“Η Παγκόσμια Ημέρα Υγείς γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 7 Απριλίου για να τιμήσει την επέτειο από την ίδρυση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) το 1948. Με αιχμή τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), η σωματική, ψυχική και συναισθηματική ευεξία προωθείται και γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο αυτήν την ημέρα. Κάθε χρόνο για αυτήν την ημερομηνία, επιλέγεται ένα θέμα που υπογραμμίζει έναν τομέα προτεραιότητας για τον ΠΟΥ. Εν όψει της τρέχουσας πανδημίας, ενός μολυσμένου πλανήτη και της αυξανόμενης συχνότητας ασθενειών, το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Υγείας 2022, είναι ‘ο πλανήτης μας, η υγεία μας’. Αυτή η έκκληση παρουσιάζει μια μοναδική ευκαιρία για μια πράσινη και υγιή ανάκαμψη από την πανδημία COVID-19, που θέτει την υγεία των ατόμων και του πλανήτη στο επίκεντρο των ενεργειών και ενθαρρύνει ένα κίνημα για τη δημιουργία κοινωνιών εστιασμένων στην ευημερία.
Δημιουργία ΠΟΥ, Αρμοδιότητες
Για να μιλήσουμε για την Παγκόσμια Ημέρα Υγείας, πρέπει να μιλήσουμε για τη δημιουργία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας συνολικά. Τον Δεκέμβριο του 1945, αξιωματούχοι της Βραζιλίας και της Κίνας πρότειναν τη δημιουργία ενός διεθνούς οργανισμού υγείας, ο οποίος θα περιλαμβάνει τα πάντα και θα είναι απολύτως ανεξάρτητος από οποιεσδήποτε κυβερνητικές εξουσίες.
Από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το 1950, ξεκίνησαν για πρώτη φορά οι εκστρατείες συγκέντρωσης χρημάτων σε όλο τον κόσμο, σε μια προσπάθεια να βοηθηθούν όσοι βρίσκονται σε προβληματικές περιοχές, με σκοπό να αποκτήσουν καλύτερη πρόσβαση σε κρίσιμες παροχές υγείας.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) είναι μια εξειδικευμένη υπηρεσία του ΟΗΕ με αρμοδιότητα τη δημόσια υγεία.
▪ Επικεφαλής του από το 2017 είναι ο Αιθίοπας βιολόγος και πολιτικός δρ Τέντρος Αντχανόμ Γκεμπρεγιεσούς.
▪ Η έδρα του βρίσκεται στη Γενεύη της Ελβετίας και έχει έξι ημιαυτόνομα εθνικά γραφεία και 150 τοπικά γραφεία σε όλον τον κόσμο.
▪ Σύμφωνα με το καταστατικό του, ο κύριος στόχος του είναι η διατήρηση του υψηλότερου επιπέδου υγείας για όλους τους λαούς του κόσμου.
▪ Στις αρμοδιότητές του περιλαμβάνονται η υποστήριξη της καθολικής περίθαλψης, η παρακολούθηση των κινδύνων για τη δημόσια υγεία, ο συντονισμός της αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και η βελτίωση της ανθρώπινης υγείας και ευημερίας.
Το έργο του ΠΟΥ χρηματοδοτείται από τις συνεισφορές των κρατών-μελών του ΟΗΕ και δωρεές ιδιωτών.
Ορισμός Δημόσιας Υγείας
Δημόσια υγεία είναι η επιστήμη και η τέχνη να προλαμβάνεται η νόσος, να επιμηκύνεται η ζωή, να προάγεται η φυσική υγεία και η αποδοτικότητα του ανθρώπου. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την οργανωμένη προσπάθεια της κοινωνίας για την εξυγίανση του περιβάλλοντος, τον έλεγχο των λοιμωδών νόσων, την εκπαίδευση κάθε ατόμου στην ατομική υγιεινή, την οργάνωση των ιατρικών και των νοσηλευτικών υπηρεσιών υγείας, με σκοπό την πρώιμη διάγνωση και την προληπτική θεραπεία των νόσων και την ανάπτυξη ενός κοινωνικού μηχανισμού που να εξασφαλίζει σε κάθε άτομο ένα επίπεδο ζωής ικανό για τη διατήρηση της υγείας του.
