλά και στον τόπο μας.
Αμέσως, από την έναρξη ακόμα της κατοχής, ιδρύθηκαν οι πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις στην Τρίπολη, η "Νέα Φιλική Εταιρεία" και η ΠΟΕΝ (Παναρκαδική Οργάνωση Ελευθέρων Νέων) που στη συνέχεια προσχώρησαν στο ΕΑΜ και την ΕΠΟΝ με πλούσια δράση. Απέτρεψαν τη συνέχιση του λιμού τον χειμώνα 41-42, οργάνωσαν διαδηλώσεις ενάντια στην πολιτική επιστράτευση και την επέκταση της βουλγαρικής κατοχής στη Μακεδονία, εόρτασαν την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου 1943 στην πλατεία Άρεως και οργάνωσαν την ένοπλη αντίσταση με τον ΕΛΑΣ από την άνοιξη του 1943.
Η σύγκρουση μεταξύ των οργανώσεων ΕΛΑΣ και Ε.Σ. (Εθνικός Στρατός) το καλοκαίρι του 1943 οδήγησε στο σύμφωνο του Δυρραχίου που προέβλεπε την ενοποίηση της αντιστασιακής δράσης. Ένα τμήμα του Ε.Σ. τήρησε την συμφωνία και ενσωματώθηκε στον ΕΛΑΣ, ενώ άλλοι προχώρησαν το φθινόπωρο του 1943 με την έμμεση στήριξη των Άγγλων στη δημιουργία των "ταγμάτων ασφαλείας", με έδρα της διοίκησης Πελοποννήσου την Τρίπολη.
Η αντιστασιακή δράση προξένησε την έντονη αντίδραση των δυνάμεων κατοχής, έως τον Σεπτέμβρη του 1943 των Ιταλών και στη συνέχεια, πλέον αδυσώπητα, των Γερμανών. Χιλιάδες πατριώτες από όλη την Πελοπόννησο φυλακίσθηκαν στις φυλακές της Τρίπολης (ποινικές φυλακές, σφαγεία, κρατητήρια σταθμών χωροφυλακής, υπόγεια Δικαστικού Μεγάρου και αλλού). Από αυτούς περισσότεροι από 400 εκτελέσθηκαν στα όρια της Τρίπολης (Αγιο-Νικόλας, Αγιο-Θανάσης, ΑγιοΒλάσσης, οδός Ταξιαρχών), από την άνοιξη του 1942 έως την απελευθέρωση 1-10-1944. Περισσότεροι από 500 αγωνιστές από τις φυλακές της Τρίπολης οδηγήθηκαν και εκτελέσθηκαν στους μαρτυρικούς τόπους (Μονοδέντρι, Ανδρίτσα, Παλιόχουνη, Αλεποχώρι, Ψηλή Βρύση, Αλέα κ.α.). Έτσι η Τρίπολη έγινε από τις πλέον μαρτυρικές πόλεις της Πελοποννήσου και είναι καιρός να συνενώσει τη φωνή της με τη Μεγαλόπολη, τη Σπάρτη και την Καλαμάτα που ζητούν να γίνουν μέλη του "Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών". Η διάσωση, συντήρηση και ανάδειξη όλων των χώρων των υπογείων του Δικαστικού Μεγάρου Τρίπολης ως χώρου ιστορικής μνήμης όχι μόνο της κατοχής αλλά και του εμφυλίου, του τελευταίου που σώζεται, είναι επιτακτική για την ιστορία και την κοινωνία της πόλης και της Πελοποννήσου.
Ο πόλεμος και η ειρήνη δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνονται ζητήματα κομματικής και ιδεολογικής αντιπαράθεσης αλλά είναι ζητήματα παλλαϊκά που απαιτούν συναίνεση και διεκδίκηση. Δεν παραγνωρίζουμε ότι έχουν πολιτικό και ιδεολογικό περιεχόμενο που πρέπει να γίνεται αντικείμενο διαλόγου, σύνθεσης και ενδυνάμωσης της κοινής πάλης για την αποτροπή του φασισμού, του πολέμου και της επίτευξης του πυρηνικού αφοπλισμού και της ειρήνης.
Ποτέ πια πόλεμος
Τρίπολη – Πρωτομαγιά 2022
Τρία χρόνια μετά, στις 30 του Απρίλη 1944, η διοίκηση των "ταγμάτων ασφαλείας" ανακοινώνει στους κρατούμενους πατριώτες στις φυλακές – υπόγεια του Δικαστικού Μεγάρου Τρίπολης, ότι την επόμενη ημέρα θα εκτελεστούν 40 (36 άνδρες και 4 γυναίκες) ως αντίποινα για το θάνατο του Γερμανού στρατηγού Κρεζ στους Μολάους Λακωνίας από τον ΕΛΑΣ. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Ηλία Ρέβελα, συγκρατούμενου των εκτελεσθέντων, κανείς δεν κοιμήθηκε εκείνο το βράδυ, τα υπόγεια αντηχούσαν τραγούδια των κρατουμένων και το πρωί της Πρωτομαγιάς, με ψηλά το κεφάλι οι 40 οδηγήθηκαν κα εκτελέσθηκαν στον Αγιο-Θανάση, έξω από τις φυλακές και όχι στον συνήθη τόπο εκτελέσεων στον Αγιο-Νικόλα, προκειμένου να τρομοκρατηθούν και οι κρατούμενοι πατριώτες.
