.jpg "Τί είναι η παρενοχλητική παρακολούθηση (Stalking); Είναι ποινικό αδίκημα! - Αναγνώρισέ το!")
Τις τελευταίες ημέρες υπήρξαν αρκετά δημοσιεύματα που αναφέρονταν σε μια ανάρτηση της Ολυμπιονίκη μας Άννας Κορακάκη και στα όσα βίωσε, αυτή και οικείοι της, ως θύμα ενός δράστη παρενοχλητικής παρακολούθησης (stalker).
Η μη εμφανής παρακολούθηση ή παρενόχληση (Stalking), όπως αποδίδεται ο όρος στα ελληνικά στο άρθρο 34 της «Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας» ή όπως είναι ευρέως γνωστή ως «Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης», δεν είναι κάτι καινούργιο. Τα τελευταία όμως χρόνια παρουσιάζει, σε παγκόσμιο επίπεδο, αυξητική τάση και αποκτά όλο και πιο ανησυχητικές διαστάσεις αλλά και νέες μορφές, όπως το cyber stalking (όταν γίνεται χρήση τηλεπικοινωνιακών ή ηλεκτρονικών μέσων).
Μετά την κύρωση και από τη χώρα μας της ως άνω Σύμβασης, σε συμμόρφωση και με το προαναφερθέν άρθρο αυτής, η «παρενοχλητική παρακολούθηση» (stalking), όπως συνηθίζεται πλέον να λέγεται στα ελληνικά, προβλέπεται ως άδικη πράξη στην ελληνική έννομη τάξη, με την προσθήκη δευτέρου εδαφίου στην παράγραφο 1 του άρθρου 333 του Ποινικού μας Κώδικα, σύμφωνα με το οποίο «Με την ποινή του προηγούμενου εδαφίου τιμωρείται και όποιος, χωρίς απειλή βίας ή άλλης παράνομης πράξης, προκαλεί σε άλλον τρόμο ή ανησυχία με την επίμονη καταδίωξη ή παρακολούθησή του, όπως ιδίως με την επιδίωξη διαρκούς επαφής με τη χρήση τηλεπικοινωνιακού ή ηλεκτρονικού μέσου ή με επανειλημμένες επισκέψεις στο οικογενειακό, κοινωνικό ή εργασιακό περιβάλλον αυτού, παρά την εκφρασμένη αντίθετη βούλησή του.»
Η ειδοποιός διαφορά του stalking από άλλες παρενοχλητικές συμπεριφορές είναι η εμμονή. Συνήθως ο/η δράστης (stalker) εν αγνοία του θύματος ή ενώ του/της έχει εκφράσει την άρνησή του/της, εκείνος/η περιμένει με τις ώρες κάτω από το σπίτι ή το γραφείο του/της, παρακολουθεί το θύμα στις κοινωνικές ή άλλες εκδηλώσεις ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή στέλνει αιτήματα φιλίας από πραγματικό ή ψεύτικο προφίλ ή καλεί επίμονα στο τηλέφωνο, στέλνει μηνύματα, σημειώματα ή ακόμα και δώρα. Και αν αυτά, καταρχάς, μοιάζουν ακίνδυνα, δεν είναι. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι αρκετές φορές ο δράστης χρησιμοποιεί απειλές πρόκλησης βλάβης στο θύμα ή την οικογένειά του ή δημιουργίας ψεύτικων προφίλ για την διαπόμπευσή του και άλλες παρόμοιες συμπεριφορές με στόχο να το τρομάξει. Σε κάποιες δε περιπτώσεις προβαίνει σε βανδαλισμούς και ζημιές στην ιδιοκτησία αυτού ή οικείων του -συνήθως στο αυτοκίνητο- όπως συνέβη και στην περίπτωση της Κορακάκη, με τον εμπρησμό του αυτοκινήτου του συντρόφου της. Μάλιστα στην περίπτωση της Κορακάκη είχαμε και gang stalking, δηλαδή stalking από πολλούς δράστες ή όταν ένας δράστης πείθει άλλους να τον βοηθήσουν. Εν προκειμένω ο δράστης επιχείρησε με φίλο του να μπουν στο διαμέρισμά της, όταν ήταν μόνη. Οι συμπεριφορές που προαναφέρθηκαν είναι ενδεικτικές αλλά όχι οι μόνες καθόσον stalking συνιστά οποιαδήποτε συμπεριφορά είναι επαναλαμβανόμενη, ανεπιθύμητη, επίμονη και εμμονική που προκαλεί άγχος ή/και φόβο στο θύμα. Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί πως η κλιμάκωση πιθανότατα θα είναι γρηγορότερη και με χειρότερα αποτελέσματα όσο το θύμα δεν αντιδρά και υπομένει τέτοιες συμπεριφορές.