Η υγεία αποτελεί το βασικότερο αγαθό της ζωής του ανθρώπου αλλά και κοινωνικό δικαίωμα. Η κοινωνική πολιτική υγείας αποτελεί μέρος της ευρύτερης κοινωνικής πολιτικής του κράτους και επηρεάζεται άμεσα από το πολιτικό και το οικονομικό περιβάλλον στο οποίο διαμορφώνεται.
Η παγκόσμια υγεία σε αριθμούς
o Τουλάχιστον το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού εξακολουθεί να μην έχει πλήρη κάλυψη βασικών υπηρεσιών υγείας.
o 7,2 τρισ. δολάρια ή το 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ δαπανάται ετησίως για την υγεία.
o 371 δισ. δολάρια επενδύσεις για την επόμενη 15ετία θα έκαναν τον κόσμο μας πιο υγιή.
o 97 εκατ. πρόωρους θανάτους θα μπορούσαν να αποτρέψουν οι επενδύσεις στα συστήματα υγείας.
o Η μέση παγκόσμια δαπάνη για την υγεία ανέρχεται στα 1.011 δολάρια, με τις μισές χώρες να δαπανούν λιγότερα από 366 δολάρια ανά κάτοικο.
o Περίπου 100 εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να ωθούνται σε συνθήκες ακραίας φτώχειας (ζουν με 1,90 δολάρια ή λιγότερο την ημέρα), επειδή πρέπει να πληρώσουν για την υγειονομική περίθαλψη.
o Πάνω από 800 εκατομμύρια άνθρωποι (σχεδόν το 12% του παγκόσμιου πληθυσμού) δαπάνησαν τουλάχιστον το 10% των οικογενειακών προϋπολογισμών τους για την υγειονομική περίθαλψη.
o 5,4 εκατ. παιδιά κάτω των 5 ετών πέθαναν το 2017.
o 1,25 εκατ. άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο σε τροχαία δυστυχήματα.
o 80% της πρόωρης καρδιακής νόσου, του εγκεφαλικού επεισοδίου και του διαβήτη μπορεί να προληφθούν.
o Το 23% όλων των εκτιμώμενων θανάτων παγκοσμίως συνδέεται με το περιβάλλον.
o 40,5 εκατ. θάνατοι οφείλονται σε μη μεταδοτικές ασθένειες (το 71% παγκοσμίως).
o 800.000 αυτοκτονίες σημειώνονται κάθε χρόνο στον κόσμο (ένας θάνατος κάθε 40 δευτερόλεπτα).
Περιβάλλον και Δημόσια Υγεία
Τις τελευταίες δεκαετίες, οι βελτιώσεις στις υπηρεσίες υγείας, η προστασία του περιβάλλοντος, η οικονομική ανάπτυξη και άλλοι παράγοντες έχουν οδηγήσει σε προαγωγή της υγείας των ανθρώπων Ωστόσο, εκτιμάται ότι ένα εκατομμύριο πρόωροι θάνατοι ετησίως αποδίδονται σε γνωστούς περιβαλλοντικούς κινδύνους που μπορούν να αποφευχθούν.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση, τα μολυσμένα νερά, η ανεπαρκής υγιεινή, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης στερεών αποβλήτων, οι κίνδυνοι που σχετίζονται με ορισμένες επικίνδυνες χημικές ουσίες και οι αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι οι πιο πιεστικές περιβαλλοντικές απειλές για τη δημόσια υγεία. Αυτές οι απειλές για τη δημόσια υγεία επιδεινώνονται από τις αδύναμες πρακτικές διακυβέρνησης και τις πιθανές ανισότητες στην υγεία καθώς και από την περιορισμένη ηγεσία, την τεχνογνωσία και τους πόρους στον τομέα της υγείας. Πάνω από το 90% των ανθρώπων αναπνέουν ανθυγιεινό αέρα που προκύπτει από την καύση ορυκτών καυσίμων. Ενας θερμαινόμενος κόσμος βλέπει τα κουνούπια να μεταδίδουν ασθένειες πιο μακριά και πιο γρήγορα από ποτέ. