Με τη φράση αυτή τελειώνει ο Παναγής Τόμπρας την τρίτη του γραπτή δημόσια προσπάθεια να μας διηγηθεί … άγνωστες αλήθειες! Και τελειώνει με τον ίδιο τρόπο σε όλες!
Οι δυο πρώτες, εξαιρετικές όσο και η τελευταία, είχαν το ίδιο κύριο χαρακτηριστικό: ήταν βιωματικές. Αποτελούσαν προσεγμένες διηγήσεις ζωής ενός ανθρώπου που πάλεψε και δημιούργησε στην αγροτική βιομηχανία του τόπου του για να μπορεί σήμερα, από μια θέση ωριμότητας επαγγελματικής και πνευματικής, να βάζει στο χαρτί πρόσωπα, πράγματα, σχέσεις, επαφές, πολική, οικονομία, αγωνία, πόνο και χαρά. Γράφω πως είναι «προσεγμένες διηγήσεις» γιατί ορισμένα θέματα είναι πολύ λεπτά για να μπορεί να τα θίξει κανείς σε μια δημόσια διήγηση. Αυτό δεν σημαίνει πως ο Παναγής Τόμπρας κάτι κρύβει! Ο υποψιασμένος αναγνώστης μπορεί να διαβάσει πίσω από τις γραμμές του κειμένου, δεκάδες άλλα πράγματα και να κατανοήσει καταστάσεις. Κυρίως όμως…. κυρίως μπορεί, διαβάζοντας τις διηγήσεις να μάθει πολλά, να χαρεί, να συμφωνήσει, να θυμηθεί, να αγαναχτήσει και να σιχτιρίσει! Επιστρέφω επομένως στο τελικό «συμφωνείτε ή διαφωνείτε» για να υπογραμμίσω την αξία των διηγήσεων για τον αναγνώστη που δεν αναζητά να ακούσει τις δικές του αλήθειες, αλλά το πώς ένα άλλος, έμπειρος πολίτης και επιχειρηματίας, παρουσιάζει τις δικές του.
Το βιβλίο διηγήσεων του Παναγή Τόμπρα με τίτλο «Άγνωστες Αλήθειες» (2022) είναι το τρίτο μιας βιωματικής σειράς διηγήσεων που ξεκινούν από το «5+1» (2016), συνεχίζουν με τo «Κάποτε… το χωριό μας» (2020) και στις οποίες άνθρωποι και πράγματα του τόπου εναλλάσσονται διηγηματικά με φόντο την εθνική και παγκόσμια κατάσταση. Σε όλες αυτές τις προσπάθειες, ο επιχειρηματίας Π.Τόμπρας παντρεύει δεξιοτεχνικά το άγχος με την ανακούφιση, το κλάμα με το γέλιο, τη δραματική πίεση μιας κατάστασης με τη χαρούμενη στιγμή της ευχαρίστησης, τη σοβαρότητα στην προώθηση επαγγελματικών σχεδίων με την ανέμελη διασκέδαση, το καλό φαγητό και το κρασί.
Το βιβλίο διηγήσεων του Παναγή Τόμπρα με τίτλο «Άγνωστες Αλήθειες» (2022) είναι το τρίτο μιας βιωματικής σειράς διηγήσεων που ξεκινούν από το «5+1» (2016), συνεχίζουν με τo «Κάποτε… το χωριό μας» (2020) και στις οποίες άνθρωποι και πράγματα του τόπου εναλλάσσονται διηγηματικά με φόντο την εθνική και παγκόσμια κατάσταση. Σε όλες αυτές τις προσπάθειες, ο επιχειρηματίας Π.Τόμπρας παντρεύει δεξιοτεχνικά το άγχος με την ανακούφιση, το κλάμα με το γέλιο, τη δραματική πίεση μιας κατάστασης με τη χαρούμενη στιγμή της ευχαρίστησης, τη σοβαρότητα στην προώθηση επαγγελματικών σχεδίων με την ανέμελη διασκέδαση, το καλό φαγητό και το κρασί.