Συχνά το stalking συνδέεται και με τη διάπραξη και άλλων αδικημάτων, λιγότερο ή περισσότερο σοβαρών και επικίνδυνων και αναλόγως της έντασής του μπορεί να φτάσει μέχρι και την σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση του θύματος ή ακόμα και στην ανθρωποκτονία. Μία ακόμα υπόθεση, με χαρακτηριστικά και stalking, που συνέβη πριν από δύο χρόνια, τέτοια εποχή, και μας είχε συγκλονίσει είναι αυτή της απόπειρας ανθρωποκτονίας με βιτριόλι της Ιωάννας Παλαιοσπύρου,.
Αν και μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε άνθρωπο, ανεξαρτήτως φύλου, στην πλειοψηφία τους θύματα είναι οι γυναίκες. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του National Intimate Partner and Sexual Violence Survey (NISVS) 1 στις 6 γυναίκες και 1 στους 17 άνδρες έχουν ζήσει ως θύματα την εμπειρία, πριν τα 25 τους χρόνια, σε ποσοστό 54% οι γυναίκες και σε 41% οι άνδρες. Το 66% των γυναικών και το 44% των ανδρών έπεσαν θύματα από πρώην σύντροφό τους. Το 81% των γυναικών ήταν και θύματα κακοποίησης και το 31% σεξουαλικής επίθεσης. Στο 80% των θυμάτων ο θύτης ήταν γνωστός τους. Στο 48% των ανδρών, ο θύτης ήταν επίσης άνδρας ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τις γυναίκες είναι στο 88%.
Σύμφωνα δε με τη μεγαλύτερη δημοσκοπική έρευνα που έχει διεξαχθεί παγκοσμίως, για τη βία κατά των γυναικών (2014, FRA / Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης) με τη συμμετοχή πάνω από 42.000 γυναικών, ηλικίας από 18 έως 74 ετών, από τα 28 τότε κράτη μέλη της ΕΕ:
► Περίπου το 18 % των γυναικών έχουν πέσει θύματα από την ηλικία των 15 ετών και άνω.
► Μία στις 10 γυναίκες (9 %) έχει πέσει θύμα από τον προηγούμενο σύντροφό της.
► Από το σύνολο των γυναικών που έχουν πέσει θύματα σε μία στις πέντε (21%) η παρενοχλητική παρακολούθηση διήρκεσε περισσότερο από δύο χρόνια.
Το stalking δεν πρέπει να συγχέεται με την εκδήλωση ερωτικού ή άλλου ενδιαφέροντος. Είναι έγκλημα με θλιβερές συνέπειες για το θύμα που συνήθως εμφανίζει καταθλιπτικές διαταραχές και μετατραυματικό στρες, όπως και η ίδια η Κορακάκη γλαφυρά επιβεβαιώνει δείχνοντάς μας και φωτογραφικό υλικό για το πώς αντέδρασε ακόμα και το σώμα της σε αυτό. Η ίδια έγραψε «Παλεύω με μετατραυματικό στρες και ψυχοσωματικά νοσήματα. Υποφέρω από αϋπνίες, κόπωση, καταθλιπτικά επεισόδια, έντονο αίσθημα ανασφάλειας, αγωνίας και γενικευμένο άγχος.»
Με την δημοσιοποίηση του προσωπικού της βιώματος η Άννα Κορακάκη μας έδωσε άλλη μια ευκαιρία να αναγνωρίσουμε το stalking και να επισημάνουμε για άλλη μια φορά ότι είναι ποινικό αδίκημα. Κανείς και καμία δεν είναι υποχρεωμένος/η να ζει υπό καθεστώς τρόμου και ανησυχίας.
