Μεγάλα προβλήματα και αδιέξοδα για τα οριστικά αποτελέσματα της απογραφής 2021 καταγράφει με ρεπορτάζ και πηγές εκ των έσω η Lifo. Υπάρχει σαφής και διαπιστωμένη υποκαταγραφή και η ΕΛΣΤΑΤ σύστησε ειδική επιτροπή για να δώσει λύση στο πρόβλημα.
Πολλοί δήμοι παρουσιάζονται με μείωση έως και 50% και οι δήμαρχοι ανησυχούν για την υποχρηματοδότηση ενώ μπαίνει και ένα μεγάλο ζήτημα για τις εκλογές τόσο για τις εκλογικές περιφέρειες όσο και για το πλήθος των μελών του Δημοτικών Συμβουλίων, την εκλογή οργάνων, και τις κοινότητες άνω και κάτω των 300 κατοίκων όπως και για τους αντιδημάρχους και τους συμβούλους.
Η πρωτοφανής καθυστέρηση της ολοκλήρωσης της απογραφής του 2021 που παρατηρείται κρύβει ένα μυστικό, για το οποίο έχει σημάνει συναγερμός όχι μόνο στην ΕΛΣΤΑΤ, αλλά και στους δήμους της χώρας και στην κυβέρνηση.
Τα πρώτα στοιχεία κατέδειξαν τεράστια υποκαταγραφή πληθυσμού, με αποτέλεσμα να δοθεί παράταση στην παράταση, καθώς και κάποιες αμφίβολης επιστημονικότητας οδηγίες.
Το πρόβλημα παρ’ όλα αυτά δεν διορθώθηκε και αυτός είναι ο λόγος που δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμα τα προσωρινά στοιχεία του μόνιμου πληθυσμού, τα οποία έπρεπε να έχουν δημοσιευθεί από τον περασμένο Απρίλιο.
Το ζήτημα, όμως, κινδυνεύει να λάβει εκρηκτικές διαστάσεις, καθώς το 2022 ενδεχομένως να είναι χρονιά εκλογών, οι οποίες κανονικά θα έπρεπε να γίνουν με τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής. Ποια στοιχεία όμως; Αφού έξι μήνες μετά την υποτιθέμενη ολοκλήρωση της απογραφής αυτή παραμένει σε εκκρεμότητα και ακόμα δεν γνωρίζουμε πόσοι είμαστε.
Οι αντιδράσεις των δημάρχων και η ανησυχία για τις εκλογές
Συνεργάτες της ΕΛΣΤΑΤ που μίλησαν εμπιστευτικά στη LiFO αναφέρονται σε μια μεγάλης έκτασης υποκαταγραφή. Δημογράφοι, πολιτικοί επιστήμονες και αναλυτές επισημαίνουν ότι αν τα προβλήματα της απογραφής δεν λυθούν, θα έχουν επιπτώσεις και στις εκλογές, αφού αυτές θα πρέπει να γίνουν με βάση τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής, τα οποία θα ορίσουν και τον εκλογικό χάρτη με τις έδρες.
Η διοίκηση της ΕΛΣΤΑΤ, που δεν κατάφερε να ολοκληρώσει ομαλά και χωρίς προβλήματα την απογραφή, έχει συστήσει τώρα μια επιτροπή ειδικών, από τους οποίους ζητά να δώσουν λύσεις. Την ίδια ώρα, οι δήμοι στους οποίους παρατηρείται η μεγαλύτερη υποκαταγραφή πληθυσμού ζητούν από τον πρόεδρο της ΕΛΣΤΑΤ να διορθώσει το λάθος, καθώς μικρότερος πληθυσμός σημαίνει μικρότερη χρηματοδότηση. Για τους δήμους που έχουν μεγάλο πληθυσμό αλλά αυτός δεν απογράφηκε πλήρως είναι «ζήτημα ζωής και θανάτου», λένε οι δήμαρχοι. «Η υποκαταγραφή συνεπάγεται υποχρηματοδότηση».
Όλο το προηγούμενο διάστημα κυκλοφορούσαν καταγγελίες απογραφέων που διαμαρτύρονταν για την καθυστέρηση της πληρωμής τους. Τα προβλήματα όμως είναι πολύ περισσότερα, με αυτό της υποκαταγραφής να υπονομεύει όλη τη διαδικασία.