Θεωρώ πως οι «΄Αγνωστες Αλήθειες» βρίσκονται στη συνέχεια των διηγήσεων του «5+1», δηλαδή έχουν έντονα τον χαρακτήρα της επαγγελματικής τροχιάς που ακολούθησε ο Παναγής Τόμπρας, κάτι απόλυτα φυσιολογικό αφού ολόκληρη η «ενεργή» ζωή του μετρήθηκε σε μια συνεχή πάλη με το επιχειρηματικό ρίσκο και τις διασυνδέσεις που το προσανατολίζουν. Η ανθρώπινη πλευρά των ιστοριών του χωριού, αποτελεί το απαλό βιωματικό υπόστρωμα της συνείδησης ενός ανθρώπου που δεν θέλει να απαλλαγεί από την καταγωγή του, όσα «εκλεκτά» κι αν έχει γνωρίσει. Η πλευρά του επιχειρηματία είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα γιατί είναι άγνωστη στο ευρύ κοινό. Το έχω επισημάνει στον Παναγή Τόμπρα στις πολλές συζητήσεις που είχαμε μαζί. Μπορούμε να διαμορφώνουμε απόψεις, ιδέες, κρίσεις ανάλογα με τα δικά μας πιστεύω και τις αντιλήψεις για ένα τέτοιο πρόσωπο. Είναι όμως εντελώς διαφορετικό να διαβάζεις τα επαγγελματικά του βιώματα και να προσπαθείς να δεις περισσότερα πίσω από τις γραμμές που διαβάζεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το κείμενο για τη Λόλα Δελακούρα (σ.119-122) , ίσως μια από τις καλύτερες διηγήσεις του βιβλίου. Πρόσωπο άγνωστο σ’ εμένα όπως και στους περισσότερους αναγνώστες, διάβασα και ξαναδιάβασα την ιστορία καθώς μέσα από την απλότητα της διήγησης προσφέρονταν τα χαρακτηριστικά ενός γυναικείου τύπου ανατριχιαστικά αυστηρού και ταυτόχρονα διορατικού, λιτού και ουσιαστικού στις αποφάσεις, έτοιμου να σου προσφέρει κάθε δυνατότητα για να προσπαθήσεις να υλοποιήσεις την ιδέα σου. Χαρακτηριστικά που σ’έκαναν τουλάχιστον να την συμπαθήσεις και να ξεχάσεις το στριφνό, ξινό της ύφος.
Η ιστορία αυτή είναι μια ανάμεσα σε άλλες που μπορούν να συμβάλλουν στη γενικότερη εικόνα μιας οικονομίας που μετά τον πόλεμο υποσχόταν πολλά αναπτυξιακά βήματα. Δεν είναι τυχαίο ότι σε μια από τις συζητήσεις με τον συγγραφέα αναφερθήκαμε σε μια πραγματικά παρεξηγημένη και αδικημένη μέχρι λήθης προσωπικότητα, εκείνη του Παναγή Παπαληγούρα. Κάπως έτσι έμαθα πως οι αγροτικοί δρόμοι της δεκαετίας του 50 στην Αργολίδα και σε ολόκληρη την ύπαιθρο, ήταν έργο δικό του καθώς η θέση του ήταν «η ανάπτυξη θέλει δρόμους»!
Έκπληξη αποτελεί ο Πρόλογος της Ηγουμένης Φοίβης (Ι.Μ. Αγ. Θεοδοσίου Αργολίδας), με την οποία είχα συνεργαστεί στο διάστημα που δίδασκε στο Γυμνάσιο της Αγ. Τριάδας. Η τρίτη προσπάθεια του Παναγή Τόμπρα περικλείει πολλές άλλες εκπλήξεις που δεν μπορούν να αναφερθούν σε ένα μικρό σημείωμα. Έχει όμως τη χάρη μιας διαδικασίας ωρίμανσης στο βιωματικό λόγο, όπως το καλό κρασί: όσο ωριμάζει τόσο καλύτερο γίνεται! Αναζητήστε το! (panagis@tombras.gr – 6944501500 – Eκδ.Παπαζήση, σ. 284).
Έκπληξη αποτελεί ο Πρόλογος της Ηγουμένης Φοίβης (Ι.Μ. Αγ. Θεοδοσίου Αργολίδας), με την οποία είχα συνεργαστεί στο διάστημα που δίδασκε στο Γυμνάσιο της Αγ. Τριάδας. Η τρίτη προσπάθεια του Παναγή Τόμπρα περικλείει πολλές άλλες εκπλήξεις που δεν μπορούν να αναφερθούν σε ένα μικρό σημείωμα. Έχει όμως τη χάρη μιας διαδικασίας ωρίμανσης στο βιωματικό λόγο, όπως το καλό κρασί: όσο ωριμάζει τόσο καλύτερο γίνεται! Αναζητήστε το! (panagis@tombras.gr – 6944501500 – Eκδ.Παπαζήση, σ. 284).
(Γ.Κόνδης)