*Η Σόνια Τάνταρου – Κρίγγου είναι Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω και κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών στη Διακυβέρνηση και τις Δημόσιες Πολιτικές. Είναι Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και έχει πιστοποιηθεί ως Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων.
Διετέλεσε Πρόεδρος του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας, του κυβερνητικού οργανισμού που υπάγεται στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Ισότητας και του Εθνικού Συμβουλίου Κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και συμμετείχε ,αντιστοίχως, στις ομάδες εργασίας για την κατάρτιση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025 και του Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας 2020 -2023.
Μετά την κύρωση και από τη χώρα μας της ως άνω Σύμβασης, σε συμμόρφωση και με το προαναφερθέν άρθρο αυτής, η «παρενοχλητική παρακολούθηση» (stalking), όπως συνηθίζεται πλέον να λέγεται στα ελληνικά, προβλέπεται ως άδικη πράξη στην ελληνική έννομη τάξη, με την προσθήκη δευτέρου εδαφίου στην παράγραφο 1 του άρθρου 333 του Ποινικού μας Κώδικα, σύμφωνα με το οποίο «Με την ποινή του προηγούμενου εδαφίου τιμωρείται και όποιος, χωρίς απειλή βίας ή άλλης παράνομης πράξης, προκαλεί σε άλλον τρόμο ή ανησυχία με την επίμονη καταδίωξη ή παρακολούθησή του, όπως ιδίως με την επιδίωξη διαρκούς επαφής με τη χρήση τηλεπικοινωνιακού ή ηλεκτρονικού μέσου ή με επανειλημμένες επισκέψεις στο οικογενειακό, κοινωνικό ή εργασιακό περιβάλλον αυτού, παρά την εκφρασμένη αντίθετη βούλησή του.»
Η ειδοποιός διαφορά του stalking από άλλες παρενοχλητικές συμπεριφορές είναι η εμμονή. Συνήθως ο/η δράστης (stalker) εν αγνοία του θύματος ή ενώ του/της έχει εκφράσει την άρνησή του/της, εκείνος/η περιμένει με τις ώρες κάτω από το σπίτι ή το γραφείο του/της, παρακολουθεί το θύμα στις κοινωνικές ή άλλες εκδηλώσεις ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή στέλνει αιτήματα φιλίας από πραγματικό ή ψεύτικο προφίλ ή καλεί επίμονα στο τηλέφωνο, στέλνει μηνύματα, σημειώματα ή ακόμα και δώρα. Και αν αυτά, καταρχάς, μοιάζουν ακίνδυνα, δεν είναι. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι αρκετές φορές ο δράστης χρησιμοποιεί απειλές πρόκλησης βλάβης στο θύμα ή την οικογένειά του ή δημιουργίας ψεύτικων προφίλ για την διαπόμπευσή του και άλλες παρόμοιες συμπεριφορές με στόχο να το τρομάξει. Σε κάποιες δε περιπτώσεις προβαίνει σε βανδαλισμούς και ζημιές στην ιδιοκτησία αυτού ή οικείων του -συνήθως στο αυτοκίνητο- όπως συνέβη και στην περίπτωση της Κορακάκη, με τον εμπρησμό του αυτοκινήτου του συντρόφου της. Μάλιστα στην περίπτωση της Κορακάκη είχαμε και gang stalking, δηλαδή stalking από πολλούς δράστες ή όταν ένας δράστης πείθει άλλους να τον βοηθήσουν. Εν προκειμένω ο δράστης επιχείρησε με φίλο του να μπουν στο διαμέρισμά της, όταν ήταν μόνη. Οι συμπεριφορές που προαναφέρθηκαν είναι ενδεικτικές αλλά όχι οι μόνες καθόσον stalking συνιστά οποιαδήποτε συμπεριφορά είναι επαναλαμβανόμενη, ανεπιθύμητη, επίμονη και εμμονική που προκαλεί άγχος ή/και φόβο στο θύμα. Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί πως η κλιμάκωση πιθανότατα θα είναι γρηγορότερη και με χειρότερα αποτελέσματα όσο το θύμα δεν αντιδρά και υπομένει τέτοιες συμπεριφορές.