Ο δήμαρχος Περιστερίου Ανδρέας Παχατουρίδης δηλώνει ότι στον δήμο του, που είναι ένας από τους μεγαλύτερους της Αττικής, κατοικούν περίπου 300.000 άνθρωποι, αλλά η απογραφή, από τα ανεπίσημα στοιχεία που έχει υπόψη του, τους έβγαλε μισούς. Είναι η πιο ακραία περίπτωση από αυτές που γνωρίζουμε, καθώς μια υποκαταγραφή πάνω από 3% θεωρείται ήδη μεγάλη. Σε ερώτησή μας γιατί συνέβη αυτό, ο δήμαρχος απαντά ότι κάποιοι προτίμησαν να απογραφούν στα χωριά τους, άλλοι αρνήθηκαν να απογραφούν, διαμαρτυρόμενοι, και σε άλλα σπίτια δεν τους επισκέφθηκε κανένας απογραφέας «παρότι στο Περιστέρι υπήρχαν μερικοί πολύ ικανοί και έμπειροι απογραφείς», όπως λέει.
Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε ο Βύρων Κοτζαμάνης καθηγητής Δημογραφίας στο περιοδικό της Βουλής 4 του 10 δήμους έχασαν το 5% έως 20% του πληθυσμού τους.
https://www.hellenicparliament.gr/userfiles/ebooks/periodiko_t045/6/index.html#zoom=z
Ένα σημείο της κριτικής που γίνεται από μελετητές απογραφών είναι ότι η ΕΛΣΤΑΤ δεν συνεργάστηκε πιο ενεργά με την τοπική αυτοδιοίκηση.
«Σε αυτή την απογραφή υπήρχαν πολλά παράπονα από δημάρχους συναδέλφους, οι οποίοι θεωρούσαν ότι μπορούσαν να βοηθήσουν πολύ περισσότερο», αναφέρει μιλώντας στη LiFO και ο δήμαρχος Τρικάλων και πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) Δημήτρης Παπαστεργίου. «Ακόμα δεν έχουμε τα στοιχεία της απογραφής. Γνωρίζουμε κάποια πράγματα από διαρροές για ορισμένες περιοχές, αλλά εγώ για τον δήμο μου δεν γνωρίζω να σας πω», λέει.
Ο κ. Παπαστεργίου παραδέχεται πως υπάρχει ανησυχία των δημάρχων, την οποία εξέφρασαν και στο Δ.Σ. της ΚΕΔΕ, «καθώς έβλεπαν ότι δεν είχε γίνει τόσο λεπτομερής δουλειά».
Υπήρχε κι ένα αίτημα που έκαναν ατύπως προς την ΕΛΣΤΑΤ, προκειμένου να υπάρξει παράταση, γιατί «αρκετοί δήμαρχοι μάς είπαν πως πολλοί πολίτες δεν απογράφηκαν επειδή δεν ενημερώθηκαν ή δεν κατάλαβαν ή δεν τους βρήκαν».
«Όντως μας προβλημάτισε κι εμάς και το συζητήσαμε στο Δ.Σ της ΚΕΔΕ, με πολλούς δημάρχους να υποστηρίζουν ότι μια πιο ενεργή συμμετοχή των δήμων θα μπορούσε να βοηθήσει, ώστε να γίνει πιο ακριβής απογραφή. Έγιναν κάποιες καμπάνιες για να απογραφούν οι πολίτες στον τόπο τους, αλλά η εμπλοκή μας σταμάτησε εκεί», λέει. Την ώρα, μάλιστα, που ο δήμαρχος και πρόεδρος της ΚΕΔΕ απαντούσε στις ερωτήσεις μας, λάμβανε μηνύματα στο τηλέφωνό του από παράγοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης που τον ρωτούσαν τι θα γίνει με την απογραφή.
«Παίζει ρόλο σε πολλά πράγματα, και στη χρηματοδότηση των δήμων, η απογραφή. Ένας δήμος που είχε, π.χ., λίγο πάνω από 100.000 κατοίκους και πέσει τώρα έστω και οριακά κάτω από τον αριθμό αυτό, θα έχει σημαντικά μειωμένη χρηματοδότηση». Εκτός από τη χρηματοδότηση, ενδιαφέρον υπάρχει και για τις εκλογές. «Είναι μια μεγάλη ανησυχία αυτή που υπάρχει, αν τελικά θα γίνουν εκλογές με τη νέα απογραφή ή –αν είναι προβληματική– με την παλιά».