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η υποβάθμιση της γης και η λειψυδρία εκτοπίζουν τους ανθρώπους και επηρεάζουν την υγεία τους. Η ρύπανση και τα πλαστικά βρίσκονται στον πυθμένα των βαθύτερων ωκεανών μας, στα ψηλότερα βουνά, και έχουν μπει στην τροφική μας αλυσίδα. Τα συστήματα που παράγουν εξαιρετικά επεξεργασμένα, ανθυγιεινά τρόφιμα και ποτά προκαλούν ένα κύμα παχυσαρκίας, αυξάνοντας τον καρκίνο και τις καρδιακές παθήσεις, ενώ παράγουν το ένα τρίτο των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Μια οικονομία ευημερίας έχει ως στόχους την ανθρώπινη ευημερία, την ισότητα και την οικολογική βιωσιμότητα. Αυτοί οι στόχοι μεταφράζονται σε μακροπρόθεσμες επενδύσεις, προϋπολογισμούς ευημερίας, κοινωνική προστασία και νομικές και δημοσιονομικές στρατηγικές. Το σπάσιμο αυτών των κύκλων καταστροφής για τον πλανήτη και την ανθρώπινη υγεία απαιτεί νομοθετική δράση, εταιρική μεταρρύθμιση και την υποστήριξη και την παροχή κινήτρων στα άτομα να κάνουν υγιείς επιλογές.
Ωστόσο, το θέμα του Our Planet, Our Health, θα πρέπει να μας υπενθυμίζει ότι η επίλυση πολλών από αυτά τα ζητήματα ξεπερνάει τις αρμοδιότητες των εθνικών κυβερνήσεων και απαιτεί παρεμβάσεις και συντονισμό των υπερεθνικών θεσμών, της κοινωνίας των πολιτών και συμμετοχή ολόκληρης της κοινωνίας
Πολιτικές
Αναγνωρίζοντας την άρρηκτη σύνδεση μεταξύ της κατάστασης του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής, ο τρίτος στόχος προτεραιότητας του έβδομου προγράμματος δράσης για το περιβάλλον / 7ο ΠΔΠ (https://ec.europa.eu/environment/pubs/pdf/factsheets/7eap/el.pdf) συνίσταται στην «προστασία των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ενωσης από περιβαλλοντικές πιέσεις και κινδύνους για την υγεία και την ευημερία» (ΕΕ, 2013). Η βαθιά εξάρτηση της ανθρώπινης κοινωνίας από τα οικοσυστήματα βρίσκεται στο επίκεντρο του οράματος του 7ου ΠΔΠ, σύμφωνα με το οποίο «το 2050, ζούμε καλά, εντός των οικολογικών ορίων του πλανήτη μας».
Σε επίπεδο ΕΕ έχει θεσπιστεί ευρύ φάσμα πολιτικών για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του περιβάλλοντος στην υγεία. Ορισμένα παραδείγματα από τους κυριότερους τομείς περιβαλλοντικής πολιτικής είναι τα ακόλουθα:
▪ η δέσμη μέτρων πολιτικής «Καθαρός αέρας» για την Ευρώπη (https://ec.europa.eu/environment/air/clean_air/index.htm),
▪ η στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (https://ec.europa.eu/clima/index_en),
▪ η οδηγία για τον περιβαλλοντικό θόρυβο (https://ec.europa.eu/environment/noise/directive_en.htm) και
▪ ο κανονισμός για την καταχώριση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων / REACH (https://ec.europa.eu/environment/chemicals/reach/reach_en.htm).
Η Συντακτική ομάδα:
Βασίλειος Διαμαντόπουλος, Ιατρός Δημόσιας Υγείας Διευθυντής ΕΣΥ
Γενικός Διευθυντής Γενικής Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας Περιφέρειας Πελοποννήσου
Σωτήριος Καμαρινόπουλος, Επόπτης Δημόσιας Υγείας/Υγειονολόγος
Αν. Προϊστάμενος Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας
Νικόλαος Σωτηρόπουλος, Ψυχολόγος
Αν. Προϊστάμενος Τμήματος πρόληψης και προαγωγής της υγείας της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας
Λίνα Μπορδώκα, Επισκέπτρια Υγείας
Υπάλληλος Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας
Τηλ. 271 3 610216 – 271 3 61024