Συχνά το stalking συνδέεται και με τη διάπραξη και άλλων αδικημάτων, λιγότερο ή περισσότερο σοβαρών και επικίνδυνων και αναλόγως της έντασής του μπορεί να φτάσει μέχρι και την σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση του θύματος ή ακόμα και στην ανθρωποκτονία. Μία ακόμα υπόθεση, με χαρακτηριστικά και stalking, που συνέβη πριν από δύο χρόνια, τέτοια εποχή, και μας είχε συγκλονίσει είναι αυτή της απόπειρας ανθρωποκτονίας με βιτριόλι της Ιωάννας Παλαιοσπύρου,.
Αν και μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε άνθρωπο, ανεξαρτήτως φύλου, στην πλειοψηφία τους θύματα είναι οι γυναίκες. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του National Intimate Partner and Sexual Violence Survey (NISVS) 1 στις 6 γυναίκες και 1 στους 17 άνδρες έχουν ζήσει ως θύματα την εμπειρία, πριν τα 25 τους χρόνια, σε ποσοστό 54% οι γυναίκες και σε 41% οι άνδρες. Το 66% των γυναικών και το 44% των ανδρών έπεσαν θύματα από πρώην σύντροφό τους. Το 81% των γυναικών ήταν και θύματα κακοποίησης και το 31% σεξουαλικής επίθεσης. Στο 80% των θυμάτων ο θύτης ήταν γνωστός τους. Στο 48% των ανδρών, ο θύτης ήταν επίσης άνδρας ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τις γυναίκες είναι στο 88%.
Σύμφωνα δε με τη μεγαλύτερη δημοσκοπική έρευνα που έχει διεξαχθεί παγκοσμίως, για τη βία κατά των γυναικών (2014, FRA / Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης) με τη συμμετοχή πάνω από 42.000 γυναικών, ηλικίας από 18 έως 74 ετών, από τα 28 τότε κράτη μέλη της ΕΕ:
► Περίπου το 18 % των γυναικών έχουν πέσει θύματα από την ηλικία των 15 ετών και άνω.
► Μία στις 10 γυναίκες (9 %) έχει πέσει θύμα από τον προηγούμενο σύντροφό της.
► Από το σύνολο των γυναικών που έχουν πέσει θύματα σε μία στις πέντε (21%) η παρενοχλητική παρακολούθηση διήρκεσε περισσότερο από δύο χρόνια.
Το stalking δεν πρέπει να συγχέεται με την εκδήλωση ερωτικού ή άλλου ενδιαφέροντος. Είναι έγκλημα με θλιβερές συνέπειες για το θύμα που συνήθως εμφανίζει καταθλιπτικές διαταραχές και μετατραυματικό στρες, όπως και η ίδια η Κορακάκη γλαφυρά επιβεβαιώνει δείχνοντάς μας και φωτογραφικό υλικό για το πώς αντέδρασε ακόμα και το σώμα της σε αυτό. Η ίδια έγραψε «Παλεύω με μετατραυματικό στρες και ψυχοσωματικά νοσήματα. Υποφέρω από αϋπνίες, κόπωση, καταθλιπτικά επεισόδια, έντονο αίσθημα ανασφάλειας, αγωνίας και γενικευμένο άγχος.»
Με την δημοσιοποίηση του προσωπικού της βιώματος η Άννα Κορακάκη μας έδωσε άλλη μια ευκαιρία να αναγνωρίσουμε το stalking και να επισημάνουμε για άλλη μια φορά ότι είναι ποινικό αδίκημα. Κανείς και καμία δεν είναι υποχρεωμένος/η να ζει υπό καθεστώς τρόμου και ανησυχίας.
*Η Σόνια Τάνταρου – Κρίγγου είναι Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω και κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών στη Διακυβέρνηση και τις Δημόσιες Πολιτικές. Είναι Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και έχει πιστοποιηθεί ως Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων.
Διετέλεσε Πρόεδρος του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας, του κυβερνητικού οργανισμού που υπάγεται στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Ισότητας και του Εθνικού Συμβουλίου Κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και συμμετείχε ,αντιστοίχως, στις ομάδες εργασίας για την κατάρτιση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025 και του Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας 2020 -2023.