Τι πήγε στραβά
Η Απογραφή Πληθυσμού του 2021 σχεδιάστηκε για να διενεργηθεί τον περασμένο Οκτώβριο (με ημερομηνία αναφοράς την 22α Οκτωβρίου), αλλά λόγω των προβλημάτων που προέκυψαν, πήρε παράταση ως τον Δεκέμβριο 2021 και γνωρίζουμε ότι ακόμα και τον Φεβρουάριο σε πολλούς δήμους συνέχιζαν την προσπάθεια απογραφής των κατοίκων τους, στην τρίτη φάση, όπως την ονόμασαν.
Η ανακοίνωση για τα πρώτα στοιχεία της απογραφής θα γινόταν μέσα στον Απρίλιο, αλλά σύμφωνα με τη Διεύθυνση Απογραφής, αυτή έχει μετατεθεί για τον Ιούλιο, χωρίς ακομα στην ΕΛΣΤΑΤ να μπορούν να δώσουν ακριβή ημερομηνία. Άλλωστε η απογραφή που τελείωσε τον περασμένο Μάρτιο έχει αρκετά ζητήματα που παραμένουν σε εκκρεμότητα.
Στην απογραφή αυτή πολλά πράγματα πήγαν στραβά. Η δικαιολογία της ΕΛΣΤΑΤ είναι η πανδημία, αλλά αυτή μπορεί να δικαιολογήσει μόνο μερικά από τα προβλήματα. Είναι γεγονός πως ούτε την προηγούμενη φορά, στην απογραφή του 2011, είχαν πάει όλα τέλεια. Το έχει αναφέρει σε άρθρα του και ο μελετητής των απογραφών, πρώην υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ Μανόλης Δρεττάκης. Και τότε υπήρξε μια (μικρότερης τάξης) υποκαταγραφή του πληθυσμού και κάποιοι το είχαν επισημάνει.
Αυτήν τη φορά, όμως, σύμφωνα με ενδείξεις, στοιχεία και μαρτυρίες που διαθέτει το ρεπορτάζ μας από δήμους και απογραφείς, η αποτυχία είναι πολύ μεγαλύτερη. Τα βασικότερα προβλήματα ήταν η υιοθέτηση του καινούργιου συστήματος απογραφής, χωρίς να έχει προηγηθεί πιλοτική εφαρμογή του, η απουσία επαρκούς εκπαίδευσης των απογραφέων, καθώς και η απουσία μιας ευρείας και αποτελεσματικής ενημερωτικής καμπάνιας, ώστε να γνωρίζουν οι πολίτες τα οφέλη και τη συμβολή μιας επιτυχούς απογραφής.
Ο καθηγητής Δημογραφίας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας Βύρων Κοτζαμάνης, ένας από τους καλύτερους γνώστες της ιστορίας των απογραφών αλλά και των σύγχρονων μεθόδων απογραφής, είχε εντοπίσει τα λάθη και τις παραλείψεις εγκαίρως και είχε μιλήσει για αυτά.
Πρώτα από όλα, διήρκεσε πολύ μεγάλο διάστημα, κάπου 5-6 μήνες, λέει. «Αυτό δεν είθισται. Η απογραφή έχει μία ημερομηνία αναφοράς. Ρωτάνε, π.χ., τι έγινε από την 31η ως την 1η του μήνα. Συμβατικά είναι μία μέρα αναφοράς, ακόμα και αν τραβάει 5-6 ημέρες. Εδώ πήρε μήνες». Από την άλλη, η περίοδος αυτή –το εξάμηνο της απογραφής– είχε δύο χαρακτηριστικά: ήταν μέσα στον χειμώνα και μέσα στην πανδημία. «Πολλές χώρες που είχαν το ίδιο πρόβλημα με εμάς ανέβαλαν την απογραφή».