Είναι χαρακτηριστική η προκήρυξη των δυνάμεων κατοχής που κατακλύζει (από αεροπλάνο) την Πελοπόννησο:
"ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΑΙΜΑ ΠΙΠΤΕΙ ΕΠΙ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΩΝ
Ο γερμανικός στρατός ανακοινεί:
Εις τας 27-4-44 εφόνευσαν Κομμουνισταί αντάρται κατόπιν υπούλου επιθέσεως παρά τους Μολάους έναν Γερμανόν στρατηγόν και τρείς εκ των συνοδών του. Κατά την επίθεσιν ταύτην ετραυματίσθησαν αρκετοί Γερμανοί στρατιώται.
Ως αντίποινα απεφασίσθη:
1) Η εκτέλεσις 200 Κομμουνιστών την ημέραν της 1-5-1944.
2) Η εκτέλεσις όλων των ανδρών, οι οποίοι θα ανευρεθούν υπό των γερμανικών στρατιωτικών τμημάτων επί της οδού Μολάων-Σπάρτης, εκτός της περιοχής των χωρίων.
Ως αντίποινα δια το έγκλημα τούτο εξετέλεσαν τα ελληνικά σώματα 100 Κομμουνιστάς ιδία πρωτοβουλεία.
Ο ελληνικός λαός πρέπει επί τέλους να εννοήση, ότι δεν αρκεί απλώς να κατακρίνουν οι ορθώς σκεπτόμενοι κύκλοι τα εγκλήματα των ανταρτών, αλλ’ ότι είναι ανάγκη δια της στάσεώς των και δια της πράξεως να αντιταχθούν εις την μειονότητα των εγκληματιών ανταρτών".
Στα τρία χρόνια που μεσολάβησαν έγιναν πολλά και στον τόπο μας.
Αμέσως, από την έναρξη ακόμα της κατοχής, ιδρύθηκαν οι πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις στην Τρίπολη, η "Νέα Φιλική Εταιρεία" και η ΠΟΕΝ (Παναρκαδική Οργάνωση Ελευθέρων Νέων) που στη συνέχεια προσχώρησαν στο ΕΑΜ και την ΕΠΟΝ με πλούσια δράση. Απέτρεψαν τη συνέχιση του λιμού τον χειμώνα 41-42, οργάνωσαν διαδηλώσεις ενάντια στην πολιτική επιστράτευση και την επέκταση της βουλγαρικής κατοχής στη Μακεδονία, εόρτασαν την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου 1943 στην πλατεία Άρεως και οργάνωσαν την ένοπλη αντίσταση με τον ΕΛΑΣ από την άνοιξη του 1943.
Η σύγκρουση μεταξύ των οργανώσεων ΕΛΑΣ και Ε.Σ. (Εθνικός Στρατός) το καλοκαίρι του 1943 οδήγησε στο σύμφωνο του Δυρραχίου που προέβλεπε την ενοποίηση της αντιστασιακής δράσης. Ένα τμήμα του Ε.Σ. τήρησε την συμφωνία και ενσωματώθηκε στον ΕΛΑΣ, ενώ άλλοι προχώρησαν το φθινόπωρο του 1943 με την έμμεση στήριξη των Άγγλων στη δημιουργία των "ταγμάτων ασφαλείας", με έδρα της διοίκησης Πελοποννήσου την Τρίπολη.
Η αντιστασιακή δράση προξένησε την έντονη αντίδραση των δυνάμεων κατοχής, έως τον Σεπτέμβρη του 1943 των Ιταλών και στη συνέχεια, πλέον αδυσώπητα, των Γερμανών. Χιλιάδες πατριώτες από όλη την Πελοπόννησο φυλακίσθηκαν στις φυλακές της Τρίπολης (ποινικές φυλακές, σφαγεία, κρατητήρια σταθμών χωροφυλακής, υπόγεια Δικαστικού Μεγάρου και αλλού). Από αυτούς περισσότεροι από 400 εκτελέσθηκαν στα όρια της Τρίπολης (Αγιο-Νικόλας, Αγιο-Θανάσης, ΑγιοΒλάσσης, οδός Ταξιαρχών), από την άνοιξη του 1942 έως την απελευθέρωση 1-10-1944. Περισσότεροι από 500 αγωνιστές από τις φυλακές της Τρίπολης οδηγήθηκαν και εκτελέσθηκαν στους μαρτυρικούς τόπους (Μονοδέντρι, Ανδρίτσα, Παλιόχουνη, Αλεποχώρι, Ψηλή Βρύση, Αλέα κ.α.). Έτσι η Τρίπολη έγινε από τις πλέον μαρτυρικές πόλεις της Πελοποννήσου και είναι καιρός να συνενώσει τη φωνή της με τη Μεγαλόπολη, τη Σπάρτη και την Καλαμάτα που ζητούν να γίνουν μέλη του "Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών". Η διάσωση, συντήρηση και ανάδειξη όλων των χώρων των υπογείων του Δικαστικού Μεγάρου Τρίπολης ως χώρου ιστορικής μνήμης όχι μόνο της κατοχής αλλά και του εμφυλίου, του τελευταίου που σώζεται, είναι επιτακτική για την ιστορία και την κοινωνία της πόλης και της Πελοποννήσου.
Ο πόλεμος και η ειρήνη δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνονται ζητήματα κομματικής και ιδεολογικής αντιπαράθεσης αλλά είναι ζητήματα παλλαϊκά που απαιτούν συναίνεση και διεκδίκηση. Δεν παραγνωρίζουμε ότι έχουν πολιτικό και ιδεολογικό περιεχόμενο που πρέπει να γίνεται αντικείμενο διαλόγου, σύνθεσης και ενδυνάμωσης της κοινής πάλης για την αποτροπή του φασισμού, του πολέμου και της επίτευξης του πυρηνικού αφοπλισμού και της ειρήνης.
Ποτέ πια πόλεμος
Τρίπολη – Πρωτομαγιά 2022