«Ο κόσμος φοβόταν να ανοίξει την πόρτα του. Υπήρχαν και αρνητές της απογραφής. Αμφισβητούσαν τον λόγο για τον οποίο τους ζητούσαν ΑΜΚΑ και ΑΦΜ», αναφέρει, κάτι που επισήμαναν στη LiFO και αρκετοί απογραφείς. Αυτήν τη φορά υπήρχε και η νέα μέθοδος της ηλεκτρονικής αυτοαπογραφής, αλλά πολλοί δεν ήταν ενημερωμένοι ή δεν είχαν τη δυνατότητα να το κάνουν μόνοι τους, κυρίως ηλικιωμένοι πολίτες αλλά όχι μόνο.
Επίσης δεν έγινε πριν κανένα δοκιμαστικό τεστ από την ΕΛΣΤΑΤ. «Δεν τέσταραν τη νέα μέθοδο της αυτοαπογραφής, με αποτέλεσμα να συναντάμε προβλήματα στη διαδικασία που έπρεπε να τα επιλύσουμε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της απογραφής», αναφέρει ένας από τους 60.000 απογραφείς που πήραν μέρος στην υλοποίηση της. Αυτό ταλαιπώρησε αρκετά τους απογραφείς, όπως και το γεγονός ότι στην αρχή κολλούσε συχνά το σύστημα κι έπρεπε να γυρίζουν πίσω, να κάνουν ερωτήσεις και διορθώσεις. «Ο λόγος είναι ότι δεν είχε γίνει πρώτα μια πιλοτική εφαρμογή».
«Σήμερα στην ΕΛΣΤΑΤ προσπαθούν να βρουν μια λύση, να διορθώσουν τα δεδομένα και να περιορίσουν την αποτυχία. Αυτό δεν είναι εύκολο να γίνει όμως, διότι υπάρχουν μεγάλες διακυμάνσεις. Υπάρχουν δήμοι με μεγάλη διαφυγή και με μικρότερη διαφυγή» αναφέρει στη LiFO, υπό τον όρο της ανωνυμίας, υπάλληλος της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας.
«Δεν είναι ότι ξεχάστηκε ένα 3% παντού, σε όλη τη χώρα. Αλλού είναι 3%, αλλού 13% και αλλού 23%. Με αυτά που κατέγραψαν, π.χ., στην Ανατολική Αττική, αυτή χάνει σημαντικό πληθυσμό, αλλά δεν μπορεί η Ανατολική Αττική να έχει χάσει αυτόν τον πληθυσμό. Δεν προκύπτει. Έχουν βγει περίεργα πράγματα».
Πολιτικός που έχει γνώση των προβλημάτων που προέκυψαν εκτιμά ότι δεν μπορούν να γίνουν μεγάλης έκτασης διορθώσεις εκ των υστέρων. «Δεν ξέρω τι θα κάνουν. Έχουν φτιάξει μια επιτροπή που προσπαθεί να δώσει λύσεις. Με βάση τα αποτελέσματα που θα βγάλουν πρέπει να γίνουν και οι εκλογές. Μην το ξεχνάτε. Οι εκλογές θα γίνουν με αυτά τα στοιχεία. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να υπάρξει πρόβλημα και με τις έδρες. Είναι υποχρεωμένοι να λάβουν υπόψη τους τα αποτελέσματα της απογραφής για να φτιάξουν τον εκλογικό χάρτη με τις έδρες. Θα έχει παράπλευρες απώλειες μια αποτυχία της απογραφής».
Παρόμοιας έκτασης πρόβλημα δεν έχει ξαναπροκύψει πάντως σε καμία απογραφή της Μεταπολίτευσης. Στην προηγούμενη απογραφή η ΕΛΣΤΑΤ έκανε ένα μετααπογραφικό έλεγχο και βρήκε ότι διέφυγε το 2,95% του πλυθησμού, που θεωρείται υψηλό ποσοστό, παρότι μέχρι 3% είναι αποδεκτό. Τώρα εκτιμάται ότι η υποκαταγραφή μπορεί να είναι και πάνω από 8%, ενώ υπάρχει δήμαρχος που θεωρεί ότι η απογραφή τους έβγαλε μισούς στον δήμο του.
Διαβάστε την συνέχεια στη Lifo: https://www.lifo.gr/stiles/optiki-gonia/ti-pige-straba-me-tin-apografi-horis-epikairopoiimena-stoiheia-ligoys-mines
